تاريح • 30 ناۋرىز، 2020

تاريحتا قالعان ىندەتتەر

اۋەلى قىتاي مەن ورتالىق ازيادا باستالىپ 1347 - 1351 جىلدارى اراسىندا ەۋروپانى قىناداي قىرعان قارا ءولىم - وبا ىندەتى 200 ميلليون ادامنىڭ جانىن الدى. بۇل ۇرەيلى ىندەتپەن بىرگە ەۋروپانىڭ كوپتەگەن قۇندىلىقتارى وزگەردى.

تاريح • 27 ناۋرىز، 2020

«ستاليندىك سۇڭقار»

ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا سانداعان قازاق وفيتسەر-ۇشقىشتىڭ قاتىسقانى تاريحتان بەلگىلى. ال بىزگە ولاردىڭ كوشىن باستاپ تۇرعان ايگىلى ۇشقىش تالعات بيگەلدينوۆپەن تۇستاس بىرنەشە ۇشقىشتىڭ عانا اتى-جون­دەرى تانىس. كوپشىلىگىن بىلە بەرمەيمىز. ەسىم­دەرى مەن ەرلىك ىستەرى از ايتىلىپ كەلگەن ۇشقىش­تاردىڭ ءبىرى – راشيد نۇرسۇلتان ۇلى بەكەتوۆ.

تاريح • 27 ناۋرىز، 2020

بەس بالاسىن سوعىسقا اتتاندىرعان اۋلەت

ءبىز ۇلى جەڭىس دەپ اتايتىن قاسيەتتى كۇننىڭ تاساسىندا تالايلاردىڭ كەرمەك تاعدىرى جاتىر. قازاق جەرىندە بوزداعىن مايدانعا اتتاندىرماعان اۋلەت جوق. تۇتقيىلدان تۇتانعان سوعىس ءورتى شوقان مولدانىڭ شاتتىعى مول شاڭىراعىنىڭ دا شىرقىن بۇزدى. سايدىڭ تاسىنداي بەس ۇلىن مايدان دالاسىنا اتتاندىرعان قاريا حابارسىز كەتكەن قوس پەرزەنتىن ءومىرىنىڭ سوڭعى ساتىنە دەيىن زارىعا كۇتكەن.

تاريح • 22 ناۋرىز، 2020

قىدىر اتا: اڭىز با، الدە اقيقات پا؟

حالقىمىزدىڭ ميفولوگيالىق تۇسىنىگى بويىنشا «21 ناۋرىز ءتۇنى دالانى قىزىر ارالايدى ەكەن» دەگەن سەنىم قالىپتاسقان. جاڭا جىلعا، جاڭا كۇنگە، جاڭا تاڭعا سالەم جاساۋ، جاڭا نۇرعا شومىلىپ، جان مەن تانگە قۋات الۋ ۋاقىتى – وسى ناۋرىز ايىنىڭ 21-نەن 22-نە قاراعان ءتۇندى حالىق «قىزىر ءتۇنى»، ياعني «ىرىس ءتۇنى» دەپ اتاعان. بۇل ءتۇنى ادامدار ۇيىقتاماي، جاراتقانعا قۇلشىلىق جاساپ، ىرىس پەن بەرەكە، ىنتىماق پەن بىرلىك تىلەيدى.

تاريح • 21 ناۋرىز، 2020

ناۋرىزباي

1990 جىلدىڭ 7 ءساۋىرى. وسى كۇنى باياناۋىل اۋىلىنىڭ ور­تالىق الاڭىندا ناۋرىز مەرە­كەسى ەكىنشى رەت تويلانىپتى. ءار سوۆحوزدان ۇزدىك شىققان ونەر ۇجىمدارى كەلىپ ويىن كورسەتىپتى.

تاريح • 18 ناۋرىز، 2020

جازىلبەك دەگەن قويشى بولعان

بۇل جازبانى «جازىلبەكتىڭ جۇلدىزدارى» دەپ اتاۋعا دا بولار ەدى. ويتكەنى ول كىسى تۇسىندە جۇلدىز كورگەن، جۇلدىز ونىڭ مارتەبەسى، جۇلدىز ونىڭ جان تازالىعى. تاڭەرتەڭ ەرتە توسەگىنەن اتىپ تۇرىپ: «بايبىشە، تۇسىمدە اسپانداعى جۇلدىز بىتكەننىڭ ءبارى كەۋدەمە قوناقتاپ تۇر ەكەن» دەپتى. «سابىر ساقتا، قارا قويىڭدى باعىپ جۇرە بەر. قولىڭ تازا عوي» دەيدى كونتەرلى بايبىشە قوساعىنىڭ كەڭ ماڭدايىنا كوز استىمەن قاراپ.

تاريح • 17 ناۋرىز، 2020

قامزيننىڭ «التىن جۇلدىزى» قازاقستانعا قاشان قايتارىلادى؟

سوڭعى جىلدارى ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا قاتىستى تىڭ دەرەكتەر مەن قۇجاتتار بۇرىنعى كەڭەستىك ەلدەردەگى ارحيۆتەردەن تابى­لىپ، تولىقتىرىلۋدا. الايدا، ءبىز باتىرلارىمىزدىڭ مۇراسىن تولىق تۇگەندەپ بولعانىمىز جوق. وسى ورايدا ءسوز قوزعاعاندا كەڭەس وداعى­نىڭ باتىرى، نەبارى 24 جاسىندا مايداندا مەرت بولعان قاناش قامزينگە تيەسىلى مۇرانىڭ ماسكەۋدە جاتقانى قىنجىلتپاي قويمايدى.

تاريح • 17 ناۋرىز، 2020

وتىرار قورعانىسىنا – 800 جىل

...بيىل شىڭعىس حاننىڭ وتىراردى شاپقانىنا، الەمدىك تاريحقا «وتىرار ويرانى» دەگەن اتپەن ەنگەن ۇلى شايقاسقا – 800 جىل. شىڭعىس حان اسكەرى وتىرار قالاسىن 1219 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە قورشاۋعا الىپ، 1220 جىلدىڭ اقپان ايىنىڭ سوڭىندا جەرمەن-جەكسەن ەتكەن دەيدى اپپاق ساقالى كىندىگىنە تۇسكەن قاريا-تاريح.

تاريح • 17 ناۋرىز، 2020

سارايشىقتىڭ 1741 جىلعى جوسپارى تابىلدى

اتىراۋ وبلىسى تاريحي-مادەني مۇرانى زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ «ارحيۆ-2025» جوباسى اياسىندا 2019 جىلى ماسكەۋ قالاسىنا جاساعان ارحەوگرافيالىق ءىسساپارى بارىسىندا رەسەي مەملەكەتتىك اسكەري-تاريحي ارحيۆىنەن سارايشىق قالاشىعىنىڭ تۇپنۇسقالىق توپوگرافيالىق جوسپارى تابىلدى. بۇرىن-سوڭدى جارىق كورمەگەن جانە زەرتتەۋشىلەر نازارىنان تىس قالعان قۇجات «پلان گورودۋ سارايچيك ۆ يايكا گۋرەۆ گورودكا ۆ ۆەرح پو رەكە يايك ۆەرستاح ۆ 60 سنيات پروشلوگو 741 گودۋ» دەپ اتالادى.