پىكىرلەر
ءال-فارابي بابامىزدىڭ 1150 جىلدىعىن اتاپ وتتىك. جاھاندىق پاندەميا جاعدايىنا تۇسپا-تۇس كەلسە دە، ەل بار جەردە ەر ەسىمى ەلەۋسىز قالعان جوق. ءارتۇرلى دەڭگەيدەگى عىلىمي كونفەرەنتسيالار، مادەني ءىس-شارالار ۇيىمداستىرىلدى، گازەت-جۋرنالداردا فارابيتانۋشىلاردان باستاپ، عالىمدار مەن قالامگەرلەردىڭ تانىمدىق، زەرتتەۋ ماقالالارى جارىق كوردى. كوركەم جانە دەرەكتى فيلمدەر ءتۇسىرىلدى.
24 اقپان، 2021
پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ حالىققا ارناعان جولداۋى مەن «تاۋەلسىزدىك بارىنەن قىمبات» باعدارلامالىق ماقالاسىندا اشىق، ءادىل، ادىلەتتى قوعام مەن ءتيىمدى مەملەكەت قۇرۋ ماسەلەسىنە ارنايى توقتالدى. پرەزيدەنتتىڭ ۇعىمىندا ادىلەتتى مەملەكەت ورناتۋ حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن جاقسارتۋمەن قاتار، بارلىق ازاماتتىڭ مۇددەسىن بىردەي قورعاۋدى اڭعارتادى.
23 اقپان، 2021
بۇگىندە «ەكى قولعا ءبىر كۇرەك» ىزدەگەندەردىڭ الدىنان وسىنداي حابارلاندىرۋ كوپتەپ كەزدەسىپ جاتادى. «ىزدەگەنگە – سۇراعان» دەگەندەي، سۇرانىسقا ساي اينالامىزدان كۋرەر بولىپ كۇنەلتىپ جۇرگەندەردى ءجيى بايقايمىز. راسىندا، ەل باسىنا ىندەت قاۋپى ءتونىپ، ەمىن-ەركىن ءجۇرىس-تۇرىسىمىز شەكتەلگەن شىرعالاڭ شاقتا ۇيدەن شىقپاي، كۋرەر قىزمەتىنە جۇگىنۋدى ءجون كورە باستادىق.
19 اقپان، 2021
«ايران ىشكەندەر» تۇتىلىپ ءجۇر مە؟ الدە ءالى دە قۇتىلىپ ءجۇر مە؟
قوعامىمىزدى ىشتەن ءىرىتىپ، جەگىدەي جەپ جاتقان جەمقورلىق ىندەتىمەن كۇرەس اياۋسىز ەكەندىگىن ايعاقتايتىن دەرەكتەردى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى كۇن سايىن دەرلىك ناعىز مايداننان كەلگەن جاقسى لەپەستەي سۇيىنشىلەتە جاريالاۋ ۇستىندە. اتقارىلعان ءىستىڭ ناتيجەسى دە جامان ەمەس: Transparency Inernational حالىقارالىق ۇيىمى انىقتاعان سىبايلاس جەمقورلىقتى قابىلداۋ يندەكسى بويىنشا قازاقستان بىلتىرعى جىلدىڭ قورىتىندىسىنا سايكەس العاش رەت 38 بالل جيناپ، الدىڭعى جىلعىمەن سالىستىرعاندا 19 ساتى جوعارىلاپ، 94-ورىنعا تابان تىرەپتى. ەلىمىزدەگى سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىستارىنىڭ سانى 5 پايىزعا كەمىگەن. بۇعان بۇرىنعى مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەرى جانە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگى ەكىگە ءبولىنىپ، انتيكور قىزمەتى جەكە ۆەدومستۆو بولىپ قۇرىلعاندىعى جانە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى زاڭنامانىڭ ايتارلىقتاي قاتايتىلعانى وڭ ىقپالىن تيگىزگەندىگى انىق.
18 اقپان، 2021
ەگەر ءسىز ۇلكەن شەلەكتىڭ ىشىنە ورتاسىنان تولتىرىپ ءتىرى شايانداردى سالىپ قويعان بولساڭىز، جىبىرلاعان جاندىكتەر الگى ىدىستان ەشقاشان شىعىپ كەتە المايتىنى قىزىق. بىلاي قاراساڭىز شامالارى بار-اق شاياندار. تاربيعان اياقتارىن ءبىر-بىرىنە تىرەپ، بالتىرلارىن باسپالداق ەتە قويسا ىدىستان ىتقىپ شىعارداي-اق الەۋەتتەرى جەتەرلىك. بىراق وكىنىشكە قاراي، ولار الگى ىدىستان ەشقاشان شىعا المايدى ەكەن. نەگە دەپ باسىندا ءبىز دە تاڭ قالدىق. سويتسەك ەش قۇپياسى جوق بولىپ شىقتى. سول وزىمىزگە جاقسى تانىس باياعى باقاستىق، ءومىرى بىتپەيتىن كۇندەستىك، ىشتارلىقپەن ىندەس كورەالماۋشىلىق دەگەن كولدەنەڭ كوك مىنەزدەر وسى ارەكەتكە ابدەن توسقاۋىل بولاتىن ءتارىزدى. بەيشارا شاياننىڭ بىرەۋى سىرتقا شىققىسى كەلىپ تالپىنسا، البەتتە باسقالارى ونىڭ اياعىنان تارتىپ، جارماسىپ، جابىلىپ ءجۇرىپ مىندەتتى تۇردە قۇلاتىپ تىنادى ەكەن. ياعني مەن شىقپادىم، دەمەك سەنىڭ دە شىقپاۋىڭ كەرەك دەگەن جابايى تىرلىك.
17 اقپان، 2021
بۇگىندە حالقى تىعىز قونىستانعان وڭتۇستىك وڭىردە جۇرت مال جاياتىن جەر تابا الماي جاتقاندا، ەلدىڭ سولتۇستىگىندەگى جايىلىمى مەن ەگىستىك جەرى مول اۋىلداردا تۇرعىنداردىڭ قاتارى سيرەگەن. قاشاندا قازاق «بوس جاتقان جەر جاۋ شاقىرادى» دەپ ەتەك-جەڭىن قىمتاپ وتىرعان.
16 اقپان، 2021
مەملەكەتتىك رامىزدە ءمىن بولماۋى كەرەك
مەملەكەتتىك رامىزدەرىمىز – ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىن بەينەلەپ، حالقىمىزدىڭ رۋحىن اسقاقتاتاتىن، قازاقستاندى الەمگە پاش ەتەتىن قاسيەتتى اتريبۋتتار. ولاردا ەش ءمىن بولماۋعا تيىستىلىگى – ايداي اقيقات. بۇل رەتتە مەملەكەتتىك تۋىمىز بەن مەملەكەتتىك ەلتاڭبامىز ءاۋ باستان كوپشىلىكتىڭ كوڭىلىنەن شىعىپ، كوزايىمىنا اينالدى.
12 اقپان، 2021
دانا حالقىمىز «كوپ قورقىتادى، تەرەڭ باتىرادى» دەپ تەگىن ايتقان جوق. مۇنداعى «كوپ» ءسوزىن بۇگىنگى كۇن تۇرعىسىنان تاپسىرلەسەك – دەموگرافيا، ياعني قوعامداعى بۇقارانىڭ سالماعى. اسىرەسە، ۇلان-بايتاق ولكەنى مەنشىكتەپ وتىرعان قازاق سياقتى ەتنوس ءوز تەرريتورياسىنا تولىق يەلىك ەتۋ ءۇشىن سانى كوپ، سالماعى مىعىم بولماق كەرەك. اتاقتى بۇقار جىراۋ بابامىزدىڭ «جەلكىلدەگەن تۋ كەلىپ، جەر قايىسقان قول كەلىپ، سونان ساسىپ تۇرماسقا...» دەپ بولاشاق ۇرپاعىنا بەكەر ەسكەرتكەن جوق. بابا سوزىنەن ءبىز «كوپ بولساڭ جاۋ شاپپايدى، تۋىڭ جىعىلىپ، ءتۇتىنىڭ وشپەيدى» دەگەن وزەگى ءنارلى، ولشەمى كەڭ، ولمەس وسيەتتى اڭعارامىز.
11 اقپان، 2021
نۇر-سۇلتان قالاسىنداعى گۇل ساتاتىن دۇكەننىڭ الدىندا جينالعان قاراقۇرىم حالىق بىرنەشە كۇننەن بەرى الەۋمەتتىك جەلىدە شۋ بولىپ جاتىر. جايشىلىق كۇندەرى جۇرتشىلىقتىڭ ءبىر جەردە وسىنشا كوپ جينالۋى − شىنىمەن دە سيرەك قۇبىلىس. كۇننىڭ سۋىعىنا، ۆيرۋستىڭ ءورشىپ تۇرعانىنا قاراماستان، ەلدى الا تاڭنان تۇرعىزىپ، كىشكەنتاي ءبىر دۇكەننىڭ الدىندا الىپ كەلگەن نە دەيسىز عوي؟ سويتسەك، مۇندا ۇتىس ويناتىلاتىن كورىنەدى، جۇرتشىلىقتىڭ كوكسەگەنى – ۇتىستان تەگىن كولىك ۇتىپ قالارمىز دەگەن دامە ەكەن.
09 اقپان، 2021
حالىقتى زياندى تاعامنان قالاي قورعايمىز؟
«دەنساۋلىق – زور بايلىق». بىراق وسى بايلىقتىڭ قادىرىن ساۋشىلىقتا كوبىمىز بىلە بەرمەيمىز. ادامنىڭ ءتانى – اللانىڭ اماناتى. بۇل اماناتقا ادالدىقپەن قاراۋ، ياعني دەنساۋلىقتى ساقتاۋ ءھام قورعاۋ – باستى پارىز.
08 اقپان، 2021
اۋىل اكىمىن سايلارمىز-اۋ... تەك كىمدى جانە قالاي سايلايمىز؟
وسىدان التى جىل بۇرىن سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ شال اقىن اۋدانىنا قاراستى قاراتال اۋىلىندا بولىپ، جەرگىلىكتى تۇرعىندارمەن كەزدەسكەنىمدە، ولار ءبىر كەلەڭسىزدىك جايلى قىنجىلا ايتقان ەدى. كوپتىڭ كوكەيىندەگى ءسوزدى ءبىر اقساقال: «اۋىلدىڭ شەتىندەگى سۋ تولتىراتىن مۇنارانى كوزىڭىز شالعان شىعار؟ وعان التى شاقىرىمداعى اۋدان ورتالىعىنان سۋ قۇبىرى تارتىلعان. بەس-التى جىلدان بەرى بوسقا تۇر. وعان قازىنانىڭ ميلليونداعان تەڭگەسى تەككە شىعىن بولدى. نەگە دەيسىز بە؟ اۋىلىمىزدىڭ بىردە-ءبىر تۇرعىنى وعان كەلىپ تۇرعان اۋىز سۋدى قالتاسىنان اقشا شىعارىپ، ساتىپ العىسى كەلمەيدى. سەبەبى ءبارى ءوز ءۇيىنىڭ جانىنان قۇدىق قازىپ العان. بىزدەن وسى سۋ قۇبىرى كەرەك پە، ونىمەن كەلەتىن اۋىز سۋدى ساتىپ الۋعا قارسى ەمەسسىزدەر مە دەپ سۇراعان نە اۋىلدىڭ، نە اۋداننىڭ اكىمى بولعان جوق. ەندى، مىنە، ول بوسقا ءشىرىپ تۇر. مەملەكەت قارجىسىن بۇلاي دالاعا شاشۋعا بولا ما؟» دەپ كۇيىنە جەتكىزگەن ەدى.
05 اقپان، 2021
ينتەرنەتتە ءبىر اۆتور: ء«سىز» دەپ سويلەۋ ادامداردىڭ اراسىن الشاقتاتىپ، ءبىر-بىرىنە دەگەن سەنىمىن ازايتادى. ونداي سۋبورديناتسيا اتا-انا مەن بالا اراسىندا بولماۋى كەرەك. بالا ونداي كەزدە بەيسانالى تۇردە اتا-اناسىن بوتەن ادام رەتىندە قابىلدايدى. سوندىقتان بالا اتا-اناسىنا ء«سىز» دەمەي، «سەن» دەپ سويلەۋى كەرەك، ء«سىز» دەپ تانىمايتىن بوتەن ادامعا نەمەسە اسا قۇرمەتتى ۇلكەن ادامدارعا عانا ايتىلادى» دەيدى. مۇنى وقىپ، جىلارىمىزدى نە كۇلەرىمىزدى بىلمەدىك.
04 اقپان، 2021
جاستار دەنساۋلىعى تۋرالى «شىندىق»
دوڭگەلەگەن دۇنيەنىڭ كەلەشەگى جاستاردىڭ قولىندا بولسا، ول بولاشاقتىڭ جارقىن بولۋى جەلكىلدەپ ءوسىپ كەلە جاتقان ۇرپاقتىڭ دەنساۋلىعى مەن بىلىمىنە بايلانىستى ەكەنىن بىلەمىز. ۇلتتىڭ ەندى ءبىر بۋىن الماسقاننان كەيىنگى بولمىسى بۇگىنگى جاسوسپىرىمدەردىڭ تاربيەسى مەن دەنساۋلىعىنا تاۋەلدى بولىپ قالاتىنىن وسى ماسەلەمەن تىكەلەي اينالىساتىن حالىقارالىق ۇيىمدار ۇدايى ايتىپ كەلەدى.
03 اقپان، 2021
مەملەكەتتەگى الەۋمەتتىك-ساياسي ۇدەرىستەردىڭ قالىپتاسۋىندا قوعامدىق پىكىردىڭ الاتىن ورنى زور. ول ءوز بويىنا داستۇرلەر مەن ومىرلىك تاجىريبەنى سىڭىرگەن الەۋمەتتىك قۇبىلىستاردىڭ قاتارىنا جاتاتىندىقتان، قوعامدىق ساناعا دا ىقپال ەتە الادى. بۇل ينستيتۋتتىڭ ساياسي پروتسەستەردى زاڭداستىرۋداعى ماڭىزى دا ۇلكەن.
02 اقپان، 2021
اتام قازاق: « ءسوز قادىرىن بىلمەگەن – ءوز قادىرىن بىلمەيدى» دەپ، ءسوز كيەسىن قىزىل-جاسىل ءبوز باعاسىنان جوعارى قويعان. «الارىم كەتسە كەتسىن، ايتارىم كەتپەسىن» دەپ، «جۇرەكتىڭ ءسوزىن سويلە، ءتىل» (اباي) دەگەن. وسى جۇرەك ءسوزىن سويلەگەندە، اتالى سوزدەن اتتاپ، اتاسىز ءسوزدى جاقتاعاندار نەگە ازايمايدى؟ الدە ءبوزدىڭ قۇدىرەتى ءجۇرىپ تۇرعاندا، ءسوز نەگە كەرەك دەي مە ەكەن؟
29 قاڭتار، 2021
بالا – ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز. بولاشاعىمىز جارقىن بولۋى ءۇشىن بالدىرعانداردىڭ باقىتتى بالالىق شاعىن قامتاماسىز ەتۋ ماڭىزدى. بۇگىندە بالانىڭ الاڭسىز ءبىلىم الۋىنا، دۇنيەتانىمىن، قارىم-قابىلەتىن دامىتۋعا جاعداي جاساۋ جانە قولايلى قورشاعان ورتا قالىپتاستىرۋ بولاشاققا سالىنعان ءتيىمدى ينۆەستيتسيا رەتىندە باعالانادى. وكىنىشكە قاراي، بۇل يگىلىكتەن بالدىرعانداردىڭ كوبى قۇر قالىپ جاتادى.
28 قاڭتار، 2021
تار جەردە تىعىلىسىپ... توي-تومالاقتى ۇيدە وتكىزۋگە كوشتىك پە؟
بىلتىرعى جازدا كوروناۆيرۋس پاندەمياسىنىڭ اسقىنىپ، القىمنان الىپ تۇرعان شاعىندا تۋعان اۋىلىمداعى اعايىنداردىڭ احۋالىن بىلمەك بولىپ، سونداعى تۋىستارمەن حابارلاستىم. «اللاعا شۇكىر، اۋىلىمىزعا ىندەت جەتكەن جوق. ءتىپتى بىزبەن كورشى تۇراتىن ءبىر قارىنداسىڭ كەشە عانا قاراعاندىعا تويعا بارىپ كەلدى...» دەپ قاراپ تۇر باۋىرىم. «بۇكىل ەل بويىنشا توتەنشە جاعداي جاريالانعان قازىرگى ۋاقىتتا ول 700 شاقىرىمداي جەردەگى قالاعا بارۋ ءۇشىن جولداعى بىرنەشە بلوك-بەكەتتەن قالاي ءوتىپ ءجۇر؟» دەگەن سۇراعىما «ونى ەندى ءوزىڭ بىلەسىڭ عوي...» دەپ جالتارىپ، كورشىسىنىڭ قۇپياسىن اشپاۋعا تىرىستى...
27 قاڭتار، 2021
بۇل جولى تاعى بىرنەشە براكونەر ۇستالدى. قازاقستاندا ەمەس، سوناۋ الىستاعى افريكادا. قارا قۇرلىقتاعى وقيعانىڭ بىزگە قانداي قاتىسى بار دەپ ويلاۋىڭىز مۇمكىن. بىراق جەر شارىنىڭ باسقا بولىگىندەگى جاعداي ءبىزدىڭ ەلگە دە اسەر ەتەدى ەكەن.
26 قاڭتار، 2021
ءوڭىردى كورمەگەن – ءومىردى كورمەگەن
ەرتەرەكتە مەملەكەت قامقورلىعىن قاجەت ەتەتىن، تابىسى ماردىمسىز وتباسىلاردى انىقتاۋ ولشەمشارتتارىن ايقىنداۋ كەزىندە اۋىلداعى اعايىننىڭ قوراسىنداعى تاۋىعىن عانا ەمەس، ونىڭ جىل ىشىندە تاباتىن جۇمىرتقاسىنا دەيىن ساناۋدى ۇسىنىپ، جۇرتقا كۇلكى بولعان شەنەۋنىك بار. ءسويتىپ، ول «اسفالتتا ءوسىپ»، ءومىر بويى قالادا قىزمەت ەتكەندىگىنەن، جەرگىلىكتى جەردەگى جاعدايدى بىلمەيتىندىگىن بايقاتىپ العان.
25 قاڭتار، 2021
