«...ماحابباتىما ماڭدايدى سۇيەپ ولەمىن»

«تۇسىنىگىم-اي، تۇسىنىگىم-اي تاۋەلدى، ادەمى ەدى عوي العان باعىتىڭ اۋەلگى. تۇيسىگىم ايتقان قۇپ-قۇيتتاي عانا ءتۇيىندى، تىڭدامايسىڭ-اۋ اقىل عىپ باسقا قۇيۋدى» دەيدى «تۇيسىگىم مەنەن تۇسىنىگىمنىڭ اراسى» ولەڭىندە. تۋرا وسى ولەڭىنىڭ استارىندا مەڭزەگەنىندەي كەڭشىلىك مىرزابەكوۆ ناعىز قازاق وي-تۇيسىگىنىڭ اۋزى­نان ءتۇسىپ قالعانداي اقىن دەر ەدىك. ءتىپتى قازاق تۇيسىگىنىڭ بالاسى دەۋگە دە بولادى. ماسەلەن، دالامىزدىڭ استىن ۇستىنە اۋدا­رىپ، ىشەك-قارىنىن اقتارىپ جاتقاندا اقىننىڭ جيىرماعا دا تولا قويماعان كەزى ەكەن. شاماسى اۋىلدا جاتقان وقۋشى. «بوز بيە نەمەسە تىڭ جىرتقان جىل» اتتى اتاقتى ولەڭىن اقىن سول ۋاقىتتا جازىپ تاستاعان. ول تۋرالى ءوزى كەيىندە بىلاي دەپتى: «مەن بەسىكتەن بەلىم جاڭا عانا شىعىپ، ادەبيەتكە ءالى تولىق كەلىپ ۇلگەرمەگەن كەزىمدە «تىڭ جىرتقان جىل نەمەسە بوز بيە» دەگەن دۇنيە جازدىم. وسى ولەڭدى ون سەگىز جىل جاريالاتا الماي ءجۇرىپ-ءجۇرىپ 1985 جىلى اقىن يرانبەك ورازباەۆ «جازۋشى» باسپاسىندا مەنىڭ جيناعىما رەداكتور بولعان كەزدە ارەڭ-ارەڭ شىعاردىم. ال قازىر تىڭنىڭ ەكولوگياسى تۋرالى ايتىپ جاتىرمىز. ماسەلە كوتەرىپ جاتىرمىز. شىبىن جانىمىز شىرقىراۋدا. ال مەن، ماقتانعانىم ەمەس، سول پروبلەمانى جيىرما جىل بۇرىن بالا اقىن كەزىمدە جازىپپىن. بىراق دەر كەزىندە باستىرا المادىم».

مىنا جازبادان كەيىن وسى اتاقتى ولەڭدى تولىق وقىپ، وي تۇبىنە ۇڭىلگەن ادام سول كەزدەگى قازاق ءومىرى مەن اقىندىق تەرەڭ تۇيسىكتى انىق پايىمدار ەدى. سونداي-اق جاپ-جاس كەزىندە وسىنداي ولمەس تۋىندى قالدىرعان شايىردىڭ تالانتىن مويىنداپ، ەرىكسىز باس شايقايتىنداي. قارتتار «كودەلى بەلگە كوك بيداي شىعار بولدى» دەپ قۋانعاندا بوز بيەنىڭ كەشىرگەن كۇيى – اقىننىڭ تۇيسىگى، قازاق قاسيەتىنىڭ تۇيسىگى ەدى. جانە ول بيە – جال جۇپتاپ، ءبىر اۋلەتتى اسىراپ وتىرعان ءارى اكەسىنە قايىن جۇرتى كادەلەپ مىنگىزگەن ت ۇلىك. «اقىلدى جانۋار سوڭعى رەت كەلىپ سول ءتۇنى، تانىس كودەنىڭ تامىرىن يىسكەپ تولقىدى. ىلعال قۇم ىشىندە ىركىلدەپ جاتتى تامشىلار، ۇزاتقان قىزدىڭ جىلاعانىنداي توركىنى». ۇلتتىڭ قاسيەتتى تۇيسىگى ىسپەتتى بۇل باللادانى تەك ءتۇيسىنىپ قانا تۇسىنۋگە بولادى.

قازاق ولەڭىنىڭ قۇنارى كەڭشىلىكتىڭ جىرلارىنان انىق كورىنەدى. قوي كوزدى قوڭىر دالانىڭ ۋىزداي اۋەنى ەستىلەدى قۇلاققا. ء«تۇبىت بوكەباي، تارتقان بوتام-اي. ءوزىڭ بوتاداي، كوزىڭ بوتالاي» دەپ كۇمبىرلەپ الا جونەلەدى. اقىننىڭ «انار» اتتى ولەڭى بۇعان دەيىن قازاق جىرىندا بولماعان قۇبىلىس ەكەندىگى ايتىلعان. سوندىقتان ءبىز ول تۋرالى تەرمەلەمەي، «سۇيە بەرەمىن!» ولەڭىنە توقتالار ەدىك. ماعجاننىڭ ء«سۇي، جان ساۋلەمى» مەن مۇقاعاليدىڭ ء«سۇي، جانىم، سۇيكىمدى ءبىر كۇيگە ەنەمىنەن» بولەك، سونى ءورىس تاپقان جىرىنىڭ ءبىرى وسى اقىننىڭ. «وتىز بەستە دە، قىرىق بەستە دە سۇيەمىن، سۇيە بەرەمىن قۋراپ قالعانشا سۇيەگىم» دەگەن اۆتور جاسى قىرىق بەسكە دە جەتپەي ومىردەن ەرتە كەتسە دە، ءالى دە ءسۇيىپ، ءالى دە ءسۇيدىرىپ كەلە جاتقانعا ۇقسايدى. ونىڭ ءبىر مىسالى، كەشەگى بوزبالالار مەن بويجەتكەندەردىڭ وسى ولەڭدى وراعان حاتتارى.

«سۇيگەننەن ەرنىم جۇقارسا، مەيلى، جۇقارسىن. سۇيگەننەن جۇيكەم جۇقارسا، مەيلى، جۇقارسىن. سۇيگەننەن كوڭىلىم مۇقالسا، مەيلى، مۇقالسىن. سۇيگەننەن ءومىرىم قىسقارسا، مەيلى، قىسقارسىن» دەيدى اقىن. سۇيگەن جۇرەكتىڭ، ەگىلىپ سۇيگەن جۇرەكتىڭ سەرتى تۇر وسى شۋماقتا. ەلجىرەسە دە، ەگىلسە دە اساۋ جۇرەكتىڭ سەرتى سەزىمىن تۋ ەتىپ كوتەرەدى. سۇيەگى قۋراعانشا سۇيگەندەر سەرتپەن ءومىر سۇرەدى. سەرت جولىنان تايعان كۇنى ءوزىن مەرت قىلعان دا سولار. سەرت جولىندا دەرت قۇشىپ، ورتكە ورانعان دا سولار. ەڭ باستىسى، ولار  – «زامانعا جامان بولىپ كۇيلەپ»، ەزىلىپ كەتپەگەندەر. جۇيكە جۇقارسا دا، كوڭىل مۇقالسا دا ءسۇيۋ – ەرلىك پەن قايراتتىڭ، شىن جۇرەكتىڭ ءىسى. ناعىز ءومىر يەسى وسىنداي مايداننان عانا قايناپ شىعادى. وعان توزبەگەندەر، ودان جالتارعاندار وپاسىزدىق جاساپ تىنادى. سوندىقتان اقىن بۇل جەردە سۇيگەن جۇرەكتىڭ ءسوزىن عانا ايتپايدى، سول جۇرەكتەردى قايراپ تا وتىرعانى بايقالادى. سۇيەگىڭ قۋراعانشا سۇيۋگە ءداتىڭ جەتسە، ارينە. ايەلدى، ادامدى، ۇلتىڭ مەن الەمدى! بىرەۋىن سۇيسەڭىز سول سەزىم بارىنە جەتەدى. «تەك سۇيسەڭىز بولدى...»

«ماشاقاتى مەن مۇڭىندا ەمەس پە –

 سىرى، ءىزى،

بۋىنعا تۇسكەن ۋىندا ەمەس پە ۋىزى.

مۇڭنان دا راحات، ۋدان دا ۋىز ۇيۋى،

سول ەمەس پە ەكەن – ادامدى ادام ءسۇيۋى؟!»

ءيا، ادام سۇيە باستاعاننان باستالادى ءبارى. كۇيە باستايدى. ول بەلگىلى. الايدا وسى جەردە ءبىز ايتىپ جەتكىزە المايتىن، تەك ءتۇيسىنىپ بىلەتىن سەزىمدەردىڭ ءۋىلى ساپ قۇراتىن سىڭايلى. ۇلى ابايدىڭ «عاشىقتىق، قۇمارلىق پەن ول – ەكى جول» دەگەنىن دەندەيتىندەي، سونى تۇيسىنۋگە جەتەلەردەي سەزىلەدى. بۋىنعا تۇسكەن سەزىمنىڭ ۋى مەن ۋىزىن قايسىبىرىمىز باسىمىزدان وتكەردىك، قايسىبىرىمىز ءتىپتى سەزىنىپ تە ۇلگەرمەگەن بولارمىز. قۇمارلىق ەت پەن تەرىنىڭ اراسى، ال بۋىنعا تۇسكەن ماحاببات اباي ايتپاقشى، «بار تامىردى قۋالارعا» سايادى. سۇيەككە سىڭبەي قويمايدى دەگەن ءسوز.

«سوندا دا سۇيەم، سوندا دا سۇيە بەرەمىن،

ءبارىڭدى سۇيەم... ءبارىڭدى يەلەنەمىن.

سۇيە بەرەمىن، سۇيە دە سۇيە شارشاسام،

ماحابباتىما ماڭدايدى

سۇيەپ ولەمىن».

باستىسى، شىن سۇيگەن جۇرەك تولىق ادام ساتىسىنا وتەرى كادىك. باقىتتىڭ ءبارىن وزىنەن، ءوز جۇرەگىنەن تابادى ونداي ءبۇتىن جاندار. ءبارىن جۇرەگىنە بولەي الادى. ويتكەن ادام ومىرىنە دە ۇكىمدى ءوزى كەسۋى بەك مۇمكىن. جانازاسىن دا ماحاببات شىعارادى. جۇرەكتەرگە گۇل ەگىپ، اقىرىندا ماحاببات دەپ ولگەن ادامنىڭ ءومىرى باياندى!