ارال تاقىرىبى – كەڭ، اۋقىمدى دۇنيە. سارقىلماس تاقىرىپ تۋراسىندا، سونىمەن قاتار جاڭا زاماننىڭ الەۋمەتتىك قىرلارىن، قالتارىس-بۇلتارىسىن ارشىپ جازىپ جۇرگەن قارىمدى قالامگەر – «قۇرمەت» جانە «پاراسات» وردەندەرىنىڭ يەگەرى قۋانىش جيەنباي. جاقىندا جازۋشىمەن اڭگىمەلەسۋدىڭ ءساتى تۇسكەن ەدى.
– باسىلىمداردان ءجيى كورىنە بەرمەيسىز. ساياق ءجۇرۋ بولمىسىڭىزدان با، الدە جەكە پرينتسيپتەن بە؟
– تۋراسىن ايتايىن، انا جەردەن، مىنا جەردەن جىلتىڭداپ كورىنە بەرۋگە قۇلقىم جوق. مۇنداعى نەگىزگى ماسەلە – القالى توپقا تۇسكەندە جۇرتتى جالت قاراتاتىنداي وعاش وي، توسىن پىكىردى ورتاعا تاستاي الماي، ماعان دەيىنگىلەردى قايتالاپ، سانسىراپ، توسىلىپ قالمايمىن با دەگەن قورقىنىش ەمەس. نەگە ەكەندىگىن قايدام، الدە الاقۇيىن ۋاقىت جان-جاعىمىزعا ويلى كوزبەن قاراۋعا مۇرشا بەرمەي ءجۇر مە، ايتەۋىر، وسى كۇندەرى ەشكىم ەشنارسەگە تاڭعالمايتىن بولدى عوي. دۇنيەدەگى نەبىر كەرەمەتتەردى دە كۇندە كورىپ جۇرگەن جاتتاندى قۇبىلىستاي، ادامدار ارنەنى سالقىنقاندىلىقپەن قابىلداۋعا ماشىقتانىپ العان. سەلت ەتپەيدى. سەلت ەتكىزەرلىكتەي، جۇرەكتى ءبىر بۇلك ەتكىزەرلىكتەي شىعارمالار جازا الماي جۇرگەن ءوزىمىز كىنالى شىعارمىز دەيىن دەسەك، قۇدايعا شۇكىر، جان جادىراتار جاقسى تۋىندىلار قازاق ادەبيەتىندە ءبىر شوعىر.
سورى قايناعاندا، سولاردىڭ نازارعا ىلىگۋ جاعى شىبىن جانىڭدى ەرىكسىز شاباقتايدى. ء«سوز – ءولىپ قالعان كوڭىلدى تىرىلتەدى» دەيدى ءماشھۇر ءجۇسىپ. بىزدىكى دە سول، اباي ايتقان «قايران ءسوزىم قور بولدى-اۋ، توبىقتىنىڭ ەزىنە» دەگەننىڭ كەرى. جۇرت الدىنا جۇلقىنىپ شىعا بەرگەننەن گورى، ءوز ىشىڭە ءوزىڭ تەرەڭىرەك ءۇڭىلىپ، وزىڭمەن ءوزىڭ «ايتىسىپ، تارتىسىپ» تىنىش جۇرگەندىكتىڭ پايداسىن ءبىرشاما تۇسىنگەندىكتىڭ اسەرىنەن بولار...
– راقىمجان وتارباەۆ ءبىر سۇحباتىندا ءوزىنىڭ بەيىمبەتتىڭ مەكتەبىنەن شىققانىن ايتتى. ءوزىڭىزدى قاي مەكتەپتىڭ وكىلى دەپ ەسەپتەيسىز؟
– جالعىز مارقۇم راقىمجان ەمەس، بي-اعاڭ سالعان ونەگەلى مەكتەپتىڭ ەسىگىنەن سىعالاماعان قازاق قالامگەرلەرىن شىراق الىپ تابا المايسىز جانە ول ءداستۇردىڭ تامىرى جۋىق ماڭدا ۇزىلمەيدى. قالام – توققا قوسساڭ سايراي جونەلەتىن ويىنشىق توتىقۇس ەمەس، كىبىرتىكتەپ، كەيدە جارتى بەت تە جازا المايتىن جاعدايعا كەزىگەسىڭ، وندايدا ۇستەلدەن دەرەۋ تۇرىپ كەتكەنىڭ ابزال، نە سانادا باياعىدان جاتتالىپ قالعان ۇلى كلاسسيكتەردىڭ ءبىر-ەكى تاراۋ تۋىندىلارىن قايتا وقىساڭ، كادىمگىدەي تىڭايىپ قالاتىندىعىڭىزعا مەن كەپىل.
تاعدىر ءبىزدى جاستاۋ كەزىمىزدە كەلەر جىلى ءجۇز جىلدىعى تويلاناتىن، ءوزىمىزدى بىلاي قويعاندا تورتكۇل دۇنيە تانىعان، ءام الەم وقىرماندارىن مويىنداتقان ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆپەن جاقىنىراق تانىستىردى. ونىڭ ۇستىنە ابىز اقساقالمەن جۇتقان اۋامىز، ىشكەن سۋىمىز ءبىر-ءدى، ارال تەڭىزىنىڭ جاعالاۋىندا ومىرگە كەلگەنبىز. ورىستىڭ اتاقتى جازۋشىسى كونستانتين پاۋستوۆسكيدىڭ «تەڭىز جاعالاۋىندا تۋعانداردىڭ اقىن بولماسقا قاقى جوق» دەگەن دە ءسوزى بار... حالىقارالىق قازاق پەن-كلۋبى جانىنان «تاڭ-شولپان» جۋرنالىنىڭ العاشقى نومىرلەرى جارىق كورە باستاعان كەز. تاۋەلسىزدىكتىڭ ەلەڭ-الاڭ جىلدارىندا جۋرنالدا جاريالانعان شىعارمالارعا قوماقتى قالاماقى تولەيتىن دە جالعىز باسىلىم وسى ەدى. سودان اۋىزدارى ازدى-كوپتى «اققا تيگەن» قالامگەرلەر ول جايلى اڭىز ايتۋدان ءالى كۇنگە دەيىن شارشامايدى. پروزا ءبولىمى ماعان جۇكتەلدى. جۇكتەلگەنى بار بولسىن، ابەكەڭ «جون-تەرىمدى» اياۋسىز سىدىردى، ۇسىنعان دۇنيەلەر كەرى قايتىپ جاتتى، ىلەۋدە ءبىر-ەكەۋىنىڭ عانا جولى بولاتىن، وندا دا كلاسسيكتىڭ قاتاڭ تالعامىنان وتسە عانا... جازۋشىلار كوپ، بىراق توراعا جاتتاندىلاردىڭ بىردە-بىرەۋىن جاراتپايدى، وقىرمان مۇددەسىن كۇيتتەپ، شىعارماعا بيىك تالاپ تۇرعىسىنان قاراۋدى بالكىم، سول كىسىدەن ۇيرەندىم. «ىزدە، ىزدەن، قايدان تاپساڭ دا تاپ! مەنىڭ كوڭىلىمە قاراما، شىعارماسى جاقسى ما، جاۋىم بولسا دا جۋرنالعا اكەپ جاريالاڭدار!» ءاربىر ءسوزدى، ءاربىر سويلەمدى «دومنا پەشتىڭ مىڭ گرادۋستىق ىستىعىنا سالىپ، قايناتاتىن»، سونداي اتاق-ابىرويىمەن جاس اۆتوردىڭ تىرناقالدىسىن رەداكتسيالاۋدان دا تارتىنبايتىن. نە دەگەن جانكەشتىلىك دەسەڭىزشى!.. كەيىن ويلاسام، سونىڭ ءبارى ادەبيەتىمىزدىڭ كەلەشەگى ءۇشىن جاسالعان قامقورلىق ەكەن دە!
«سوڭعى پارىزدىڭ» سوڭعى اككوردى بار-اۋ، ءجانتاسىلىم جادىگەردىڭ قوينىنداعى بۇرجىك تورعايدى باكيزات ۇسىك شالعان ساۋساقتارى دىرىلدەپ، «شىرىلدا، شىرىلدا، بايعۇس! دەپ كوككە قاراي ۇشىرىپ جىبەرەدى عوي... سول تاراۋدى قايتا-قايتا وقيمىن، وسىنىڭ ءوزى تۇسىنگەن جانعا از مەكتەپ ەمەس-اۋ!
– «توقتا، ولەمىسىڭ؟» اتتى پوۆەسىڭىزدە ۋربانيزاتسياعا تولىق بەيىمدەلە الماعان، ءارى دۇنيەقۇمار ايەلدەن ءجابىر كورگەن ءبورىباي تاعدىرى سۋرەتتەلەدى. جالپى، بۇگىنگى قازاق ۋربانيزاتسيالانۋ ارقىلى ءتۇپ تامىردان، ۇلتتىق يبا-داستۇردەن ءبىرشاما اجىراپ قالعان سەكىلدى.
– بۇل – تۇتاس ءبىر كىتاپتىڭ كوتەرەتىن ماسەلەسى عوي. پوۆەست توڭىرەگىنە توقتالسام، بۇل مەنىڭ بۇيىرىمدەگى جازىلماي جۇرگەن بىتەۋ جارا. تورەتام، كوسمودروم – قايران قازاقتىڭ ماڭدايىنا جازىلعان قاسىرەت تاڭباسى. بايقوڭىردان ۇشىرىلعان كوسموس كورابلدەرىنىڭ بىزگە ايتقانى بار، ايتپاعانى بار ۇزىن-سانى ءجۇز وتىزدان استى. ودان ۇشقان ۋلى شاڭداقتىڭ ازابىن كىمدەردىڭ تارتىپ جاتقاندىعى ونسىز دا بەلگىلى. شىعارمالارىمنىڭ دەنى وسى تاقىرىپتاردىڭ توڭىرەگىندە، قانشا جەردەن تۋعان حالقىما، جەرلەستەرىمە جانىم اشىعانىمەن قولىمنان كەلەر قايران شامالى، «كەۋدەمە قايعى تولعان سوڭ، كاۋسار جىرمەن جۋىنام» (دۋلات اقىن) دەمەكشى، ءسال دە بولسا ەكولوگيانىڭ اۋىرلىق نۇكتەسىنە قونىستانعان ەلگە وزىمشە دەمەۋشىلىك جاساعان ءتۇرىم. ء«ان سالۋعا ءالى ەرتە»، «جەر ۇستىندە دە جۇماق بار» اتتى روماندارىم عارىش ايلاعى توڭىرەگىندەگى جەرگىلىكتى قازاقتاردىڭ وسى كۇنگى تىنىس-تىرشىلىكتەرىنە ارنالعان. تورەتامداعى اسكەري ايماق تۇرعىندارى مەن وسى اتتاس بەكەتتەگىلەردىڭ الەۋمەتتىك جاعدايلارىن سالىستىرۋ – ەشبىر زاڭنىڭ، ەشبىر قاۋلى-قاراردىڭ قاۋىزىنا سىيمايدى. سونشا جىلدان بەرى اتامەكەن دەيتىن كيەلى ۇعىمدى باعدارشام رەتىندە ۇستانىپ، سونشا قيىندىقتى باستان كەشسە دە تابانداپ، قاسارىسىپ، سۋلى-نۋلى وڭىرلەرگە قونىس اۋدارماي وتىرعان، قونىس اۋدارماق تۇگىلى ونداي نيەتتەن ادا-كۇدە ات-توندارىن الىپ قاشاتىن قايسار جۇرەكتى ادامدارعا ءبىر-ءبىر ەسكەرتكىش قويسا قانداي جاراسار ەدى!
ءبورىباي سولاردىڭ اراسىنان شىققان تالايلى تاعدىر يەسى، ىستەپ جۇرگەن تىرلىگىنە كەيدە كۇلەسىڭ، كەيدە قىنجىلاسىڭ! ءبىز باستان كەشكەن ءومىردىڭ قۋلىق-سۇمدىعىنان حابارى مول «اقىلدى» ايەلدىڭ ايتقانىمەن ۇلكەن قالاعا كوشىپ كەلسە دە، ەسى شىعىپ، كوزگە مۇلدەم ەلەۋسىز كورىنەتىن جاتاعان اۋىلىن ءولىپ-ءوشىپ ساعىنادى دا جۇرەدى... ۋربانيزاتسيانى جاقتايتىندار مەن داتتايتىندار وسى كۇندەرى جىرتىلىپ-ايىرىلادى. قازاق ءۇشىن پايداسىنان زيانى كوپ، اۋىلعا تارتقان «التىن تامىر» ءۇزىلىپ كەتۋگە شاق تۇر. بوس جاتقان جەردىڭ جاۋ شاقىراتىندىعىن بىلاي قويايىق، «گۇلدەنگەن اۋىلدان» قيراندىعا اينالعان اۋىلداردى ساناپ تاۋىسا المايسىز. ەڭ سوراقىسى، بالا سانىنىڭ ازدىعىنان بىرىنەن سوڭ ءبىرى اۋىل مەكتەپتەرى جابىلىپ جاتىر. (انەكەي، سۇحبات دەگەن جارىقتىق جىمىن بىلدىرمەي، ايتپايىنشى دەگەن «قۇپيانىڭ» ء«تىلىن» دە تارتىپ الۋعا شەبەر-اق). كوپتەن بەرى ويدا جۇرگەن وسى تاقىلەتتەس تاقىرىپتى دراماعا اينالدىرايىنشى دەپ تالاپتانىپ كورگەم، بۇعان دەيىن دە ءبىردى-ەكىلى پەسام تەاتر ساحنالارىندا قويىلعان. بارىنشا كومەديالىق جانرعا جۇگىندىم، استاناداعى ق. قۋانىشباەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق قازاق مۋزىكالىق دراما تەاترى «پاتشا كوڭىلىم، نە دەيسىڭدى» كورەرمەنگە ۇسىنۋ قامىندا. بەلگىلى رەجيسسەر نۇرلان جۇمانيازوۆ بەس-التى مارتە قايتا جازدىردى. نۇرلان حابارلاسسا جۇرەگىم زىرق ەتە قالادى. بىراق رەجيسسەرمەن جۇمىس ىستەۋ ءبىزدىڭ دە ءبىراز «ساۋاتىمىزدى» اشتى.
– الەم ادەبيەتىنىڭ دامۋ ءۇردىسىن ۇنەمى باقىلاپ وتىراسىز با؟
– «بۋحگالتەرلەر ماحاببات تۋرالى رومانداردى، ال دارىگەرلەر دەتەكتيۆتەردى كوبىرەك وقيدى» دەيتىن تۇسىنىكسىزدەۋ ءتامسىل بار. قالام ۇستاعاندار الەم ادەبيەتىنىڭ دامۋ ءۇردىسىن باقىلاپ وتىرماسا، ارعىسى – قازاق ادەبيەتىنىڭ ءوسۋ دەڭگەيىن، بەرگىسى – ءوزىنىڭ شىعارماشىلىق الەۋەتىنىڭ شاما-شارقىن نەمەن بەزبەندەيدى، قالاي سارالاپ سالىستىرادى؟ بۇدان «جيەنباي مىرزا ءوزىن ءا دەگەننەن الەم ادەبيەتىندەگى مىقتىلارمەن تەڭەستىرگىسى كەلە مە؟» دەيتىن سىڭارجاق ۇعىم تۋماسا كەرەك. ءبارىن باقىلاپ وتىرامىن دەپ ايتا المايمىن. ينتەرنەت دەگەن «ارعىماق» ىزدەگەنىڭدى ءاپ-ساتتە دوڭگەلەتىپ الدىڭا اكەلە قوياتىن بولدى عوي بۇگىندە. كىتاپحاناعا بارىپ سابىلمايسىڭ. الدىمەن نوبەل سىيلىعىنا يە بولعانداردىڭ شىعارمالارىنا «شۇيلىگەسىڭ». وسىنىڭ سىرتىندا كەيبىرەۋلەرىنىڭ دۇنيەلەرىنە كوڭىلىڭنىڭ تولمايتىندىعى سونداي، «بۇلاردى تولەن، دۋلات اعالارىم ون وراپ الادى عوي» دەيتىن ءوزىمشىل پىكىر دە ءتىل ۇشىنا وپ-وڭاي ورالا كەتەدى. بىراق جاسىمىز بار، جاسامىسىمىز بار ءابىش كەكىلباي ۇلىنىڭ بارىمىزگە، وسى كۇنى قالام ۇستاپ جۇرگەن بارشامىزعا ۇلگى بولاتىنداي مىنا ءسوزىن دە ەستەن شىعارماۋعا ءتيىسپىز: «كەسەك ەپيكانىڭ ورنىنا از ادامداردىڭ، ءتىپتى ءبىر عانا كىسىنىڭ جان-دۇنيەسىندەگى الاي-دۇلەي احۋالدى ەجىكتەيتىن جاڭا رومان كەلدى. كەڭ قارىمدىلىقتىڭ ورنىنا تەرەڭ تالداۋ ۇستەمدىك قۇردى. شىتىرمان وقيعالاردىڭ ورنىنا شىرعالاڭ سەزىمدەر بيلىك الدى. ادەبيەتتىڭ تابيعاتى وزگەردى. ەستەتيكانىڭ مۇراتى وزگەردى...» وسىنداي تالاپتارعا ساي كەلەتىن الەم ادەبيەتىندەگى موينى وزىق شىعارمالاردىڭ بارلىعىن جوققا شىعارۋعا بولمايدى. الەم ادەبيەتىنىڭ بەتالىس-باعدارىن قازاق ادەبيەتىنىڭ ءوسۋ ورىسىمەن سالىستىرا ساباقتاستىرىپ، جان-جاقتى تالداپ جۇرگەن سىنشى باۋىرىمىز امانگەلدى كەڭشىلىك ۇلىنىڭ ەڭبەگى ەڭبەك-اق! قالاي دەگەندە دە ۇلكەن سىيلىققا يە بولعاندارعا دەگەن قۇرمەت ەرەكشە. دەسە دە سولاردىڭ ءوزى نوبەل ماراپاتىن الا تۇرىپ، كەيبىر «اتتەگەن-ايلارىن» ەشكىمنەن قىمسىنباستان، جالپاق جۇرتقا جايىپ سالاتىندىعىن قايتەرسىڭ! گابريەل گارسيا ماركەس ءبۇي دەيدى: «جازعان شىعارمالارىمنىڭ ىشىنەن ء«جۇز جىلدىق جالعىزدىقتى» الىپ تاستار ەدىم. تىم قۇرىعاندا قايتا جازىپ شىعاتىن ەدىم. مەن ول كىتابىم ءۇشىن ۇيالامىن، ءبىر سەبەپتەرمەن ونى ءوزىمنىڭ كوڭىلىمنەن شىعارداي قىلىپ جازۋعا ۋاقىتىم تىعىز بولدى...»
ايتادى-اۋ، سابازىڭ! ادالدىق، ادەبيەتكە، ءسوز ونەرىنە دەگەن ادالدىق. ءبىز كەيدە ءبىر اڭگىمەنىڭ ءوزىن قايتا كوشىرۋگە ەرىنەمىز. ەرىنبەگەننىڭ ەتىكشى بولاتىندىعى انىق، بىراق جازۋشى شىعۋى نەعايبىل.
– ەگەر تولستوي مەن دوستوەۆسكيدىڭ ءبىرىن تاڭداۋ كەرەك بولسا، قايسىسىن اتار ەدىڭىز؟
– ەگەر ماعان ونداي مۇمكىندىك بەرىلە قويسا بولە-جارماي، ەكەۋىن دە قاتار اتاعان بولار ەدىم. ماڭدايداعى ەكى كوزىڭنىڭ بىرەۋى زاعيپ بوپ قالعان سەكىلدى بولماي ما وندايدا؟ باسقاسىن بىلاي قويعاندا، تولستويدىڭ كۇندەلىكتەرىنىڭ ءوزى نەگە تۇرادى؟! «قۇدايعا ۇقساۋعا تالپىنعان ادام – تولستوي». ءومىرىنىڭ سوڭعى جىلدارىندا سۇيىكتى جارى سوفيا اندرەەۆنامەن بىردە كەلىسىپ، بىردە كەلىسپەي «يتجىعىس» جۇرگەندەرىمەن ءتۇپ استارىندا ۇلىلىقتى مويىنداۋ دەيتىن قاسيەتتى ۇعىم جاتىر. ۇلى جازۋشىنىڭ تۇتاستاي بولمىس-ءبىتىمى ءوزىمىزدىڭ «قيقار شالداردىڭ» كەيبىر مىنەزدەرىنە ۇقساپ كەتەدى. اۋىرىپ جۇرگەندىگىنە قاراماي، بالا تۋدى توقتاتپايسىڭ دەپ، ايەلىنە قاتاڭ تالاپ قويۋى قانداي عاجاپ! سوفيا اندرەەۆنا 13 قۇرساق كوتەرگەن. ءار قيىردا جۇرگەندىكتەرىنە قاراماي، بۇگىندە تولستويدان تاراعان ءۇرىم-بۇتاق ءبىر قاۋىم ەل. فەدور دوستوەۆسكيدىڭ «اننا كارەنينا» رومانى جايلى تولعانىستارى دا ادەبيەتشىلەر ءۇشىن باعا جەتپەس وقۋلىق. بۇلار تىڭداۋشىسى كەلىسسە، ايتۋشىسى كەلىسسە، بۇگىن-ەرتەڭ تاۋسىلمايتىن ماڭگىلىك تاقىرىپتار.
– «ەتەكتەگى ەسكى زيرات» اڭگىمەسىندە ء«سىز جۇرتتى تاڭقالدىرۋ ءۇشىن جارالعان جانسىز» دەگەن ماقتانعا سەنگەن وتاعاڭنىڭ ايانىشتى تاعدىرى كورىنىس تابادى. جالپى، ەشكىمگە سوقتىقپاي، جاي جاتقان قوي مىنەزدى قازاق حالقىنا قىزمەتكە مالدانۋ، بيلىككە ماسايۋ مىنەزى قاي ۋاقىتتان كەلدى؟
– بۇعان جاعىمپازدىقتى قوسىڭىز! ء«بىر زامان كەلەيىن دەپ تۇر، شىندىق ايتقان ادام تابان استىندا ولەيىن دەپ تۇر، جاعىمپاز، جالتاق، ەكىجۇزدى پىسىقايلار، راقاتتى كورەيىن دەر تۇر...» مۇنى ايتقان مەن ەمەس، موڭكە بي. جاۋاپتى وسىمەن-اق تۇيىندەپ تاستاۋعا بولار ەدى. بىراق... اتالعان اڭگىمەدەگى كەيىپكەرىم بارىمىزگە تانىس «بەيشارا» پەندە، قايدا بولسىن، ءتىپتى توي-تومالاقتا دا شالقيىپ توردە وتىرعىسى كەلەدى. ءوزىنىڭ بولىمسىزدىعىنا قاراماي، ۇنەمى جۇرتتىڭ توبەسىنەن قاراۋعا قۇشتار جانە وزگەلەر مەنى ىلعي الاقاندارىنا سالىپ، قۇرمەتتەپ جۇرسە ەكەن دەيدى. اقىرعى دەمى تاۋسىلاردا دا بالالارىنا «مەنى كەڭسايدىڭ بيىك توبەسىنە اپارىپ جەرلەڭدەر» دەپ تابىستايدى. وركوكىرەك، ادامدىق قاسيەتتەن جۇرداي، وندايلاردى قۇداي دا قۇپ كورمەيدى. سول كۇنى الاي-دۇلەي قارلى جاۋىن جاۋىپ، بۇرقاسىن تۇرىپ، ءمايىتتى توبە باسىنا جەتكىزۋگە مۇمكىندىك تۋمايدى. امالسىز ەتەكتەگى زيراتتىڭ شەت جاعىنا جەرلەنەدى.
ءسىز سۇراعان مىنەزدەردىڭ قانىمىزعا قاي كەزدەن باستاپ جۇعىستى بولعاندىعىن كىم ءبىلسىن. كەشەگى كىسىنىڭ تۇسىنداعى وتىز جىلدىق ءومىرىمىزدىڭ تولىق كارتيناسى كوز الدىمىزدا. ول كىسىنى «ايعا، جۇلدىزعا، نۇرعا، پايعامبارعا» تەڭەپ، ودان اسقان تەڭەۋ تاپپاي، جاندارى مۇرىندارىنىڭ ۇشىنا تىرەلىپ، جانتالاسىپ، جىلت ەتكەن بىرنارسە بولسا سونىڭ اتىنا جاپسىرۋعا تىرىسىپ، اشىق «مارافونعا» قاتىسقاندار ءالى دە ارامىزدا الشاڭداپ جۇرگەن جوق پا؟! سول جايساڭدار وتىز جىل ىشىندە حالقىمىز ەڭسەسىن تىكتەي المادى-اۋ، وعان ءبىزدىڭ دە ازدى-كوپتى كەسىرىمىز ءتيدى-اۋ، مۇنان بىلاي كوپتىڭ كوزىنە تۇسە بەرۋىمىز قالاي بولادى دەپ، تاۋبەلەرىنە كەلدى عوي دەپ ۇمىتتەنەسىز بە؟! ءاي، قايدام! رەتى كەلسە ولار الگى «قىلمىستارىن» باسى ءبۇتىن ۇمىتىپ، «جاسامپاز ءداۋىردىڭ ىرگەتاسىن بىرگە قالاسقان ءبىز ەدىك» دەپ، كوزدەرىنە جاس الىپ، «ەستەلىك» ايتۋدان دا تارتىنبايدى. جاعىمپازدىق پەن ەكىجۇزدىلىك «نان تابار ماماندىققا» اينالدى.
– ەگەر نوبەل سىيلىعىنىڭ تىزگىنىن سىزگە بەرەر بولسا، قازاق جازۋشىلارىنان كىمدى لايىق كورەر ەدىڭىز؟
– شىركىن، ونداي اتتى كۇن تۋسا، كانەكەي! «سوڭعى پارىز»، «پاراسات مايدانى»، «قارعىندى» ۇسىنىپ، شاما-شارقىمشا العىسوزىن دە ءوزىم جازىپ، ءبىر مارقايىپ قالار ەدىم-اۋ!..
– العاشقى ماحابباتىڭىز ەسىڭىزدە مە؟
– ەسىمدە. ول ۇمىتىلمايتىن «ماڭگىلىك جىر»...
– «جازۋشى بولۋ ءۇشىن باقىتسىز بالالىق شاق كەرەك» دەگەن ءسوز بار. بالالىق شاق دەگەندە، ەڭ الدىمەن كوزىڭىزگە نە ەلەستەيدى؟
– جازۋشى بولۋ-بولماۋ «باقىتسىز بالالىق شاققا» تىرەلىپ تۇرماعان شىعار. بالالىق شاعىم تەڭىز جاعالاۋىندا ءوتتى. ارال تەڭىزىنىڭ كەنەرەسىنەن اسىپ-تاسىپ جاتاتىن «شابىتتى» شاقتارىن كوز الدىمىزدان وتكىزدىك. قايران تەڭىز، ونىڭ ادام جانىنا سىيلايتىن كەرەمەتتەرىن ايتىپ تاۋىسا الارسىڭ با؟ الدەنەدەن كوڭىل سۋىعان ساتتە، جۇيكە-جۇيەڭ شارشاعان ساتتە الدەكىمنەن راقىم كۇتپەستەن، ەش ويلانباستان تەڭىز جاعالاۋىنا تارتۋشى ەك. قۇم جاعانى تىنىمسىز ۇرعىلاپ جاتاتىن اقباس تولقىندار، تەڭىز بەتتەن سوعاتىن ساۋمال سامال ماڭدايىڭنان سيپايتىن ىستىق الاقاننان بەتەر-ءدى. بالاقتى تىزەگە دەيىن ءتۇرىپ تاستا دا قۇم جاعانى ولاي-بىلاي كەزگىلە، جاعاعا سوعىلعان سوقپا تولقىندار سەنىڭ بويىڭداعى «قاندى ءىرىڭدى» دە رەنتگەن ساۋلەسىندەي زاماتىندا «سورىپ» الۋعا بەيىم تۇراتىن عاجايىپ «دارۋمەن» عوي! دۇرىسى، تەڭىز جاعالاۋىندا تۋعاندار جانعا داۋا شيپاجاي ىزدەمەيدى.
انا جىلدارى شىعىس ازيادا جويقىن تسۋنامي تالاي ەلدى ابىگەرگە سالدى. جۇرتتىڭ دەنى «اۋزىن اشىپ، كوزىن جۇمدى»، ءوز باسىم وعان اسا كوپ ءمان بەرگەنىم جوق. سەبەبى، «تەڭىزدىڭ تەنتەك مىنەزىنە» ەتىمىز ۇيرەنگەلى قاشان! تەڭىزدەن كۇركىرەپ-سارقىراپ قارا داۋىل ەكپىنىمەن تاۋداي تولقىندار «جەلكە كۇجىرەيتكەندە» ۇلكەن كەمەلەرىڭىزدى اعاش جاڭقاسى قۇرلى كورمەي، قوراڭنىڭ ىرگەسىنە شىعارىپ تاستايتىن. تۇنىمەن اۋىر كەمەلەردىڭ ءبىرى بولماسا ءبىرى ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ جانىنا تۇمسىق تىرەسە ەكەن دەپ، كوز ىلمەستەن ارمانعا شوماتىنبىز. ونىڭ كەرەمەتى مىنادا: ەرتەڭىندە توڭىرەگىڭ تىپ-تىنىش، موپ-موماقان «جۇماق» قۇشاعىندا، ال الىپ كەمە قورانىڭ تۇبىندە قاڭقايىپ تۇر. سودان دۇربەلەڭ-ءدۇبىر باستالادى دەيسىز، جاعالاۋدان جيىرما-وتىز مەتر الىستاپ، ءبىر جامباسىنا قيسايعان كەمەنى قايتادان تەڭىزگە ءتۇسىرۋ كەرەك. سونشا جەرگە تەحنيكالاردىڭ كومەگىمەن قوسىمشا كانال قازىلادى. بۇل ەندى راقات، جاعالاۋدان قوزى-لاققا دەپ ورعان قاۋىلدىرىقتى كوك ءشوپتى قۇس قايىققا سالاسىڭ دا، ەش قينالماستان سول «جاساندى» كانال ارقىلى قورانىڭ تۇبىنەن ءبىر-اق شىعاسىڭ. ءۇيىنىڭ جانىنا كەمە قايىرلاعان بالا باقىتتى...
– ۆولتەر بوس ۋاقىتىن بۇزىلعان ساعاتتى جوندەۋگە، گەتە گۇل ەگۋگە، نابوكوۆ كوبەلەكتەر كوللەكتسياسىن جيناۋعا، مۇسىرەپوۆ تاياق جونۋعا ارنادى. ءسىزدىڭ ءحوببيىڭىز قانداي؟
– تەڭىز جاعالاۋىندا ومىرگە كەلگەندىگىمدى ايتتىم، بىلايعى تاعدىرىمىز دا تەڭىزبەن بايلانىستى بولدى. بالىقشىنىڭ بالاسىمىز. بالىقتى تەڭىزدىڭ قاي تۇسىنان اۋلاۋدى دا جاقسى بىلەمىز. ەڭ العاشقى باسەكەمىز، سۋ استىندا دەم الماستان قانشا ۋاقىت شىدامدىلىق تانىتاتىندىعىمىزدى سىناۋ... ۋنيۆەرسيتەتتە وقىپ جۇرگەندە جۇزۋشىلەر كومانداسىنا قاتىسىپ، ءبىر-ەكى سىناقتان سونىڭ ارقاسىندا سۇرىنبەي وتكەنىم بار. ۋاقىتىم بولسا مۇز ايدىنىنا بارىپ، شارشاعانشا كونكي تەبەمىن. سوسىن كوزىمە تۇسسە، جۇپ-جۇبىمەن كونكي جينايمىن.
– قازىر نەمەن اينالىسىپ ءجۇرسىز؟
– قاراپ جاتقانىم جوق، مازا بەرمەي جۇرگەن تاقىرىپتار بارشىلىق.
اڭگىمەلەسكەن
باتىرحان سارسەنحان،
«Egemen Qazaqstan»
الەم • كەشە
قازاقستاندا الكوگولسىز سۋسىن ءوندىرىسى ارتتى
قازاقستان • كەشە
«ارسەلورميتتال تەمىرتاۋ» تسەحىندا ءورت بولدى
قوعام • كەشە
پەتروپاۆل تۇرعىنى ەسىرتكىنىڭ ءىرى پارتياسىمەن ۇستالدى
ايماقتار • كەشە
مەملەكەت باسشىسى قاتار ءامىرى باستاعان دەلەگاتسيامەن كەزدەستى
پرەزيدەنت • كەشە
ۇقساس جاڭالىقتار
ونلاين 
