شاڭىراق شاتتىعىن سىيلاعان مەكەن

ەلوردا – ەلدىڭ اكىمشىلىك، ىسكەر­ل­ىك، ەكونوميكالىق، مادە­ني ءھام ساياسي ورتالىعىنا اي­نال­عان شاھار. سوندىقتان مۇن­­داعى حالىقتىڭ ۇلەسى دە كوبەيىپ كەلەدى. تۇرعىندار سانى 1997 جىلمەن سالىستىرعاندا شامامەن ءتورت ەسە كوبەيگەن. استانانىڭ العاشقى باس جوسپارىندا 2030 جىلعا قاراي قالا حالقى 1 ملن 200 ادامعا جەتەدى دەپ مەجەلەندى. الايدا بۇل كور­سەتكىش دىتتەگەن ۋاقىتتان ون جىل بۇرىن ورىندالىپ قويدى. مۇنى ايتىپ وتىرعان سەبەبىمىز، ادامنىڭ كوپتىگى قۇرىلىس جۇ­مىس­تارىن جانداندىردى. ونىڭ ىشىن­دە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا قارقىن قوستى. كورسەتكىشتىڭ جىل سايىن ۇلعايۋى – سونىڭ ايعاعى. ماسەلەن، 2020 جىلمەن سالىستىرعاندا بىلتىر پاي­دا­لانۋعا بەرىلگەن شارشى مەتردىڭ كولەمى – 4،3 پايىزعا جوعارى.

كوممەرتسيالىق باعىتتاعى تۇرعىن ۇيلەردىڭ كوبەيگەنى ءمالىم. سول سەكىلدى الەۋمەتتىك پاتەرلەردىڭ دە سانى ارتقان. نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ اكىم­دىگى ۇسىنعان رەسمي مالىمەتكە سۇيەنسەك، 2018 جىلى كەزەكتە تۇرعاندار ءۇشىن 1،1 مىڭ الەۋ­مەتتىك پاتەر بەرىلگەن. 2019 جىلى بۇل كورسەتكىش 3 مىڭ پاتەردى قۇرادى. 2020 جىلى بىردەن 7 مىڭ پاتەرگە كوتەرىلدى. ال بىلتىر 10 مىڭ پاتەر ۇسى­نىلدى. بيىلعى جوسپار دا – وسى مەجەدەن تومەن تۇسپەۋ.

– قازىرگى ۋاقىتتا ەلوردادا 48 مىڭعا جۋىق ادام مەملەكەتتەن تۇرعىن ءۇي الۋعا كەزەكتە تۇر. تۇرعىن ءۇي كەزەگىندە تۇر­عانداردى ەسەپكە الۋ بەس سانات بويىنشا جۇرگىزىلەدى. ولار – جەتىم بالالار، كوپبالالى وتباسىلار، حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توپتارى، جالعىز تۇرعىن ءۇيى اۆاريالىق دەپ تانىلعان ادامدار، مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر، بيۋدجەتتىك ۇيىمداردىڭ قىز­مەت­كەرلەرى جانە اسكەري قىزمەت­شىلەر. سوڭعى جىلدارى ءبىز قولجەتىمدى تۇرعىن ءۇي سانىن ءۇش ەسەدەن استام ۇلعايتتىق، – دەدى باس قالانىڭ اكىمى التاي كولگىنوۆ QAZAQSTAN ارناسىنا بەرگەن سۇحباتىندا.

استاناداعى جاستاردىڭ سانى 230 مىڭنان اسىپ كەتتى. سوندىقتان ولاردىڭ دا باسپانا ماسەلەسىن رەتتەۋ ماڭىزدى. Elorda Jastary تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسى وسىن­داي ماقساتپەن قولعا الىن­عانى دا ءمالىم. باعدارلاما بىل­تىر باستالعان بولاتىن. بۇگىن­دە ونىڭ اياسىندا 150 نەسيە بەرىلگەن. Elorda Jastary جۇ­مىسشى جاستارعا ارنالعان. تالاپ­تارى دا ءتيىمدى: نەسيە سوماسى 18 ملن تەڭگەدەن اسپايدى، پايىزدىق مولشەرلەمەسى جىلىنا 5 پايىز، باستاپقى جارنانىڭ كولەمى 10 پايىزدان باستالادى، نەسيە 25 جىلعا دەيىنگى مەرزىمگە بەرىلەدى.

سونىمەن قاتار باس قالادا ءۇش جىل بويى «جۇمىس ىستەيتىن جاس­تار ءۇشىن ساتىپ الۋ قۇقىعىنسىز جالعا بەرىلەتىن تۇرعىن ءۇي» باعدارلاماسى ىسكە اسىرىلۋدا. ىرىكتەۋ بالدىق جۇيە بويىنشا، ال پاتەرلەردى ءبولۋ ءوتىنىش بەرۋشىلەردىڭ وتباسى قۇرامى بويىنشا جۇرگىزىلدى.

ايتپاقشى، تۇرعىن ءۇي قۇرى­لىسى سالاسىندا استاناعا ءتان ۇلكەن پروبلەما بار. ول – ۇلەسكەرلەردىڭ ماسەلەسى.

«قۇرىلىسى ۇزاققا سوزىل­عان نى­ساندار كەزەك بويىنشا جان­دانىپ جاتىر. توقتاپ تۇر­عان تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىن اياقتاۋ ءۇشىن اۋقىمدى جۇمىس جۇرگىزىلۋدە. 150 كوپپاتەرلى تۇرعىن ءۇي كەشەنىنىڭ 90-ى اياقتالدى. قالعان 60 نىساندى بيىل جانە كەلەسى جىلى اياقتاۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. جۋىردا قالانى ارالاۋ بارىسىندا Royal Expo تۇرعىن ءۇي كەشەنىنىڭ قۇرىلىس بارىسىمەن تانىستىم. قۇرىلىسى ۇزاققا سوزىلعان بۇل نىساندا 300-دەن استام ۇلەسكەر وتباسى بار. ولاردىڭ ءبارى جىلدار بويى باس­پانالارىن كۇتىپ كەلەدى. بۇل نىساندى اياقتاۋ ءۇشىن ينۆەستور جۇمىلدىرىلدى. تۇرعىن ءۇي كەشەنىن بيىل اياقتاۋ جوسپارلانىپ وتىر. جالپى، مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بو­يىنشا 16 مىڭ ۇلەسكەردىڭ 13 مىڭىنىڭ پروبلەماسى شەشىلدى. دەگەنمەن ءالى دە 3 مىڭ ۇلەسكەر وتباسى بار. ولاردىڭ ۇلەستىك قۇرىلىس نىساندارى بويىنشا ناقتى ءىس-شارالار جوسپارى بار»، دەپ جازدى التاي كولگىنوۆ ءوزىنىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى رەسمي پاراقشاسىنا.

رەسمي دەرەككە سۇيەنسەك، 2019 جىلى قۇرىلىسى ۇزاققا سوزىلعان 13 ءۇيدىڭ قۇرىلىسى اياقتالىپ، 2،5 مىڭ وتباسى جاڭا پاتەرگە كىر­­گەن. 2020 جىلى ۇلەستىك قۇرىلىس­پەن سالىنعان 20 ءۇيدىڭ ماسەلەسى شەشىلدى. ءسويتىپ، 2 723 ۇلەس­كەر قونىس تويىن تويلاۋعا مۇم­كىن­دىك الدى. بىلتىر «ساقالدى قۇرىلىستاردىڭ» قاتارىنداعى 57 ءۇيدىڭ قۇرىلىسى اياقتالدى. ناتيجەسىندە، شامامەن 7،3 مىڭ ۇلەسكەردىڭ ماسەلەسى رەتتەلدى. سوڭعى ءۇش جىلدا باسى داۋدان ارىلماعان 90 ءۇيدىڭ قۇرىلىسى ساتىمەن اياقتالسا، بيىل 3،5 مىڭ ۇلەسكەردىڭ ماسەلەسىن شەشۋ جوس­پارلانىپ وتىر. بۇل دەگەنىمىز – 40 ءۇي. كەلەر جىلى 20 ءۇيدىڭ ماسە­لەسىن رەتتەۋ كوزدەلىپ وتىر.