كەدەي ەلدەرگە كومەك

كومەككە مۇقتاج ەلدەردىڭ كادەسىنە جارايتىن 90 ملرد دوللاردان استام قار­جى الدىمەن حالىقارالىق دامۋ قاۋىم­داستىعىنىڭ شوتىنا تۇسەدى. سوسىن، قارجى تەك پاندەميا زارداپتارىن جويۋ ءۇشىن ەمەس، ورنىقتى ءھام ەكولوگيالىق كەلەشەك قۇرۋعا باعىتتالادى. ايتىلعان قاراجاتتىڭ ىشىن­دە تابىسى ورتا جانە جوعارى سانالاتىن 48 ەلدىڭ 23،5 ملرد دوللار كولەمىندەگى جارناسى، كاپيتال نارىعىنان تۇسكەن تابىس، نەسيەلەردى وتەۋدەن تۇسەتىن تۇسىمدەر جانە دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ جەكە قاراجاتى بار.

قارجىلاندىرۋ پاكەتىن ۇيىمداستىرۋ جاپونيانىڭ توراعالىعىمەن وتكەن ەكى كۇندىك جيىن كەزىندە شەشىمىن تاپقان. بۇل حالىقارالىق دامۋ قاۋىمداستىعىنىڭ تاريحىنداعى ەڭ ءىرى قارجى تولىقتىرۋ ءىسى بولماق.

ء«بىزدىڭ سەرىكتەستەرىمىز جاريا ەتىپ وتىرعان بۇل ماڭىزدى مىندەتتەمە كەدەي ەلدەردىڭ داعدارىستى ەڭسەرۋىن قولداۋعا باعىتتالعان بايىپتى قادام» دەدى دۇنيە­جۇزىلىك بانكتىڭ پرەزيدەنتى دەۆيد مالپاسس.

جينالعان قارجى 74 كەدەي ەلگە ۇلەس­تىرىلمەك. ويتكەنى وقىستا پايدا بولعان پاندەميا تابىسى تومەن ەلدەردىڭ تۇيتكىلىن تەرەڭدەتىپ، ەكونوميكا مەن ورنىقتى دامۋ ساياساتىنا قاۋىپ بۇلتىن ءۇيىرىپ تۇر. ونداي ەلدەردى مەملەكەتتىك كىرىس كولەمىنىڭ ازايۋى، حالىقتىڭ قارىز جۇكتەمەسىنىڭ ءوسىمى، ورنىقسىزدىق تاۋەكەلىنىڭ كۇش الۋى، ساۋاتسىزدىق، كەلىسپەۋشىلىك پەن تۇراق­سىزدىق جايلاپ تۇر. اسىرەسە ازىق-ت ۇلىك داعدارىسى ونداي ەلدەرگە اۋىر تيۋدە. بۇل رەتتە حالىقارالىق دامۋ قاۋىمداستىعى قاراجاتتىڭ 70 پايىزى افريكا ەلدەرىنە جولداناتىنىن ايتادى. 1960 جىلى قۇرىلعان قاۋىمداستىق قازىرگى كەزدە الەمنىڭ 74 كەدەي ەلىنىڭ قولداۋشىسى سانالادى. ونىڭ 39-ى – افريكادا، 14-ءى – شىعىس ازيادا، 6-ى – وڭتۇستىك ازيادا، 4-ەۋى – ەۋروپا مەن ورتالىق ازيادا، 8-ءى – لاتىن امەريكاسى مەن كاريب باسسەينىندە، 3-ەۋى – تاياۋ شىعىس پەن سولتۇستىك افري­كادا ورنالاسقان. قاۋىمداستىق بولگەن رەسۋرستىڭ ناتيجەسىندە، 1،3 ملرد ادامنىڭ احۋالى تۇزەلەدى دەگەن بولجام بار.

COVID-19 پاندەمياسى باستالعالى بەرى دۇنيەجۇزىلىك بانك ىندەتتىڭ مەديتسينالىق، ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك زاردابىن جويۋ ءۇشىن 157 ملرد دوللاردان استام قارجى بولگەن. بۇل ونىڭ تاريحىنداعى ەڭ جەدەل جانە اۋقىمدى داعدارىسقا قارسى باعدارلاما بولدى. قارجىلاندىرۋ دۇنيە جۇزىندەگى 100-دەن استام ەلگە پاندەمياعا دايىندىقتى ارتتىرۋعا، كەدەيلەر مەن جۇمىس ورىندارىن قورعاۋعا جانە كليماتقا قولايلى ەكونوميكانى تەز قالپىنا كەلتىرۋگە كومەكتەسەدى. سونىمەن قاتار بانك افريكادا تۇراتىن 50-دەن استام تابىسى تومەن جانە ورتاشا ەلدەرگە COVID-19 ۆاكتسينالارىن ساتىپ الۋعا جانە پايدالانۋعا كومەكتەسەدى جانە 2022 جىلعا دەيىن 20 ملرد دوللار قارجى بولەدى.

دۇنيەجۇزىلىك بانك نازارىنان قازاق­ستان دا تىسقارى قالعان ەمەس. بانكتىڭ ەۋروپا جانە ورتالىق ازيا ءوڭىرى بويىنشا ۆيتسە-پرەزيدەنتى اننا بەردە COVID-19 سوڭعى 25 جىلدا قازاقستان ەكونوميكاسىن اسا قاتتى قۇلدىراۋعا ۇشىراتقان فاكتور بولعانىن جەتكىزدى.

«قازاقستان 2020 جىلدىڭ كوكتەمىنە قاراعاندا قازىر ءبىرشاما ديناميكالى تۇردە دامىپ جاتىر. 2022 جىلى ونىڭ ءىجو ءوسىمى 3،7 پايىزدى قۇراۋى مۇمكىن. دەگەنمەن ەكونوميكالىق ءوسىمدى ىنتالاندىراتىن جانە ونى ورنىقتى، «جاسىل» جانە ينكليۋزيۆتى دامۋ جولىنا باعىتتايتىن جەدەل شارالار كەرەك. بارىنەن بۇرىن قازاقستان ىندەتكە قارسى ۆاكتسينالاۋ قارقىنىن ارتتىرۋعا ەرەكشە كوڭىل بولۋگە ءتيىس. كوپ ەلدەردى ۆاكتسيناعا قارسى كۇماندى ويلار شارپىپ جاتقانىن بىلەمىز، سوندىقتان بۇل باعىتتا كوپ كۇش جۇمساۋ قاجەت بولادى. تۇراقتى ەكونوميكالىق بەلسەندىلىك جانە مەكتەپ، كاسىپورىنداردىڭ ۇزدىكسىز جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن ۆاكتسينالاۋدىڭ ماڭىزى وتە جوعارى. قازاقستان ءۇشىن قولعا الىنۋعا ءتيىس تاعى ءبىر باسىمدىق – «جاسىل» ەكونوميكاعا كوشۋ. كومىرسۋتەگىنە ابدەن تاۋەلدى بولعان ەلدەر ءۇشىن بۇل اسا جاۋاپتى ءارى كۇردەلى پروتسەسس. سول سەبەپتى وسى باعىتتاعى شارالار تىزبەگى مەن ورىندالۋ مەرزىمى كورسەتىلگەن ناقتىلى جوسپار قاجەت» دەيدى.