بىردە مەكتەپ مۇعالىمى الدىنداعى وقۋشىنىڭ «قانشا عاسىر ءوتىپ كەتسە دە، سوكراتتىڭ اتىن ادامدار قالاي ۇمىتپاعان؟» دەگەن سۇراعى جونىندە اڭگىمەلەگەن ەدى. بالدىرعاننىڭ سۇراعى ەرەسەكتەر تاراپىنان ەزۋ تارتقىزار، بىراق تاجىريبەلى ۇستاز بالانىڭ ەركىن ويلاي الاتىنىنا، سۇراقتىڭ استارىنان شاكىرتتىڭ بىلىمگە دەگەن قۇشتارلىق قۋاتىنىڭ بايقالاتىنىنا ءوزى دە سۇيسىنگەنىن جاسىرا الماپ ەدى...

پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ «اباي جانە XXI عاسىرداعى قازاقستان» اتتى ماقالاسىن وقىعاندا مەنىڭ ەسىمە ارىپتەس ۇستازدىڭ ايتقان وسى اڭگىمەسى ورالدى. راسىندا بالانىڭ سۇراعىن ەرەسەكتەرشە ويلاعاننىڭ نەسى ايىپ؟ ويشىلدار ۋاقىتپەن ماڭگى بىرگە جاساپ كەلە جاتىر. اباي دا – كەمەڭگەر ويشىل، فيلوسوف، اقىن، ءوز ۋاقىتىنان، زامانىنان وزا تۋعان ءىرى تۇلعا. اباي سەكىلدى كەمەڭگەرلەر ءوزىن كەيىنگى ۇرپاقتىڭ ۇمىتۋىنا مۇرسات بەرمەيدى. ويتكەنى ولاردىڭ قۇندى ەڭبەكتەرى قاي زاماندا بولسىن ۇلتتى جاڭارۋعا، جاڭعىرۋعا شاقىرىپ تۇرادى. ابايدىڭ فيلوسوفيالىق كوزقاراستارى ءدال بۇگىن دە ماڭىزدىلىعى مەن وزەكتىلىگىن جويعان جوق. ول قازاق جانە ونى باۋىر باسقان ەتنوس وكىلدەرى مەكەندەگەن سارى دالاعا قاراپ تۇرعانداي سەزىلەدى.
اباي ءومىر سۇرگەن ءحىح عاسىر مەن بۇگىنگى ءححى عاسىرداعى وزگەرىستەردى سالىستىرۋعا كەلمەيدى. بۇگىن ۋاقىت ىرعاعى اسا ۇشقىر. وركەنيەت جەتىستىكتەرىنىڭ دامىعانى سونداي، تسيفرلاندىرۋدىڭ، كومپيۋتەرلەندىرۋدىڭ نەبىر كەرەمەتىن كورىپ وتىرمىز. عالامتور ءۇشىن الىس-جاقىن، مۇحيتتىڭ ارعى-بەرگى جاعى دەگەن تۇسىنىك كومەسكى تارتىپ بارادى. جاساندى ينتەللەكتىنىڭ دامىعانىنا، كۇردەلى ىستەردى ادام قولىنان روبوتتار الىپ جاتقانىنا اسەرلەنىپ، تاڭعالىپ جاتقان ەشكىم جوق. مۇنىڭ ءبارى عىلىمنىڭ جەتىستىگى ەكەنى داۋسىز، ال عىلىمعا سۇيەنۋ كەرەكتىگىن اباي دانىشپان دا ايتقان بولاتىن. ابايدىڭ «عىلىم تاپپاي ماقتانبا» ولەڭىن بىلمەيتىن ادام كەمدە-كەم شىعار. بۇل ولەڭنىڭ جالپى يدەياسى – ءبىلىمدى يگەرمەيىنشە، بيىكتەردىڭ باعىنبايتىندىعى. ال مۇنى بۇگىنگى كۇنمەن سىني ويلاۋ بارىسىنداعى ءتۇيىن «XXI عاسىرداعى ءبىلىمنىڭ ماقساتى – بيىككە ۇمتىلۋ» ەكەندىگىن مەڭزەيدى.
بىراق حاكىم ادامدىقتى، ادام بولىپ قالۋدى وسىنىڭ بارلىعىنان الدىڭعى ورىنعا قويعان جوق پا ەدى؟! ون سەگىزىنشى سوزىندەگى: «تەگىندە ادام بالاسى، ادام بالاسىنان اقىل، عىلىم، ار، مىنەز دەگەن نارسەلەرمەن وزباق» دەگەن كوزقاراسى قاي عاسىردا بولسىن ۇرپاق تاربيەسىندە ۇستانار باعىت بولۋى ءتيىس. جاس ۇرپاقتى جان-جاقتى قالىپتاستىراتىن ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا اباي فيلوسوفياسىن باسشىلىققا الۋىمىز قاجەت. اقىن شىعارمالارىنداعى دانىشپاننىڭ ءار ءسوزى مەكتەپ وقۋشىسىنىڭ زەردەسىنە جەتكەندە عانا كەمەل ۇلت قالىپتاستىرۋداعى ماقساتىمىزعا جەتپەكپىز. «ابايدى تانۋ – ادامنىڭ ءوزىن ءوزى تانۋى. ادامنىڭ ءوزىن ءوزى تانۋى جانە ۇنەمى تانىپ وتىرۋى، عىلىمعا، بىلىمگە باسىمدىق بەرۋى – كەمەلدىلىكتىڭ كورىنىسى. ينتەللەكتۋالدى ۇلت دەگەنىمىز دە وسى. وسىعان وراي اباي ءسوزى ۇرپاقتىڭ باعىت الاتىن تەمىرقازىعىنا اينالۋ قاجەت»، دەگەن پرەزيدەنت پىكىرى اباي الەمىنە ۇڭىلە وتىرىپ، اباي سىنى سىندارلى سىن ەكەندىگىنە كوز جەتكىزە وتىرىپ، سونىمەن قاتار يگى ىستەردىڭ نەگىزگى مىندەتتەرىن ايقىندايتىن باستامالاردىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى.
حالقىمىزدىڭ رۋحاني اسپانىندا جۇلدىزداي جارقىراعان ويشىلدار پىكىرلەرىنىڭ ءبىر تۇيىنگە توعىسۋى دا زاڭدىلىق ىسپەتتى. شىعىس دانىشپانى ءابۋ ناسىر ءال-فارابي: «تاربيەسىز بەرگەن ءبىلىم – ادامزاتتىڭ قاس جاۋى» دەسە، اباي: «مەن ەگەر زاكون قۋاتى قولىمدا بار كىسى بولسام، ادام مىنەزىن تۇزەپ بولمايدى دەگەن كىسىنىڭ ءتىلىن كەسەر ەدىم» دەيدى. حاكىم تاربيەنىڭ ماڭىزىن ەرەكشە دەڭگەيگە كوتەردى. ول تاربيەنىڭ ماڭىزىن تەك ايتىپ قانا قويعان جوق، «بەس نارسەدەن قاشىق بول، بەس نارسەگە اسىق بول» دەپ، ونىڭ جولىن دا كورسەتتى. سوندىقتان بولاشاق ۇرپاقتى وقىتۋ مەن تاربيەلەۋدە اباي الەمىنە ءۇڭىلۋ، اباي كەستەلەگەن ويلاردى وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ ءوز ومىرىندە قولدانا الۋىنا ۇيرەتۋ باستى ماقساتتاردىڭ ءبىرى.
«ورلەۋ» بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋ ۇلتتىق ورتالىعى پەداگوگ قىزمەتكەرلەردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ ينستيتۋتى مۇعالىمدەردىڭ جاڭا ادىستەمەلەردى مەڭگەرۋ كۋرستارىندا وسى ماسەلەلەردى ىسكە اسىرۋدى، شاكىرتتەرىنە اباي شىعارمالارىن جەتە تۇسىنۋگە قول جەتكىزۋدى جۇمىستاعى باستى باعىتتارىنىڭ ءبىرى دەپ سانايدى. بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋ ينستيتۋتى وقىتۋ، عىلىمي-ادىستەمەلىك قىزمەتتەرى ارقىلى ابايتانۋ جۇمىستارىن جۇيەلى، ساپالى ۇيىمداستىرۋدى جانە كۋرستار، سەمينارلار اياسىندا ابايدىڭ فيلوسوفيالىق، ونىڭ ىشىندە «تولىق ادام» تۇجىرىمى ءۇردىسىن وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى رەتىندە قاراستىرىپ كەلەدى. جاس ۇرپاقتى تاربيەلەۋ مەن ءبىلىم بەرۋ ىسىندە مۇعالىمنىڭ ورنىن ەشقانداي تەحنولوگيا الماستىرا المايدى. سوندىقتان ولاردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ، عىلىمي-ادىستەمەلىك جۇمىستارىن ءتيىمدى ۇيىمداستىرۋ تۇپكى ناتيجە بەرەدى. تىڭداۋشىلارمەن وسىنداي جۇمىستاردى جۇرگىزۋ ءۇشىن ينستيتۋت قىزمەتكەرلەرىنە دە جوعارى تالاپتار قويىلادى. سوعان سايكەس، ينستيتۋتتا پەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتتارى، ماگيسترلەرى جۇمىس ىستەيدى، ءوز بىلىمدەرىن ۇزدىكسىز جەتىلدىرەدى.
«ورلەۋ» بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋ ۇلتتىق ورتالىعى فيليالى قوستاناي وبلىسى بويىنشا پەداگوگيكالىق قىزمەتكەرلەردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ ينستيتۋتى ابايدىڭ مەرەيتويىنا وراي، كوپتەگەن ءىس-شارالاردى جوسپارلاپ وتىر. «كوپمادەنيەتتى الەمدەگى اباي مۇراسى» حالىقارالىق عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسيا، دوڭگەلەك ۇستەل، «ابايدى وقيىق!» بايقاۋى، كەزدەسۋلەر، ت.ب. شارالار جىل بويى وتكىزىلمەك.
اباي فيلوسوفياسى – جاڭاشىلدىقتىڭ جارشىسى. ول قوعامدى سەرپىپ، جاڭعىرتىپ وتىرادى. سوندىقتان دا اباي مۇراسى XXI عاسىرداعى قازاقستان قوعامى مەن ونىڭ بەرەكە-بىرلىگى ءۇشىن اسا قۇندى.
ماريونەللا سلەسار،
«ورلەۋ» بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋ ۇلتتىق ورتالىعى فيليالى قوستاناي وبلىسى بويىنشا پەداگوگيكالىق قىزمەتكەرلەردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى
المانىڭ اتاسى: جەتىسۋ سيۆەرسىنىڭ جايى قانداي؟
ايماقتار • بۇگىن، 00:18
قوعام • بۇگىن، 00:15
ەكونوميكانىڭ وسۋىنە ناقتى سەكتور ۇلەس قوسىپ وتىر
ساياسات • بۇگىن، 00:12
ايماقتار • بۇگىن، 00:11
ايماقتار • بۇگىن، 00:10
وزگەرمەلى الەمدەگى ىنتىماقتاستىق جولى
ساياسات • بۇگىن، 00:06
جەتىنشى سەزدىڭ ارقالاعان جۇگى قانداي؟
قازاقستان • بۇگىن، 00:03
يەمەندە جاعداي تۇراقتالىپ كەلەدى
الەم • بۇگىن، 00:02
ەلەكتر ەنەرگياسىنان باس تارتۋ كىمگە ۇتىمدى؟
الەم • بۇگىن، 00:00
اشتىققا ۇشىراعاندار سانى ارتا ءتۇستى
الەم • كەشە
ايماقتار • كەشە
ەنەرگەتيكالىق تاپشىلىق: داعدارىس پەن مۇمكىندىك
ەكونوميكا • كەشە
قارجى • كەشە
قارجى • كەشە
قوعام • كەشە
قوعام • كەشە
جۋرناليستيكا جامپوزى ومارعالي قۇدىشەۆ تۋرالى ءبىر ۇزىك سىر
قازاقستان • كەشە
رۋحانيات • كەشە
ادەبيەت • كەشە
ءوسۋ مەن ءوشۋدىڭ اراسى ەكى-اق تارماق
ادەبيەت • كەشە
قازاقستان • كەشە
اباي وقۋلارى: حاكىم مۇراسىنىڭ جاس زەرتتەۋشىلەرى
اباي • كەشە
جەرگىلىكتى تۇلعالار ەسكەرۋسىز قالا بەرە مە؟
قوعام • كەشە
كورشىلەرمەن بايلانىس ارتىپ كەلەدى
ەكونوميكا • كەشە
ونەر • كەشە
ايەلىن ۇرىپ ولتىرگەن تۇركىستاندىق 17 جىلعا سوتتالدى
ايماقتار • كەشە
بىرنەشە وڭىردە اۋا رايىنا بايلانىستى ەسكەرتۋ جاريالاندى
اۋا رايى • كەشە
مەملەكەت باسشىسى «بايتەرەك» حولدينگىنىڭ باسقارما توراعاسىن قابىلدادى
پرەزيدەنت • كەشە
باسەكەلەستىكتى قورعاۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ توراعاسى تاعايىندالدى
تاعايىنداۋ • كەشە
پرەزيدەنت ەسەپ كوميتەتىنىڭ توراعاسىن قابىلدادى
پرەزيدەنت • كەشە
ەلوردادا بىرقاتار كوشە ۋاقىتشا جابىلدى
ەلوردا • كەشە
الماتىدا ەسىرتكى ساتۋمەن اينالىسقان توپ ۇستالدى
وقيعا • كەشە
قاڭتار وقيعاسىندا 238 ازامات قايتىس بولدى - باس پروكۋراتۋرا
قازاقستان • كەشە
مەملەكەت باسشىسى ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اكىمىن قابىلدادى
پرەزيدەنت • كەشە
نۇر-سۇلتاندا بوس جۇمىس ورىندارى جارمەڭكەسى وتەدى
ەلوردا • كەشە
ەكىباستۇز قالاسىنىڭ اكىمى تاعايىندالدى
تاعايىنداۋ • كەشە
ۇقساس جاڭالىقتار