سۇيىسپەنشىلىكتىڭ وتىنا جىلىنىپ وسكەن ۇرپاق ومىردە مەيىرىمدى, قايىرىمدى, سىپايى, شىنايى بولادى. سول سەبەپتى سۇيىسپەنشىلىك دەگەنىمىز – تەك وتباسىنىڭ عانا ەمەس, اۋلەتتىڭ, تۇقىم-جۇراعاتتىڭ مۇراتى. ونداي اۋلەت مىڭ جىل وتسە دە قۇرىمايدى, ءوسىپ-وركەندەيدى, ءتالىمدى-ءتارتىپتى بالا-شاعا وسىرەدى. ول بالالار مەملەكەتتىڭ تىرەگىنە اينالادى.
سونىمەن اۋلەتىم ءوسسىن, تۇقىمىم قۇرىماسىن, شاڭىراعىم شىرىمەسىن دەسەڭىز, جانۇياڭىزدا سۇيىسپەنشىلىك ورناتىڭىز. وتباسىنداعى سۇيىسپەنشىلىك شارتسىز بولۋى كەرەك. «وسىلاي ىستەسىڭ سەنى سۇيەمىن, ويتپەسەڭ سۇيمەيمىن» دەگەن جەردە باياندى سۇيىسپەنشىلىك بولمايدى. ايتەۋىر ءبىر جەردەن جارىلادى. ويتكەنى ادامنىڭ بولمىس-ءبىتىمى مەن جاراتىلىسىندا تاعدىردىڭ ۇلەسى بار. ال تاعدىردىڭ يەسى – اللا. اقىلدى ادام ءوز جارىنىڭ تاعدىر بولمىسىن باعالاي وتىرىپ, كەيبىر كەلەڭسىز ىستەرىنە كونە وتىرىپ, سابىرمەن سۇيىسپەنشىلىك تانىتۋى كەرەك.
ەرلى-زايىپتىلار اراسىنداعى سۇيىسپەنشىلىكتىڭ بەلگىسىن, ارالارىندا قىزعانىش بار ما, جوق پا, سودان بايقاۋعا بولادى. بىراق بارلىق قىزعانىشتان سۇيىسپەنشىلىك ىزدەۋگە بولمايدى. قىزعانىش شەكتەن شىقسا, جيىركەنىشكە ۇلاسادى. كەيدە سۇيىسپەنشىلىكتىڭ ءوزى قىزعانىشقا ۇلاسىپ كەتەتىن جاعدايلار بار. ونداي جاعداي سۇيىسپەنشىلىكتىڭ وتىن وشىرەدى. سوندىقتان وسىندايدان ساق بولۋ كەرەك. قىزعانىشتىڭ ەڭ جامانى – سۇيگەن نارسەسىن جاقسىلىق جولىنان قىزعانۋ. ونداي جاعدايدا سول قىزعانعان نارسەسى پەندەنىڭ ءوز باسىنا پالە بولىپ جابىسادى. ودان قۇتىلا الماي الەككە تۇسەدى.
سۇيىسپەنشىلىكتىڭ قۇنى – شىنايى ىقىلاس. ىقىلاسسىز جاسالعان ءاربىر امال قابىل ەمەس. پايعامبارىمىزدان جەتكەن «امالدىڭ قابىل بولۋى ىقىلاسقا بايلانىستى» دەگەن وسيەتكە عۇلامالار ءبىراۋىزدان «وسيەتتەردىڭ اتاسى» دەپ باعا بەرگەن. دەمەك شىن ىقىلاس – سۇيىسپەنشىلىكتىڭ اناسى. ىقىلاس-ىنتىق بولماسا, سۇيىسپەنشىلىك تولىق ەمەس. ول جىلت ەتپە, اڭگۇدىك سۇيىسپەنشىلىككە ۇلاسادى. جارىڭا «سەنى سۇيەمىن» دەپ قويىپ, ىقىلاس-ىنتا تانىتپاساڭىز, ول ادام – سۇيىسپەنشىلىكتىڭ قۇنىن بىلمەيتىن, ونى تولەۋدەن باس تارتقان ادام بولعانى.
قۇنسىز سۇيىسپەنشىلىك كولدەنەڭ تابىسقا جاتادى. ەگەر دە سۇيىسپەنشىلىك كورسوقىرلىققا جەتەلەيتىن بولسا, بۇل – جاي قۇمارلىق. مۇنداي جۇپتاردىڭ سۇيىسپەنشىلىگى ءبىر-ءبىرىن تانىعانعا دەيىن نەمەسە كەزدەسكەنگە دەيىن عانا جالعاسادى. ويتكەنى بۇنداي سۇيىسپەنشىلىكتە تامىر بولمايدى.
قارىم-قاتىناسى وتباسىلىق سۇيىسپەنشىلىككە قۇرىلماعان جانۇيا – تەك وتاعاسىنىڭ ايعايىمەن امالسىز ءومىر ءسۇرىپ جۇرەدى دە, وتاعاسىنىڭ بەدەلى السىرەگەن نەمەسە ول دۇنيەدەن وتكەن جاعدايدا بىت-شىت بولىپ تاراپ كەتەدى. وسىنداي ديكتاتورلىق وتباسىندا وسكەن بالالار ەزىلىپ-جانشىلىپ قالادى. ءمۇلايىم قوي اۋزىنان ءشوپ المايتىن بولىپ وسەدى. مۇسا كەلمەي تۇرعاندا پەرعاۋىننىڭ قول استىنداعى يسرايل ۇرپاقتارىنىڭ جاعدايى وسىنداي ەدى. وسى ءبىر تۇلا بويىنا قۇلدىق ۇرەي سىڭگەن ادامداردى مۇسا (ع.س) 40 جىل بويى (كەيبىر دەرەكتەردە 60 جىل) قۋ مەكيەن دالادا ەرتىپ ءجۇرىپ, قۇلدىقتىڭ قارا تاڭباسى سۇيەگىنە سىڭگەن ۇرپاق الماسقانشا ء(ولىپ تاۋسىلعانشا) تاربيەلەدى.
ءدىنتانۋشى-عالىم قايرات جولدىباي ۇلى «كەمەل ادام» اتتى ەڭبەگىندە: «وتباسىلىق تاربيەنىڭ مايەگى – سۇيىسپەنشىلىكتە. اسىرەسە, بالالار ءۇشىن ونىڭ ورنى زور. جاس بالا تەك قانا سۇيىسپەنشىلىكپەن ءوسىپ, جەتىلەدى. بالا كىمنەن مەيىرىم كورسە, سول ادامدى جاقسى كورەدى. ءاردايىم سونى ىزدەپ تۇرادى. ونى رەنجىتپەي, مەيىرىم مەن سۇيىسپەنشىلىكتەن اجىراپ قالماۋ ءۇشىن ونىڭ ايتقاندارىن مۇلتىكسىز ورىنداۋعا تىرىسادى. بالا ءوزى جاقسى كورگەن كىسىگە ەلىكتەگىش كەلەدى. ەندەشە, سۇيىسپەنشىلىك – بالا تاربيەسىندەگى نەگىزگى قاعيدا», دەپتى.
جالپى العاندا, ءدىنتانۋشى باۋىرىمىز ايتقانداي, وتباسى مۇشەلەرىنە ەركىندىك سۇيىسپەنشىلىك ارقىلى بەرىلەدى. ويتكەنى سۇيسپەنشىلىك ارقىلى بەرىلەتىن بۇل نىعمەت وتباسىلىق بىرلىك-بەرەكەنى ارتتىرا تۇسەدى. وسىلاي قوعامدا ەركىن تۇلعالار پايدا بولادى. ەرىكتى تۇلعالار ەرىكتى قوعامدى تۇزەيدى. قوعامدا ءبىر-ءبىرىن ءسۇيىپ, سۇيىسپەنشىلىكپەن وتاۋ قۇراتىندار كوبەيەدى. ءسويتىپ, ەلدىڭ, مەملەكەتتىڭ ىرگەتاسى بەكيدى. ءبىزدىڭ ايتىپ جۇرگەن زايىرلى قوعام دەگەنىمىز – وسى.
