بيىلعى بيۋدجەتكە وزگەرىستەر ەنگىزىلدى

وڭىرلەردى قولداۋعا ءمان بەرىلەدى

اتاپ ايتقاندا، سەناتورلار «2023-2025 جىلدارعا ارنالعان رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىنا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋ ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ جوباسىن تالقىلادى. قۇجات بويىنشا بايان­داما جاساعان ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترىنىڭ مىندەتىن اتقارۋ­شى باۋىرجان وماربەكوۆتىڭ ايتۋىنشا، حالىقارالىق قارجى ۇيىمدارى بيىل الەمدىك ەكونوميكا 1،7-2،9 پايىز اراسىندا وسەدى دەپ بولجاعان. وسىعان سايكەس، 2023 جىلعا ارنالعان Brent ماركالى مۇنايدىڭ الەمدىك باعاسى باررەلىنە 87،3 دوللار كولەمىندە بولۋعا ءتيىس.

«جەدەل دەرەكتەر بويىنشا 2022 جىلى ىشكى جالپى ءونىم­نىڭ ءوسۋى 3،2 پايىزدى قۇرادى. سا­لا­لىق مينيسترلىكتەردىڭ باعا­لاۋى بو­يىنشا 2023 جىلى ەكو­نو­ميكانىڭ سەكتورلارىندا بۇ­رىن ماقۇلدان­عان ماندەردە وڭ سەر­پىن كۇتىلەدى. وسىعان بايلانىس­تى 2022 جىلعى ىشكى جالپى ءونىم بويىنشا جەدەل دەرەكتەر­گە، 2023 جىلعا ارنالعان الەم­دىك ەكونوميكانىڭ وسۋىنە جانە ەكسپورتتىق تاۋارلاردىڭ باعا­لارى بويىنشا جاڭارتىلعان بول­جام­دارعا سۇيەنە وتىرىپ، ەلدىڭ ماك­رو­ەكونوميكالىق كورسەتكىش­تەرى بۇرىن ماقۇلدانعان دەڭگەيدە ساقتالدى. ياعني ىشكى جالپى ءونىم­نىڭ ناقتى ءوسۋى 4 پايىز دەڭ­گەيىندە، مۇناي باعاسى – باررەلىنە 85 دوللار، مۇناي ءوندىرۋ كولەمى – 92،6 ملن توننا بولادى»، دەدى ب.وماربەكوۆ.

ۇلتتىق ەكونوميكا ۆيتسە-ءمينيسترى كەلتىرگەن دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، ەكسپورت كولەمى 80،9 ملرد دوللار، يمپورت كولە­مى 45،7 ملرد دوللار كولە­مىن­دە ساقتالدى. سون­داي-اق پرە­زي­­­دەنتتىڭ سايلا­ۋالدى باع­دار­لا­ماسى مەن قىركۇيەك ايىن­داعى جولداۋىن قامتاما­سىز ەتۋ بو­يىنشا ۇكىمەت الدىنا قو­يىل­عان مىندەتتەردى ىسكە اسى­رۋ ءۇشىن 2023 جىلعا ارنال­عان بيۋد­جەت پارامەترلەرى ناقتىلان­عان. ماسەلەن، 2023 جىلى رەسپۋب­لي­كالىق بيۋدجەتتىڭ كىرىستەرى بەكى­تىلگەن جوسپاردان 720 ملرد تەڭ­گەگە وسۋگە تيس. ءسويتىپ، ىشكى جالپى ءونىمنىڭ 12،1 پايىزىن نەمەسە 14،6 ترلن تەڭگە دەڭگەيگە جەتەدى دەپ بولجانىپ وتىر.

«رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتكە قوسىمشا تۇسىمدەر كىرىس بازاسىن ۇلعايتۋ، سالىقتىق جانە كە­دەن­د­ىك اكىمشىلەندىرۋدى جاق­سارتۋ، تسيفرلاندىرۋ بويىنشا ۇكىمەت قابىلداپ وتىرعان شارا­لار ەسەبىنەن قامتاماسىز ەتى­لەدى. ماسەلەن، وسى جى­لى بيۋدجەت كىرىستەرىنىڭ بىرجولعى تۇ­سىمدەر ەسەبىنەن 316 ملرد تەڭ­گەگە، سالىقتىق جانە كە­دەن­دىك اكىمشىلەندىرۋدى جاق­سار­تۋ ەسەبىنەن 404 ملرد تەڭ­گەگە ۇلعايا­دى دەپ ەسەپتەيمىز. سونى­مەن قاتار ۇلتتىق دەڭگەيدەگى الەۋ­مەتتىك ماڭىزى بار جوبالار­دى جانە ستراتەگيالىق ماڭىزدى ينفراقۇرىلىمدىق جوبالاردى قارجىلاندىرۋ ءۇشىن ۇلتتىق قوردان 800 ملرد تەڭگە كولەمىندە نىسانالى ترانسفەرت قوسىمشا تارتىلادى. 2023 جىلى بيۋدجەت تاپشىلىعىن 3،2 ترلن تەڭگە كولەمىندە نەمەسە ىشكى جالپى ءونىمنىڭ 2،7 پايىز دەڭگەيىن­دە ساق­تاۋ ۇسىنىلادى. وسىنى ەسكەرە وتىرىپ، رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ شىعىستارى بەكىتىلگەن كولەمنەن 1،5 ترلن تەڭگەگە ۇل­عايىپ، 22،5 ترلن تەڭگەنى قۇراي­دى»، دەدى ب.وماربەكوۆ.

پرەمەر-ءمينيستردىڭ ورىنباسارى – قارجى ءمينيسترى ەرۇلان جاماۋباەۆتىڭ ايتۋىنشا، بيىل بيۋدجەت تۇسىمدەرى 1،5 ترلن تەڭگەگە ۇلعايىپ، 19،3 ترلن تەڭگەگە جەتۋى قاجەت. قوسىمشا 2،2 ترلن تەڭگە شىعىس بىرقاتار باعىتقا جۇمسالماق.

«مەملەكەت باسشىسىنىڭ جول­­داۋى مەن سايلاۋالدى باع­دار­لاماسى شەڭبەرىندە ايتىل­عان باستامالاردى، سونداي-اق وڭىر­لەرگە جۇمىس ساپارلارى كەزىن­دە بەرىلگەن تاپسىرمالاردى ىسكە اسىرۋعا قوسىمشا 2 ترلن تەڭگە بولىنەدى. بۇل – وڭىرلەردى قولداۋعا، اۋىل شارۋاشىلىعىن، كولىك ينفراقۇرىلىمىن جانە وڭدەۋشى ونەركاسىپتى ودان ءارى دامىتۋعا، سونداي-اق الەۋمەتتىك سالانىڭ جەكەلەگەن باعىتتارىنا كوزدەلگەن شىعىستار. سونداي-اق بۇل باعىت اياسىندا جىلۋمەن جابدىقتاۋ جۇيەلەرىن سالۋ جانە رەكونسترۋكتسيالاۋ، ەلەكتر ەنەرگەتيكاسىن دامىتۋعا – 144 ملرد تەڭگە، قورعانىس جانە ازاماتتىق قورعاۋدى قامتاماسىز ەتۋ، ونىڭ ىشىن­دە ورتكە قارسى قىزمەت قىز­­مەت­كەرلەرىنىڭ جالاقىسىن كوتەرۋگە، ازاماتتىق قورعاۋ ورگان­­­دارىنىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكا­لىق بازاسىن نىعايتۋعا – 126 ملرد تەڭگە، تۇرعىن ءۇي ساتىپ الۋ ءۇشىن قارىزدار مەن تۇرعىن ءۇي جيناق سالىمدارى بو­يىنشا سىي­لىقاقىلار بەرۋگە 92 ملرد تەڭگە قاراستىرىلعان»، دەدى ە.جاماۋباەۆ.

سونداي-اق باسقا دا بىرقاتار ما­­ڭىزدى مىندەتتەمەنى ىسكە اسى­رۋعا 186 ملرد تەڭگە باعىت­تال­ماق. ءمينيستردىڭ سوزىنە سۇيەنسەك، بيۋدجەتتى قايتا قاراۋ ناتي­جە­سىن­دە ەكونوميكانىڭ ناقتى سەك­تورى مەن وڭىرلەردى قولداۋعا ەرە­ك­شە ءمان بەرىلگەن. بۇل شىعىس­تار­دىڭ قۇرىلىمىنىڭ وزگەرۋى­نەن بايقالادى.

«اتاپ ايتساق، ەكونوميكانىڭ ناقتى سەكتورىن قولداۋعا قوسىم­شا 1،3 ترلن تەڭگە كوزدەلگەن. تيى­سىنشە، شىعىستاردىڭ جالپى كولە­مىن­دەگى بۇل باعىتتىڭ ۇلەسى 5،3 پا­يىزعا ۇلعايدى. ناتيجەسىندە اتال­عان سالاعا ارنالعان شىعىس­تار 3،5 ترلن تەڭگە نەمەسە جالپى شىعىستاردىڭ 15،6 پايىز مول­شەرىندە جوسپارلانىپ وتىر. بۇل ورتا مەرزىمدە ەلدىڭ دامۋىنا وڭ مۋل­تيپليكاتيۆتىك اسەر ەتەدى. الەۋمەتتىك سالانىڭ شىعىستارى 298 ملرد تەڭگەگە ۇلعايتىلىپ، 8،5 ترلن تەڭگە نەمەسە بيۋدجەتتىڭ جالپى شىعىستارىنىڭ 37،5 پايىزىن قۇراپ وتىر. قاراجات «اۋىلدا دەنساۋلىق ساقتاۋدى جاڭعىرتۋ» ۇلتتىق جوباسىن ىسكە اسىرۋعا، مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرى پەداگوگتەرىنىڭ جالاقىسىن كوتەرۋگە جانە كوللەدج ستۋدەنتتەردىڭ ستيپەنديا­لارىن ۇلعايتۋعا، الەۋمەتتىك تو­لەم­دەردىڭ، جاردەماقىلاردىڭ مول­­شەرلەرىن ارتتىرۋعا، دەنساۋ­لىق ساقتاۋ جۇيەسىن ودان ءارى دامى­تۋعا باعىتتالادى. كۇش قۇ­رى­لىمى شىعىستارى 317 ملرد تەڭگەگە ءوسىپ، 2،5 ترلن تەڭگە كو­لەمىندە جوسپارلانعان. ناقتىلاۋ كەزىندە اعىمداعى جىلى وڭىرلەرگە رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن 7،2 ترلن تەڭگە نەمەسە بيۋدجەتتىڭ جالپى شىعىستارىنىڭ 32 پايىزى باعىتتالادى»، دەدى ە.جاماۋباەۆ.

ال ۇلتتىق بانك توراعاسى عالىمجان ءپىرماتوۆتىڭ ايتۋىنشا، ەلدە ىسكەرلىك بەلسەندىلىك ارتا باستاعان. «2023 جىلدىڭ قاڭتار ايىندا ىسكەرلىك بەلسەندىلىك ين­دەكسى ءوسۋ ايماعىنا ءوتىپ، 50،7-ءنى كورسەتتى. اقپان ايىن­دا يندي­كاتور 50-ءدى قۇراپ، وز­گەرىس بول­ما­عانىن اڭعارتتى. بار­لىق سەك­تور­دا تا­ۋار جەتكىزۋ مەرزى­مى­نىڭ ۇزاق­تىعى ىسكەرلىك بەلسەن­دى­لىكتى تە­جەي­تىن فاكتور بولىپ قالىپ وتىر»، دەدى ۇلتتىق بانك باسشىسى.

كىرىستەن شىعىس كوپ

سۇراق قويۋ راسىمىندە سەناتورلار ۇكىمەت مۇشەلەرىنە ساۋالدارىن قارشا بوراتتى. ماسەلەن، سەرىك وتەشوۆ ماڭىزدى الەۋ­مەتتىك نىسانداردىڭ قۇرىلىس جۇمىستارىنىڭ ءۇزىلۋ قاۋپى ارتىپ وتىرعانىنا الاڭداۋشىلىق ءبىلدىردى. ونىڭ ايتۋىنشا، بيۋدجەتتەن قارجىلاندىرىلاتىن 230 نىساندا قۇرىلىس جۇمىستارىنىڭ مەرزىمى ۇزارتىلدى. ۇزارتۋدىڭ ءبىر سەبەبى – قۇرىلىس قۇنىنىڭ قىم­باتتاۋى. دەپۋتاتتىڭ دەرەك­تەرىنە سۇيەنسەك، 2022 جىلى وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا قۇرىلىستاعى باعانىڭ ءوسۋى 3،4 پايىزدى قۇراسا، باسقا جۇمىستار مەن قۇرىلىستاعى شىعىنداردىڭ قىمباتتاۋى 7،7 پايىزعا جەتكەن.

ونىڭ ۇستىنە مۇنداي قىمبات­تاۋدى زاڭ بويىنشا جەر­گىلىكتى بيۋدجەتتەن قارجىلاندىرۋ كەرەك. قىمباتتاپ جاتقان قۇرىلىس نىساندارىن اياقتاۋ ءۇشىن وبلىس­تاردا نەمەسە اۋدانداردا قارجى جەتكىلىكسىز بولۋى مۇمكىن ەكەنى انىق، ياعني جوبالاردىڭ ۇزاق مەرزىمدى قۇرىلىسقا ءتۇسۋ، ءتىپتى مۇلدەم توقتاپ قالۋ قاۋپى بار. سەناتور ءوز سوزىندە، وسىنىڭ كەسى­رىنەن بيۋدجەتتەن بولىنگەن قار­جى يگەرىلمەي، قۇرىلىس اياق­تالماي، بيۋدجەتتىڭ مۇنداي شىعىنىنان حالىق پايدا كورمەي وتىرعانىن تىلگە تيەك ەتتى.

«جوعارىدا ايتىلعانداردى ەسكەرە وتىرىپ، كەلەسى سۇراقتار تۋىندايدى: ۇكىمەت كورسەتىلگەن جاعدايدى قالاي شەشۋدى جوسپارلاپ وتىر؟ قازىر ۇكىمەت ازىرلەپ جاتقان جاڭا بيۋدجەت كودەكسىندە جەرگىلىكتى جانە رەسپۋبليكالىق بيۋد­جەتتەن الەۋمەتتىك ماڭى­زى بار نىسانداردى سالۋ جوبا­لارى­نىڭ قىمباتتاۋىن قوسا قارجى­لان­­دىرۋ مۇمكىندىگىن كوزدەۋگە بولا ما؟»، دەدى سەناتور ۇكى­مەت وكىل­­دەرىنە قاراتا قويعان سۇراعىندا.

سەناتور شاكارىم بۇقتۇعۇتوۆ قازاق­ستاننىڭ مەملەكەتتىك قارى­زى ءبىر جىل ىشىندە 15 پايىزعا وس­كەنىنە الاڭداۋلى. ونىڭ ايتۋىن­شا، 2022 جىلدىڭ 1 قاڭتارىندا مەملەكەتتىك قارىز مولشەرى 21،9 ترلن تەڭگەنى قۇرادى، ال ءبىر جىلدان كەيىن بۇل كورسەتكىش 25،3 ترلن تەڭگەگە دەيىن ءوستى. «بىزدە ىشكى قارجىلاندىرۋ كوزدەرى بار – زەينەتاقى قورىندا شامامەن 15 ترلن تەڭگە، ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتەردە 14 ترلن تەڭگە، سونداي-اق ۇلتتىق قوردىڭ قارجىسى بار. نەگىزىنەن ىشكى كوزدەردەن قارىز العانىنا قاراماستان، قارىزداردى وتەۋگە جانە ولارعا قىز­مەت كور­سەتۋگە ارنالعان شى­عىس­تاردىڭ 1،5 ەسە وسكەنى بايقا­لادى، ولار 2023 جىلى جالپى شى­عىستار كولەمىنىڭ 20،5 پايى­زىن قۇراپ وتىر»، دەدى ش.بۇقتۇعۇتوۆ.

قارجى ءمينيسترى ە.جاماۋ­باەۆتىڭ ايتۋىنشا، مەملەكەتتىك قارىز ماسەلەسى ۇكىمەتتىڭ تۇراقتى باقىلاۋىندا. ۆەدومستۆو باسشىسى الەمدە ينفلياتسيانىڭ دەڭگەيى وتە جوعارى ەكەنىنە بايلانىستى بازالىق ستاۆكا دا وسكەنىن العا تارتتى.

«سىرتتان قاراجات تارتۋ نەمەسە بيۋدجەت تاپشىلىعىن قارجى­لاندىرۋ ءۇشىن ىشتەن قارىز الۋ قىمباتقا تۇسەدى. ارينە، ينفلياتسيا دەڭگەيى تومەندەسە، بازالىق ستاۆكا ازايسا، بۇل جۇكتەمە ءبىر­شاما جەڭىلدەيدى. ەكىنشىدەن، ەلى­مىزدەگى بيۋدجەت تاپشىلىعىن بىرتىندەپ ازايتامىز. ونىڭ دەڭگەيىن بيىل 2،7 پايىز شاماسىندا قالدىردىق، سەبەبى ونى وسى­رۋگە بولمايدى. وسى ورايدا ونىڭ سوماسى 3،2 ترلن تەڭگەنى قۇرادى. بيىلعى ناقتىلاۋدان كەيىن بيۋدجەتتىڭ كىرىس كوزى تاعى دا 42 پايىزعا وسەدى. بۇل تۇرعىدا سالىق ءارى كەدەندىك اكىمشىلەندىرۋ ەسەبىنەن 720 ملرد تەڭگە قوسىمشا قاراستىرىپ وتىرمىز»، دەدى ە.جاماۋباەۆ.

سونداي-اق تالقىلاۋ بارىسىندا سەنات سپيكەرى م.اشىمباەۆ تا پىكىرىن ءبىلدىردى. ماسەلەن، كەيىنگى 5 جىلدا بيۋدجەت كىرىسى ترانسفەرتتەردى ەسەپتەمەگەندە شامامەن 66 پايىزعا وسكەن. الايدا وسى ۋاقىت ارالىعىندا شىعىندار 120 پايىزعا ۇلعايعان. سەنات توراعاسى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتى قاراۋ كەزىندە وسى ما­سەلەگە نازار اۋداردى. ماۋلەن اشىمباەۆ اتالعان پروبلەمانى شەشۋ ءۇشىن مينيسترلەردى قارجى ءتارتىبىن ساقتاۋعا جانە قاراجاتتى ۇنەمدەۋگە شاقىردى.

«بىزدە كىرىستەرگە قاراعاندا شىعىستاردىڭ ەكى ەسە ۇلعايعانى بايقالىپ وتىر. بۇل رەتتە ۇكىمەت ول اقشانى ۇلتتىق قوردان نەمەسە بيۋدجەت تاپشىلىعىن ارتتىرۋ ارقىلى الاتىنى تۇسىنىكتى. الدە سالىق بازاسىن ۇلعايتۋ كەرەك. وسىعان بايلانىستى ءبارىمىز قارجى ءتارتىبىن ساقتاپ، ۇلتتىق قور قارجىسىن تەك ستراتەگيالىق ماقساتتارعا جۇمساۋىمىز قاجەت. سونداي-اق بىزگە ۇلتتىق قوردىڭ اكتيۆتەرىن ۇلعايتۋدىڭ ناقتى ستراتەگياسى كەرەك»، دەدى ماۋلەن اشىمباەۆ.

سەنات توراعاسى ۇلتتىق قور­دىڭ بازالىق ينفراقۇرى­لىم­دىق جانە باسقا دا ستراتەگيالىق شى­عىستاردى قارجىلاندىرۋىن قولدايتىنىن، سونىمەن بىرگە مەملەكەت باسشىسىنىڭ ۇلتتىق قوردى 100 ملرد دوللارعا دەيىن جەتكىزۋ جونىندەگى تاپسىرماسىن ورىنداۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.

«قازىر ۇلتتىق قوردىڭ قار­جىسى ازايىپ بارادى. كەيىنگى 8 جىلدا قوردىڭ قاراجاتى 73 ميلليارد دوللاردان 57 ميلليارد دوللارعا دەيىن تومەندەگەن. ال الدىمىزدا ونى 100 ميلليارد دوللارعا دەيىن ۇلعايتۋ مىندەتى تۇر. سوندىقتان ۇلتتىق قوردىڭ اكتيۆتەرىن ۇلعايتۋ قاجەت. سوعان بايلانىستى ودان تۇسەتىن تابىس بالالارعا كوبىرەك باعىتتالادى»، دەدى م.اشىمباەۆ.

سونداي-اق تالقىلاۋ بارىسىندا ينفلياتسياعا قارسى شارالار جانە ونىڭ وسۋىنە اسەر ەتە­تىن فاكتورلار تال­قىلاندى. سە­نات سپيكەرىنىڭ اي­تۋىنشا، سوڭعى ۋاقىتتا قىتاي تارا­پىن­داعى ارىپ­تەستەر ساياساتتى ىرىق­­­تان­­دىرسا دا، كاسىپكەرلەر شە­­ك­ا­را­­دا كو­لىكتەردىڭ وتە ۇزاق تۇ­رىپ قا­لاتىنى جونىندە ءجيى شاعىمدانادى.

«بىزگە كوپ تاۋار قىتايدان كەلەدى. كەپتەلىس، كەزەك سياقتى قيىن جاعداي كوپ بولعان سايىن دەلدالدار، سىبايلاس جەمقورلىق، الىمدار دا سوعۇرلىم ارتا تۇ­سەتىنى بەلگىلى. ال ونىڭ بار­لىق اۋىرت­پالىعىن حالىق تارتادى. سوندىقتان شەكاراداعى جاع­داي­دى زاڭ ارقىلى تۇزەپ، كەيبىر كە­دەرگىلەر مەن دەلدالداردى، سىباي­لاس جەمقورلىقتان قالى­پتاس­قان جولداردى جويىپ، سونىڭ تەرىس اسەرىنەن پايدا بولعان قىمبات باعانىڭ تومەندەۋىنە ىقپال ەتۋىمىز كەرەك»، دەدى م.اشىمباەۆ.

پالاتا توراعاسى سەناتتىڭ ءتيىستى كوميتەتى دەپۋتاتتارى دا بۇل ما­سەلەمەن بەلسەندى اينا­لىسۋ­عا، ءتارتىپ ورناتۋعا، قازاق­ستان – قىتاي شەكاراسى ارقىلى تاۋار تاسى­مالىنىڭ وزىندىك قۇنىن تومەندەتۋ ءۇشىن بارلىق كەدەرگىنى الىپ تاس­تاۋعا دايىن ەكەنىن جەتكىزدى.

الەۋمەتتىڭ الەۋەتىن ارتتىراتىن كودەكس

سونداي-اق جالپى وتىرىستا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر كونستيتۋتسيالىق زاڭدارى­نا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اكىمشىلىك رەفورماسى ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىق­تىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» كونس­تيتۋتسيالىق زاڭىنىڭ جوباسى مەن ىلەسپە قۇجات ءبىرىنشى وقى­لىمدا ماقۇلداندى.

ۇلتتىق ەكونوميكا ۆيتسە-ءمي­نيسترى باۋىرجان ومار­بەكوۆ­تىڭ ايتۋىنشا، اتالعان زاڭ جوبالارى وكىلەتتىكتەردى اجىراتۋدىڭ بىرقاتار قاعيداتى نەگىزىندە دا­يىن­دالعان. ماسەلەن، ۇكى­مەت­تەن ورتالىق مەملەكەتتىك ور­گان­­دارعا سالالارداعى مەم­لە­­كەت­تىك ساياساتتى قالىپ­تاس­تى­رۋ مەن حالىقارا­لىق ىن­تى­­ماق­­تاستىقتى جۇزەگە اسىرادى. ورتالىق مەملەكەتتىك ورگان­دار­­­دان جەرگىلىكتى اتقارۋشى ور­گان­­­دارعا مەملەكەتتىك ساياسات­تى جۇر­­گىزەدى. جەرگىلىكتى اتقارۋ­شى ورگان­داردىڭ وبلىستىق دەڭگەيى­نەن اۋداندىق دەڭگەيگە حالىق­تىڭ تىر­­شى­لىك ارەكەتىن قام­تا­ماسىز ەتۋ جو­نىندە وكىلەت­تىكتەردى قايتا بولەدى.

«ال كونستيتۋتسيالىق زاڭ­نىڭ جوباسىندا پرەمەر-مي­نيستر كەڭسەسىنىڭ ۇكىمەت اپپاراتىنا ترانسفورماتسيالاۋىنا، مەملەكەت تۋ مەن ەلتاڭبانىڭ ەتالوندارىنا، ينۆەستيتسيالىق سايا­سات پەن مادەنيەتتى، ءبىلىم بەرۋدى جانە باسقا دا سالالاردى دامىتۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك سايا­ساتتى قالىپتاستىرۋ بويىنشا ۇكىمەتتىڭ قۇزىرەتىن الىپ تاس­تاۋعا قاتىستى وزگەرىستەر ەن­گى­زىلەدى. ەكىنشى زاڭ جوباسى بويىنشا 167 زاڭنامالىق اكتىگە، ونىڭ ىشىن­دە 13 كودەكسكە جانە 154 زاڭ­عا تۇزەتۋلەر قاراستىرىلعان. جال­پى، 513 فۋنكتسيانى باسقارۋ دە­ڭ­گەي­لەرى اراسىندا قايتا ءبولۋ كوزدەلگەن»، دەدى ب.وماربەكوۆ.

دەپۋتاتتار اۋەلى الەۋمەتتىك كودەكس جونىندەگى زاڭ جوباسىن ىلەسپە قۇجاتتارىمەن بىرگە ەكىن­شى وقىلىمدا ماقۇلدادى. بايان­داما­شى ءلاززات قالتاەۆانىڭ ايتۋىن­­شا، الەۋمەتتىك كودەكستى ازىر­­لەۋ – حالىقارالىق ستان­دارت­­تارعا ساي كەلەتىن الەۋمەتتىك قور­­عاۋ جۇيەسىن قۇرۋ جونىندەگى مەم­­لە­كەتتىك سايا­ساتتىڭ ستراتە­گيا­­لىق ماڭىزدى شەشىمدەرى مەن ناتيجەلەرىنىڭ ءبىرى.

«الەۋمەتتىك كودەكس ءارتۇر­لى زاڭنامالىق اكتىلەردىڭ ور­نىنا الەۋمەتتىك ساياساتتىڭ قۇقىق­تىق نەگىزى بولماق، ونىڭ نە­­گىزگى باسىم­دىعى حالىقتى جۇ­مىسپەن قامتۋدى ىنتالاندىرۋ جانە ازاماتتاردىڭ الەۋمەتتىك قور­عالۋ دەڭگەيىن ارتتىرۋ. جۇر­گىزىلگەن رەفورمالاردىڭ ناتي­­جەسىندە حالىقتى الەۋمەتتىك قور­­عاۋدىڭ كوپ دەڭگەيلى جۇيەسى قۇرى­­لادى جانە الەۋمەتتىك قام­سىز­د­ان­دىرۋعا جاۋاپكەرشىلىك مەم­­لەكەت، جۇمىس بەرۋشى جانە قىز­مەت­كەر اراسىندا بولىنەدى»، دەدى ل.قالتاەۆا.

سونىمەن قاتار جالپى وتىرىستا بىرقاتار زاڭ جوباسى راتي­في­كاتسيالاندى. «قازاقستان رەس­پۋب­ليكاسىنىڭ ۇكىمەتى مەن رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ ۇكى­مەتى اراسىن­داعى ەۋرازيا دامۋ بانكىنىڭ تولەن­گەن جارعى­لىق كاپي­تالىنداعى رەسەي فەدەرا­تسيا­سى ۇلەسىنىڭ ءبىر بولىگىن ساتىپ الۋ جانە ساتۋ تۋرالى كەلى­سىمدى راتيفيكاتسيالاۋ تۋرالى» زاڭ جوباسى ەۋرازيالىق دامۋ بانكى قىزمەتىنىڭ جەكەلەگەن ماسەلەلەرىن رەتتەۋگە باعىت­­تالع­ان. ال «قازاقستان رەس­پۋب­لي­كاسى مەن وزبەكستان رەس­پۋب­ليكا­سى اراسىنداعى قازاق­ستان – وزبەكستان مەملەكەتتىك شەكاراسىن شەگەندەۋ تۋرالى شارتتى را­تي­فيكاتسيالاۋ تۋرالى» جوباسى قازاقستان مەن وزبەكستان ارا­­سىنداعى مەملەكەتتىك شەكارانى دەماركاتسيالاۋدىڭ قۇقىقتىق نەگىزدەرىن حالىقارالىق-قۇقىق­تىق تۇرعىدان بەكىتۋگە ارنالعان.