زەينەتاقى قورى ءىرى جوبالاردى ينۆەستيتسيالايدى

قارجىلاندىرۋ ءۇشىن جوبالاردى ىرىكتەۋ جانە بولىنگەن قاراجاتتىڭ يگەرىلۋى ۇكىمەت دەڭگەيىندە باقىلانادى. «بايتەرەك» ۇلتتىق باسقارۋشى حولدينگى – قازاقستان ەكونوميكاسىن ورنىقتى دامىتۋ جونىندەگى مىندەتتەردى ىسكە اسىرۋ­دى قامتاماسىز ەتەتىن ينستيتۋت. حول­دينگ­تىڭ قىزمەتىن ۇكىمەت تىكەلەي باقى­لايدى. حولدينگ – باعالى قاعازدار نارى­عىندا سەنىمدى قارىز الۋشى، ونىڭ ورنىق­تى قارجىلىق كورسەتكىشتەرى مەن حا­لىق­ارالىق رەيتينگتىك اگەنتتىكتەردىڭ جو­عارى كرەديتتىك باعالارى بار. ماسە­لەن، «بايتەرەكتىڭ» Fitch Ratings اگەنت­تىگىنىڭ حالىقارالىق شكالاسى بويىنشا ۇزاق مەر­زىمدى كرەديتتىك رەيتينگى قازاق­ستان­نىڭ تاۋەلسىز كرەديتتىك رەيتينگى دەڭ­­گەيىن­دە تۇر جانە تۇراقتى»، دەپ حابارلادى ۇلتتىق بانك.

بجزق زەينەتاقى اكتيۆتەرى «باي­تەرەككە» نارىقتىق كىرىستىلىك بويىنشا قايتارىمدى نەگىزدە بەرىلمەك. جوعارىدا اتالعان ينۆەستيتسيالار بجزق سالىمشىلارىنا جىل سايىن ينۆەستيتسيالىق تابىس اكەلەدى، سونداي-اق ەل ەكونوميكاسىنىڭ ناقتى سەكتورىن ودان ءارى دامىتۋ مەن جاڭعىرتۋعا ەلەۋلى قولداۋ كورسەتەدى دەگەن سەنىم بار.

– بيىل ءبىز بجزق زەينەتاقى اكتيۆ­تەرىن ءارتاراپتاندىرۋدى، ونىڭ ىشىندە ۆاليۋتالىق پوزيتسيانى شامامەن 30 پايىز دەڭگەيىندە ۇستاپ تۇرۋ ەسەبىنەن جالعاستىرامىز. 2016 جىلدان باستاپ زەينەتاقى اكتيۆتەرىنىڭ ۆاليۋتالىق ۇلەسى 17 پايىزدان 2019 جىلى 33 پايىزعا دەيىن كەزەڭ-كەزەڭىمەن ۇلعايتىلدى. زەينەتاقى اكتيۆتەرىنىڭ قازىرگى مولشەرىن جانە ولاردىڭ جىل سايىنعى ءوسىمىن ەسكە­رە وتىرىپ، اكتيۆتەردىڭ وسىنداي ەداۋىر كولەمىن باسقارۋ پورتفەلدى ءتيىستى تۇردە ءارتاراپتاندىرۋدى تالاپ ەتەدى. بۇل ينۆەستيتسيالاردىڭ گەوگرافياسى مەن قارجى قۇرالدارىنىڭ ءتىزىمىن كەڭەي­تۋگە، ينۆەستيتسيالىق پورتفەلدىڭ ساپاسى مەن وتىمدىلىگىن، سونداي-اق ۇزاق مەرزىم­دى كەزەڭدەگى كىرىسىن ارتتىرۋعا مۇم­كىن­دىك بەرەتىن ۆاليۋتالىق پوزيتسيانى قولداۋدى دا قامتيدى، – دەيدى ۇلتتىق بانكتىڭ مونەتارلىق وپەراتسيالار دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى نۇرجان تۇرسىنحانوۆ.

2023 جىلعى 1 قاڭتارداعى جاعداي بويىنشا ۇلتتىق بانكتىڭ سەنىمگەرلىك باسقارۋىنداعى بجزق-نىڭ زەينەتاقى اكتيۆتەرى – 14 621،89 ملرد تەڭگە. 2022 جىلدىڭ باسىنان بەرى بجزق-نىڭ ين­ۆەستيتسيالىق كىرىسى 914،1 ملرد تەڭگە بولدى. بىراق بۇل كىرىس الدىڭعى كەزەڭدەردەگى ورتاشا ماندەرمەن سالىستىرعاندا تومەن­دەپ، 6،55 پايىزدى قۇراپ وتىر. مۇنى ۇلتتىق بانك وكىلى (جىلدىق ينفليا­­تسيا كورسەتكىشىنەن 3 ەسە تومەن) الەم­­دەگى ەكىۇشتى گەوساياسي جانە ەكونو­مي­كالىق جاعدايمەن تۇسىندىرەدى.

بىلتىر زەينەتاقى اكتيۆتەرى بو­يىنشا كىرىستىڭ 6،55 پايىز، ياعني ينفلياتسيادان 3 ەسە تومەن بولىپ قالعانىن (ينفلياتسيا بىزدە قازىر – 20،3 پايىز) جوعارىدا ايتىپ وتتىك. ال بجزق اكتيۆتەرى بويىنشا ناقتى كىرىس مينۋس 13،75 پا­يىز بولىپ كەتكەن. قور تاراتقان مالىمەت بويىنشا، كىرىستىڭ بۇلايشا تەرىس مان­گە يە بولۋىنا سىرتقى باسقارۋداعى قۇ­رال­داردىڭ ساتسىزدىگى سەبەپ. «قۇندى قاعاز­دار بو­يىنشا سىياقى تۇرىندەگى كىرىس، ونىڭ ىشىندە ورنالاستىرعان سالىمدار بو­يىنشا جانە «كەرى رەپو» وپەراتسيالارى جانە باعالى قاعازداردى نارىقتىق قايتا باعالاۋدان تۇسكەن تابىس 720،78 ملرد تەڭگە بولدى. شەتەل ۆاليۋتاسىن قايتا باعالاۋدان تۇسكەن كىرىس – 223،31 ملرد تەڭگە، باسقا كىرىستەر – 11،81 ملرد تەڭگە. ال سىرتقى باسقارۋداعى قۇرالدار 149،86 ملرد تەڭگە كولەمىندە شىعىنعا ۇشىرادى. ينۆەستيتسيالىق كىرىسكە گەوساياسي فاكتورلار زيانىن تيگىزدى»، دەپ حابارلادى قور.

ۇلتتىق بانك توراعاسى عالىمجان ءپىرماتوۆ زەينەتاقى اكتيۆتەرى بويىنشا كىرىستىڭ بۇلايشا قۇلدىراۋىنان اسا قاتتى قاۋىپ-قاتەر كورمەيتىن سىڭايلى. ونىڭ پىكىرىنشە، قىسقا ۋاقىت ىشىندەگى كورسەتكىشتەر باسقارۋدىڭ تيىمدىلىگى ءۇشىن باعا بەرۋدە جەتكىلىكسىز.

– بجزق-نىڭ زەينەتاقى اكتيۆى ۇزاق مەرزىمدى ينۆەستيتسيالىق گوريزونتپەن سي­پاتتالادى. سايكەسىنشە، ولاردى ينۆەس­تيتسيالاۋدىڭ باستى ماقساتى – ۇزاق مەرزىمدى كەزەڭ ىشىندە ناقتى تابىس­قا يە بولۋ. سوڭعى بەس جىلدا بجزق-داعى زەينەتاقى اكتيۆتەرىنىڭ جيناق­تالعان كىرىسى 56،8 پايىز بولدى (جيناقتالعان ينفلياتسيا 51،4 پايىز بولعاندا). تۇتاستاي العاندا، بجزق-دا زەينەتاقى اكتيۆتەرى شوعىرلانعاننان كەيىنگى كەزەڭدە (2014 جىلعى ءساۋىر – 2022 جىلعى تامىز) جيناقتالعان ينفلياتسيا 101،4 پايىز بولعاندا زەينەتاقى اكتيۆتەرى بويىنشا جيىنتىق كىرىس 113،2 پايىزدى قۇرادى، ياعني وڭ ناقتى كىرىس قامتاماسىز ەتىلدى، – دەدى ع.ءپىرماتوۆ بىلتىر كۇزدە.

ەكس-دەپۋتات امانجان جامالوۆ بجزق-دا دۇرىس ستراتەگيا جوق دەپ سىنعا الدى. «بجزق-دا ءتيىمدى ينۆەستيتسيالىق ساياسات جوق دەپ سەنىمدى ايتۋعا بولادى. قور اكتيۆىنىڭ 44 پايىزى قارجى مينيسترلى­گىنىڭ وبليگاتسيالارىنا سالىنعان جانە بجزق-نىڭ نەگىزگى تابىسى تاعى دا بيۋدجەت ەسەبىنەن قامتاماسىز ەتىلىپ وتىر. ءسويتىپ ولار بيۋدجەتتىڭ موينىنا ءمىنىپ الدى دەۋگە تولىق نەگىز بار. ويتكەنى باسقا قۇرالدار كىرىس اكەلىپ جاتقان جوق. بجزق باسقارۋىندا 14 ترلن تەڭگە بار. بۇل – قازاقستاننىڭ جىلدىق بيۋدجەتىنە تەڭ سوما. بجزق-نىڭ ءوزى مەملەكەتتىك ۇيىم بولا تۇرا، ونىڭ قۇرىلىمى جابىق ءارى تۇسىنىكتى ەمەس. ميللياردتاعان كىرىستەر مەن شىعىستار بيۋدجەت پروتسەدۋراسى مەن ەسەپ كوميتەتىنىڭ باقىلاۋىنان شىعىپ كەتكەن»، دەدى ا.جامالوۆ.

بجزق-نىڭ ينۆەستيتسيالىق كىرىس بۇرىن دا اراگىدىك سىنعا ۇشىراۋشى ەدى، ەندى كىرىستىلىك كولەمى ينفلياتسيادان مۇلدە الىس قالعاننان كەيىن ازاماتتار­دىڭ سەنىمى ودان ءارى قۇلدىرايتىن ءتۇرى بار. ۇلتتىق بانك پەن ۇكىمەتتىڭ جوس­پارلاۋىنشا، بيىل قازاقستاندىقتار وزدەرىنىڭ زەينەتاقى اكتيۆىنىڭ 50 پايىزىن جەكە باسقارۋعا بەرە الادى. الايدا قازىرگى ۋاقىتتا زەينەتاقى اكتيۆتەرىن باسقارىپ وتىرعان بىردە-ءبىر جەكە كومپانيا جوعارى تابىستىلىق كورسەتىپ وتىرعان جوق. جوعارى تابىستى بىلاي قويىپ، بجزق-نىڭ كىرىستىلىك مولشەرىنە جەتە الماي وتىر. 2022 جىلدىڭ 1 جەل­توق­سانىنداعى جاعداي بويىنشا، «Halyk Global Markets» اق-نىڭ كىرىس­تىلىگى – 4،15 پايىز، «Jusan Invest» اق – 3،73 پايىز، «BCC Invest» اق – 2،74 پايىز جانە «سەنتراس سەكيۋريتيز» 2،18 پا­يىز بولعان. ينۆەستيتسيالىق كومپانيا­لاردىڭ جەكە باسقارۋىندا جاتقان زەينەت­اقى جيناعىنىڭ جالپى سوماسى 8،88 ملرد تەڭگە بولسا، سونىڭ 4 ملرد تەڭگەسى «Jusan Invest»-كە تيەسىلى.