وتكەن جىلى الماتىعا ساپار بارىسىندا قالالىق ارحيۆكە باس سۇقتىم. اتالعان مەكەمەنىڭ باس ساراپشىسى ءلايلا قاسىمقىزى ءوزى باستاپ، شاڭ باسقان سورەلەردى ارالاتتى. قازاق رۋحانياتىنا، ەل مەن جەر تاعدىرىنا ۇلەس قوسقان اسىل تۇلعالاردىڭ كوبىنىڭ جەكە قۇجاتتارى سوندا ساقتالىپتى. سولاردىڭ ىشىنەن كوزىمە وتتاي باسىلعانى زاعفي ءتىنالينانىڭ ءبىر سۋرەتى ءھام ول تۋرالى مالىمەتتەر بولدى.

قاپەلىمدە «حالىق جاۋىنىڭ» ايەلى اتانىپ، الجير لاگەرىنە جەر اۋدارىلعان، وتكەن عاسىردىڭ زۇلمات جىلدارىندا تاۋقىمەتتى تاعدىر كەشكەن زاعفي ءتىنالينانىڭ ءومىرى اياداي ءبىر ماقالاعا سىيا قويماس. ول 1911 جىلى قازىرگى اقمولا وبلىسىنداعى ارشالى اۋدانىنىڭ باباتاي اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. قازاق مەكتەبى بولماعاندىقتان باستاۋىش سىنىپتى تاتار (كەيبىر دەرەكتەردە باستاۋىش سىنىپتىق ورىس مەكتەبى) مەكتەبىندە وقىپتى. مەكتەپتى بىتىرگەننەن سوڭ، قىزىلجارداعى مۇعالىمدەر دايارلايتىن تەحنيكۋمعا وقۋعا ءتۇسىپ، جالعاستى ءبىلىم الادى. سول كەزدە وزىنەن «قازاق ادەبيەتى» پانىنەن باقىلاۋ العان اقىن ماعجان جۇماباەۆ ەكەنىن كەيىننەن بىلەدى دە، وعان دەگەن ىستىق سەزىمىن جۇرەگىندە ساقتاپ وتەدى.
زاعفي ءتىنالينا ءوزى وقيتىن تەحنيكۋمنىڭ اعارتۋ جۇمىستارىنا بەلسەنە اتسالىسىپ، حوردا قازاقشا ءان ورىندايدى. اتالعان حور 1928 جىلى ماسكەۋ قالاسىندا وتكەن كەڭەس وداعىنىڭ بۇكىلوداقتىق ورتالىق اتقارۋ كوميتەتى سەسسياسىندا قاتىسۋشىلار الدىندا ءوز ونەرلەرىن كورسەتىپ، «قازاقستاننىڭ ءبىرىنشى حورى» دەگەن داڭقتى اتقا يە بولادى. وسى ساپاردا زاعفي باستاعان ونەرلى قىزدار كوممۋنيستەر پارتياسىنىڭ قايراتكەرى نادەجدا كرۋپسكايامەن كەزدەسەدى. وسى تۋرالى ءتىنالينا ءوز ەستەلىگىندە: «سەندەر، شىعىس قىزدارىنان شىققان العاشقى قارلىعاشتارسىڭدار. كەڭەس وكىمەتى بەرگەن قۇقىقتارىڭدى پايدالانىڭدار. وقىڭدار، سەندەردىڭ تاعدىرلارىڭ ءوز قولدارىڭدا. ساۋاتسىزدىقپەن كۇرەسىڭدەر» دەگەن سوزدەرى مەنىڭ ماڭگى ەسىمدە» دەپ جازادى. جازعى كانيكۋل كەزدەرىندە تەحنيكۋم كومسومولدارى اۋىلدارعا بارىپ ساۋات اشۋ جۇمىستارىن جۇرگىزەدى. «1929 جىلى قۇربىم مارحابا ەكەۋمىز قاراعاندىنىڭ جايلاۋىندا قىزىل وتاۋ تىگىپ، جالپى حالىقتى ساۋات اشۋعا شاقىردىق. بىزگە «كەلەم» دەپ ۋادە بەرگەندەرىمەن اۋىل اتقا مىنەرلەرىنەن قايمىققان جۇرت بىزگە كەلە المادى. نە ىستەۋ كەرەكتىگىن بىلمەي دال بولعان بىزدەر، كەشكە كيىزۇي سىرتىندا وتىرىپ، حالىق اندەرىن، ساكەن سەيفۋلليننىڭ، شولپان يمانباەۆانىڭ اندەرىن ايتتىق. «قازاقستاننىڭ ءبىرىنشى حورى» دەگەن اتاعىمىز بولدى عوي، ءبىز ءاندى وتە جاقسى ايتاتىنبىز. جانىمىزعا جاستار جينالا باستادى، ارتىنشا اۋىل ادامدارى دا كەلدى. وسىلايشا، ءبىزدىڭ قىزىل وتاۋ جۇمىسى العا باستى»، دەيدى ول سول كەزدەگى ەلدىڭ مادەني ءومىرىن سيپاتتاي كەلە.
1934 جىلى زاعفي سادۋاقاسقىزى سول كەزدەرى قازاق باسپاسىنىڭ باس رەداكتورى بولعان ازامات ابات الىباەۆقا تۇرمىسقا شىعادى. ءۇش جىل وتكەن سوڭ، وتكەن عاسىردى قىزىل قانعا بوياعان قۋعىن-سۇرگىن باستالادى. اتىشۋلى كەزەڭ قاناتىن قاتايتىپ، ەندى عانا جاڭا ءومىر باستاعان زاعفي ءتىنالينانى دا اينالىپ وتپەيدى. جارى «حالىق جاۋى» دەپ ۇستالىپ، اباقتىعا قامالادى. ءوزى پارتيا قاتارىنان جانە جۇمىستان شەتتەتىلەدى. ونىمەن قويماي، 1938 جىلدىڭ 10 ساۋىرىندە سوتسىز جانە تەرگەۋسىز باس بوستاندىعىنان ايىرىپ، الجير لاگەرىنە ايدايدى. كولونيادا ول بەيىمبەت ءمايليننىڭ، قايسار ءتاشتيتوۆتىڭ، ءزارىپ تەمىربەكوۆتىڭ ايەلدەرىمەن بىرگە قيىن كۇندەردى وتكىزەدى. «جىعىلعانعا جۇدىرىق» دەگەندەي، ءۇش جىل تۇرمەدە وتىرىپ بوساتىلعان كەزدە ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس باستالادى.
1937 جىلدىڭ اۋىر زاردابى مەن «حالىق جاۋىنىڭ» ايەلى دەلىنگەن جالا ونىڭ سوڭىنان ءبىر ەلى قالمايدى. اراعا جيىرما جىل سالىپ، 1956 جىلى 6 قازاندا تۇركىستان اسكەري وكرۋگى اسكەري تريبۋنالىنىڭ انىقتاۋى بويىنشا زاعفي ءتىنالينا اقتالادى. 1957 جىلدىڭ 7 قىركۇيەگىندە كسرو جوعارعى سوتىنىڭ اسكەري كوللەگياسىنىڭ انىقتاۋى بويىنشا ونىڭ كۇيەۋى ابات الىباەۆ تا اقتالادى.
مەيلى قانداي ازاپتى كۇندەردى باسىنان وتكىزسە دە، ول حالىق اعارتۋ سالاسىندا ۇلكەن ىستەر تىندىرادى. ونىڭ بۇل ەڭبەكتەرى جەكە مۇراعاتتارىندا التىن ارىپتەرمەن جازىلعانى شىندىق. قورداعى قۇجاتتاردا زاعفي سادۋاقاسقىزىنىڭ پيونەرلەر، كومسومولدار اراسىندا بولعان، ءارتۇرلى جيىنداردا سويلەگەن سوزدەرى، قازاق حالقىنىڭ بىرەگەي تۇلعالارى ساكەن سەيفۋللين جانە ءوزى سىيلاعان، قۇرمەتتەگەن اسىل ۇستازدارى تۋرالى، ن.ك.كرۋپسكايانىڭ قابىلداۋىندا بولۋى، الجير لاگەرىنە كەتكەن اكەسى ب.ءتىنالين، جۇبايى ا.الىباەۆ تۋرالى ەستەلىك جازبالارى، اقمولا وبلىسىنىڭ پارتيا جانە كومسومول ارداگەرلەرىنىڭ ەستەلىكتەرى; اقمولاداعى كومسومول، پيونەر ۇيىمدارىنىڭ، ايەلدەر قوزعالىسىنىڭ قۇرىلۋى تۋرالى جازبالارى ونىڭ سانالى عۇمىرىنىڭ كۋاگەرى ىسپەتتى.
ءبىزدى ەلەڭ ەتكىزگەنى زاعفي ءتىنالينانىڭ جەكە قور قۇجاتتارىنداعى ساكەن سەيفۋللين تۋرالى ەستەلىگى بولدى. 339 قورداعى 27 بەتتەن تۇراتىن 5-ىستە زاعفي سادۋاقاسقىزى جيناقتاعان ساكەن سەيفۋللين تۋرالى جارىق كورگەن ماقالالار، 1988 جىلى تسەلينوگراد قالاسىندا اقىنعا ارنالىپ اشىلعان مۋزەيدىڭ افيشاسى جانە اڭىز اداممەن كەزدەسۋلەرى تۋرالى ەستەلىگى توپتاستىرىلعان. ول وسى ەستەلىگىندە: «مەن ساكەن سەيفۋللينمەن بىرنەشە رەت كەزدەستىم. العاشقىدا بالا كەزىمدە كوردىم جانە قىزمەت بارىسىندا كەزدەستىم»، دەپ جازادى.
1934 جىلى زاعفي سادۋاقاسقىزى الماتى قالاسىندا قازاق ولكەلىك كومسومول كوميتەتىنىڭ بيۋرو مۇشەسى جانە بالالار كوممۋنيستىك ۇيىمى بيۋروسىنىڭ ءتورايىمى قىزمەتىن اتقارادى. وسى كەزدەرى بالالارمەن جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن ادىستەمەلىك نۇسقاۋلىقتار بولماعاندىقتان، قازاق ولكەلىك پارتيا كوميتەتىنىڭ ۇگىت-ناسيحات ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ءىلياس قابىلوۆ قازاقتىڭ ىرىلەرى ءىلياس، ساكەن، بەيىمبەت اعالارمەن كەزدەسۋ ۇيىمداستىرادى. بۇل كەزدەسۋگە مۇحتار اۋەزوۆ، ءسابيت مۇقانوۆ، ءابدىلدا تاجىباەۆ، ابات الىباەۆتار قاتىسقان ەكەن. كەزدەسۋ بارىسىندا زاعفي ءتىنالينا بالالارعا ارنالعان كوركەم ادەبيەت پەن بالا تاربيەسىنە ارنالعان نۇسقاۋلىقتار جوق ەكەندىگىن ايتادى. «جاس مامانعا ءبىرىنشى بولىپ قولداۋ كورسەتكەن دە، بالالار ءۇشىن جازاتىن جازۋشىلار كەرەكتىگىن جانە بالالار ادەبيەتى ءبولىمىن اشۋ تۋرالى ۇسىنىس جاساعان دا ساكەن اعا»، دەپ جازادى زاعفي ءتىنالينا.
بۇل قولجازبا ەستەلىكتە 1967 جىلى تسەلينوگراد قالاسىنداعى م.گوركي اتىنداعى دراما تەاترىندا قويىلعان ءسابيت مۇقانوۆ جازعان «ساكەن سەيفۋللين» پەساسى تۋرالى مالىمەتتەر بەرىلگەن. باستى ءرولدى – گ.پونومارەنكو، ساكەننىڭ اناسى جامالدىڭ ءرولىن – ا.بوجەنكو سومداپتى. سپەكتاكلگە س.سەيفۋلليننىڭ جارى گۇلباحرام دا قاتىسىپتى.
ۇلتىمىز تاريحىنداعى مادەني ورتالىقتاردىڭ العاشقى قارلىعاشتارىنىڭ ءبىرى دە بىرەگەيى، الجير تۇتقىنى زاعفي ءتىنالينا تۋرالى ەل ىشىندە ءالى دە تولىپ جاتقان دەرەكتەر بولۋى بەك مۇمكىن. ال ونىڭ ومىرگە، بولاشاققا تىكە قاراپ تۇرعان وسى ءبىر سۋرەتى كەشەگى قازاق قىزدارىنىڭ قانداي قيىندىق كورسە دە، ەشكىمگە يلىكپەي، باس ۇرماي، تىك جۇرگەنىن بەينەلەيدى.
شىمكەنتتىڭ كەي اۋماقتارىن سۋ باسۋى مۇمكىن
ايماقتار • بۇگىن، 22:45
سپورت • بۇگىن، 22:02
ساياسي ناۋقانعا – تياناقتى ازىرلىك
سايلاۋ • بۇگىن، 21:57
پىكىر • بۇگىن، 21:54
پىكىر • بۇگىن، 21:52
پارلامەنت سايلاۋى – ساياسي رەفورمالاردىڭ جالعاسى
سايلاۋ • بۇگىن، 21:49
ينفلياتسيا بارومەترى نە دەيدى؟
ەكونوميكا • بۇگىن، 21:43
اۋىل • بۇگىن، 21:39
ايماقتار • بۇگىن، 21:37
سىردىڭ كۇرىشى – سىرتقى نارىقتا
ەكونوميكا • بۇگىن، 21:34
ەكىباستۇزدىڭ جاعدايى وڭالار ەمەس
ايماقتار • بۇگىن، 21:26
سانالى ۇرپاققا ارنالعان ۇلتتىق جوبا
ءبىلىم • بۇگىن، 21:20
جالعاس – باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمى
ءبىلىم • بۇگىن، 21:18
ساپەرلەر كاسىبي شەبەرلىگىن جەتىلدىردى
قوعام • بۇگىن، 21:13
قوعام • بۇگىن، 21:10
قوعام • بۇگىن، 21:08
قوعام • بۇگىن، 21:00
ونەر • بۇگىن، 20:59
رۋحانيات • بۇگىن، 20:55
ءاننىڭ تۇپنۇسقا اتى – «قاراكوز»
تاريح • بۇگىن، 20:51
ونەر • بۇگىن، 20:48
ونەر • بۇگىن، 20:46
كينو • بۇگىن، 20:44
ونەر • بۇگىن، 20:42
سپورت • بۇگىن، 20:38
ەكوتۋريزمگە – ايرىقشا كوزقاراس
تۋريزم • بۇگىن، 20:36
قىسقى سپورت • بۇگىن، 20:34
ءتۇسىمنىڭ كوزى – تۋريستىك جارنا
تۋريزم • بۇگىن، 20:31
بوكس • بۇگىن، 20:27
رىباكينا تاعى دا شەبەرلىگىن مويىنداتتى
تەننيس • بۇگىن، 20:24
بۇيرەكتەگى تاستى الۋدىڭ جاڭا ءتاسىلى
مەديتسينا • بۇگىن، 20:20
جادىگەر • بۇگىن، 20:14
بالعىن قالامگەرلەر باعالى سىيلىق الدى
ايماقتار • بۇگىن، 20:13
تەننيس • بۇگىن، 20:11
سپورت • بۇگىن، 20:08
حوككەي • بۇگىن، 20:07
ەكىباستۇزداعى جەو-دا سەگىز قازاندىق جاڭعىرتىلادى
ايماقتار • بۇگىن، 19:28
بىرقاتار وڭىردە تۇمان تۇسۋىنە بايلانىستى ەسكەرتۋ جاريالاندى
اۋا رايى • بۇگىن، 19:03
نوۆاك دجوكوۆيچ اۋستراليا اشىق چەمپيوناتىنىڭ جەڭىمپازى اتاندى
سپورت • بۇگىن، 18:44
الىبەك قۋانتىروۆ ماجارستاندا قازاقستاندىق ستۋدەنتتەرمەن كەزدەستى
ەكونوميكا • بۇگىن، 18:23
ۇقساس جاڭالىقتار