ارنايى ايماقتىڭ مۇمكىندىگى

كوشپەلى وتىرىستا ارنايى ەكون­و­ميكالىق ايماقتاردىڭ تيىم­دىلىگىن ارتتىرۋ ماسەلەسى تالقى­لاندى. كوميتەت توراعاسى سە­رىك­باي ترۇموۆتىڭ ايتۋىنشا، ەلى­مىزدە مەملەكەت باسشىسىنىڭ جار­لىعىمەن قۇرىلعان 13 ارنايى ەكو­نوميكالىق ايماق بار. مۇنداي ايماقتاردى قۇرۋداعى باستى ماقسات – ينۆەس­تيتسيا تارتۋ، باسەكەگە قابىلەتتى ءونىم شىعاراتىن ءوندىرىستى دامىتۋ، جاڭا تەحنولوگيالاردى ىسكە قوسۋ ارقىلى يمپورتتى الماستىرۋ، ءوڭىر تۇرعىندارىن جۇمىسپەن قامتۋ. قازىر ارنايى ەكونوميكالىق ايماقتاردا 300-دەن اسا كاسىپورىن جۇمىس ىستەيدى. بۇل كاسىپورىندار 21 مىڭنان استام ادام­دى جۇمىسپەن قامتىپ وتىر. سول سەبەپتەن ارنايى ەكونوميكالىق ايماق­تاردىڭ تيىمدىلىگىن ودان ءارى ارت­تىرىپ، ءتۇيىندى ماسەلەلەردى شەشۋ ءۇشىن بىرلەسە جۇمىس جۇرگىزىلۋى قاجەت.

– ارنايى ەكونوميكالىق ايماقتا ينفراقۇرىلىم نىساندارىن سالۋعا بيۋدجەتتەن 398،7 ملرد تەڭگە جۇم­سالدى. دەگەنمەن ءالى دە شەشىمىن تاپپاعان بىرقاتار وزەكتى ماسەلە بار. وسىعان بايلانىستى ءبىزدىڭ كوميتەت بيىلعى كوكتەمدە «ارنايى ەكونوميكالىق ايماق قىزمەتىنىڭ تيىمدىلىگىن باعالاۋ» تاقىرىبىندا دوڭگەلەك ۇستەل وتكىزگەن ەدى. ونىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ۇكىمەتكە بىرنەشە ۇسىنىس جولداندى، – دەيدى س.ترۇموۆ.

ماسەلەن، اتىراۋ وبلىسىندا 2007 جىلى «ۇلتتىق يندۋستريالىق مۇناي-حيميا تەحنوپاركى» ارنايى ەكونو­ميكالىق ايماعى قۇرىلعان ەدى. كومىرسۋتەك شيكىزاتىنىڭ باسىم بولىگى وندىرىلەتىن وڭىردەگى تەحنوپارك ەلىمىزدى شيكىزات تاۋەلدىلىگىنەن ارىلۋعا، حيميا ونەركاسىبىن وركەن­دەتۋگە سەپتىگى تيەتىن باسەكەگە قا­بىلەتتى ءونىم شىعارۋعا جول اشۋعا ءتيىس. سوندىقتان بۇل ايماقتا بىر­نەشە ماقساتتى ىسكە اسىرۋ كوزدەلگەن. بىرىنشىدەن، كومىرسۋتەك شيكىزاتىن تەرەڭ وڭدەۋ، قوسىلعان قۇنى جوعارى ءارى باسەكەگە قابىلەتتى مۇناي-حيميا ونىمدەرىن وندىرەتىن الەمدىك دەڭگەي­دەگى زاۋىتتار قۇرۋ. ەكىنشىدەن، سەر­پىندى ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى ىسكە اسىرۋ. ۇشىنشىدەن، حيميا ونەر­كاسىبىنە قاجەتتى ساپالى ونىمدەر ءوندىرۋ جوسپارلانعان.

ءار وڭىردەگى ارنايى ەكونوميكالىق ايماقتىڭ قانداي ارتىقشىلىعى بار؟ ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترىنىڭ ورىن­­باسارى ازامات ءامريننىڭ بايان­­داۋىنا قاراعاندا، مۇنداي اي­ماق­­تاردا سالىق جەڭىلدىكتەرىنىڭ تيىمدىلىگى قاراستىرىلعان. قازىر اتى­راۋ وب­لى­سىنداعى وسىنداي اي­ماقتا 16 كاسىپ­ورىن تىركەلگەن. بىلتىردان بەرى ونىڭ سەگىزى جۇمىس ىستەي باستادى.

– وسى كەزگە دەيىن مۇنايلى وڭىر­دەگى ارنايى ەكونوميكالىق اي­ماقتىڭ اۋماعىندا  ينفراقۇرىلىم جەلىلەرىن جۇرگىزۋ ءۇشىن بيۋدجەتتەن 176،1 ملرد تەڭگە ءبولىندى. ال ارنايى ايماقتا تىركەلگەن كاسىپ­ورىن­دار 30 ملرد تەڭگەگە جۋىق سالىق تولەدى. دەمەك بيۋدجەتتەن قاراس­تىرىلعان قاراجاتتىڭ 17،3 پايىزى سالىق تۇرىندە كەرى قايتارىلدى. قولايلى سالىق رەجىمى ەنگىزىلۋىنىڭ ناتي­جەسىندە ارنايى ەكونوميكالىق ايماق­تاعى كاسىپورىندار 2011 جىلدان بەرى 78 ملرد تەڭگەگە جۋىق قارا­جا­تىن ۇنەم­دەدى، – دەيدى ازامات ءامرين.

سەناتورلار مۇنايلى وڭىردەگى ەكى نىساننىڭ جۇمىسىمەن تانىستى. العاشقىسى – ارنايى ەكونوميكالىق ايماقتاعى پوليپروپيلەن شىعاراتىن كەشەن. بۇل كەشەن ەكى كەزەڭنەن تۇرا­دى. ءبىرىنشى كەزەڭى – پوليپروپيلەن ءوندىرىسىن قۇرىپ، جىلىنا 500 مىڭ توننا ءونىم شىعارۋ. ەكىنشىسى – پوليەتيلەن ءوندىرىسى. كەشەن قۇرىلىسىن جۇرگىزۋگە جالپى اۋدانى 193،55 گەك­تار جەر تەلىمى بولىنگەن. بۇعان قو­سىمشا كولىك قاتىناسىنا ارنالعان تەمىر جول، ستانسا، سۇيىتىلعان پروپاندى قۇيۋ ەستاكاداسى، اۆتوموبيل ءۇشىن كىرمە جول بار. ال 71،29 گەكتاردا سۋمەن، ەلەكترمەن جانە گازبەن قامتۋ جەلىلەرى تارتىلعان.

ەكىنشىسى – اتىراۋداعى كابەل زاۋىتى. بۇل جوبا 2015 جىلدان بەرى «بيزنەستىڭ جول كارتاسى-2020» باعدارلاماسى اياسىندا ىسكە قو­سى­لىپ، جىلىنا تەلەكوممۋنيكاتسيا، كولىك، قۇرىلىس جانە مۇناي-گاز سالاسىنا قاجەتتى تالشىقتى-وپتيكالىق كابەل شىعارىلادى. جىلىنا 20 مىڭ شاقىرىمدىق تالشىقتى-وپ­تيكالىق كابەل شىعارىلادى. جو­بانىڭ قۇنى 715 ملن تەڭگەنى قۇ­رايدى. زاۋىت جۇمىسىن جولعا قويۋ ءۇشىن قىتايدان 1 ملن دوللاردان اساتىن قارجىعا ساتىپ الىنعان جاڭا تەحنولوگيا ورناتىلعان.

– ءبىزدىڭ زاۋىتتا شىعارىلاتىن كابەل ساپالى بولۋى ءۇشىن شيكىزاتتى ەۋروپا ەلدەرىنەن، اقش پەن جاپو­نيادان الدىرامىز. كابەل شىعارۋ ىسىنە جەرگىلىكتى ماماندار تارتىلدى، – دەيدى زاۋىت باسشىلارى.

اتىراۋ وبلىسى