ج ۇلىم-ج ۇلىم جولدى جوندەي بەرگەننەن نە شىعادى؟

بولىنگەن قارجى «يگەرىلدى» دەلىنەدى. بىراق تۇيتكىل قالادى. كوبىنىڭ ەسەبىندەگى ورىندالدىسى جىرتىق جولدى جاماۋمەن تىنادى. قازانشۇڭقىرلارعا قۇمتاس تولتىرا سالۋ دا بىتىردىككە كىرەدى. ونى ايتاسىز، ات ءىزىن سالماعان جەردەگى باياعىدا قۇمتاس توسەلىپ، قازىر شور-شور بولىپ قالعان قيانداعىنى دا ەسەپكە قوسىپ جازا سالىپ، قارجىنى قىمقىرىپ قالۋ ەتەك الىپ كەلگەنى راس. قازىر دە بۇراڭ بۇلت­ارىسىن قيسىنعا كەلتىرىپ، ەسكى ادەتپەن جال­عاس­تىرا بەرسەك دەگەندەر جوق ەمەس. بىراق ون­دايلاردى جۇرت بۇرىنعىداي «ە» دەي سالماي، جالعاندى «جارىققا» شىعارىپ، تالاي باس­شى­نىڭ ارتىنا شالا بايلاپ جاتقانىنان حاباردارمىز.

بۇرىن جولداعى جولسىزدىق اسقىنىپ بارا جاتسا، باسشىنى اۋىستىرا سالىپ، ءىستى جىلى جابا سالۋ ءۇردىسى تالايدى جاۋاپكەرشىلىكتەن قۇت­قارىپ قانا قويماي، باسقا ءبىر مايلى جىلىك­تىڭ يەسىنە اينالدىرا سالاتىنىن قايتەرسىڭ. ولاي بولا قالۋدىڭ ارعى جاعىنان سان «سىر» توبە كورسەتەتىن. حالىق الگى «سىردى» سەزەدى، بۇل قالاي دەسە ءوزى كىنالى بولادى، ايران ىشكەن قۇتىلادى، ول تۇتىلادى، ۇنسىزدىك وسىدان كەلىپ شىعادى.

بۇرىنعى ماقتانگەرلىك سارىننان سىلەسى قاتقان حالىق جاڭا سەرپىلىستە سەرگەكتىك تانىتىپ، تالاپتىڭ شوعىن ۇرلەپ، ءار اتقارىلعان جۇمىسقا سىن كوزبەن قاراپ، تالاپ قويا باستادى. سونىڭ دالەلى، الماتى وبلىسى كەگەن، رايىمبەك اۋداندارى اۋماعىنداعى جولعا قاتىس­تى ماسەلە دەر ەدىك. شاراسى تاۋسىلىپ، ابدەن جۇيكەلەرى جۇقارعاندا قايقىنىڭ اسۋىن جاپتى. بيلىك وكىلدەرى ءۇيىپ ۋادە بەردى. «قازاۆتوجول» مەن «قازاحاۆتودور» اراسىن­دا­عى قيعاش قىلىقتار، ياعني سەندىرمەيتىن كوكپار سوزدەر، ءبىرى بىرىنە سىلتەپ ايلاسى قۇرى­عان­دار­دىڭ تىرلىگى جينالعانداردى تاڭدان­دىردى. باسشى كىم، قوسشى كىم دەگىزدى. باسشى­نىڭ كەل­گە­نىنە ەكى اي عانا بولىپتى. قوسشىنىڭ جاۋاپ بەرۋى سودان ەكەن. سوندا باسشى ەكى اي بويى نە ءبىتىرىپ وتىردى؟

سونداي سولاقايلىقتى پرەزيدەنت ق.توقاەۆ تاياۋدا ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا جۇرت­تىڭ كوكەيىندەگى كوپ سۇراققا جاۋاپ بەرە وتىرىپ، ءتيىستى مەكەمەلەرگە ناقتى تاپسىرمالار بەرىپ، كەيبىر قۇرىلىمداردى قايتا جاساقتاۋ قاجەتتىلىگىن قاداپ ايتقانى ءمالىم. ونىڭ قاتارىندا جۇرتتىڭ جۇيكەسىنە ءتيىپ بولعان جول ماسەلەسىنە توقتالىپ، اۆتوجول سالاسىنا قاتىستى جۇمىس جايىن تىلگە تيەك ەتكەندە: «بۇل سالاعا تۇبەگەيلى رەفورما جاسايتىن ۋاقىت جەتتى. قازىر ەلىمىزدەگى جولدىڭ جاي-كۇيىن قاداعالاپ، قىزمەت كورسەتەتىن ەكى نەگىزگى وپەراتور بار. تۋراسىن ايتساق، ەكەۋى دە ءبىر جۇمىستى اتقارىپ وتىر، جۇمىسشىلارىنىڭ سانى دا قاجەتتى شامادان ارتىق. سوعان قاراماستان، ازاماتتاردان كەلىپ جاتقان ورىندى ارىز-شا­عىمدار ازايار ەمەس، ال جولدىڭ ساپاسى مۇلدە سىن كوتەرمەيدى. ۇكىمەتكە «قازاۆتوجول» جانە «قازحاۆتودوردى» بىرىكتىرىپ، قازاقستاننىڭ ءبىرتۇتاس اۆتوجول كومپانياسىن قۇرۋدى تاپسىرامىن. ناتيجەسىندە، قىزمەتكەرلەردىڭ سانى دا قىسقاراتىن بولادى» دەگەن ەدى.

شىنىندا، بۇل اقيقاتى ايتىلعان ءىس بولدى. بىراق پرەزيدەنتتىڭ وسى سوزىنەن كەيىن بە، اۋىلدار مەن اۋدان ورتالىقتارىنداعى شۇقىر، ج ۇلىم-ج ۇلىم جولداردى جاماۋ ءىسى قارقىن الىپ بارادى. ويىلعان جولدىڭ توڭىرەگىن كەڭەيتىپ، اسفالت توسەۋدە. ال ونىڭ ساپاسى قالاي بولاتىنىن ۋاقىت كورسەتەدى. دەگەنمەن جىل سايىن وسىلاي ج ۇلىم-ج ۇلىم جولدى بىتەۋ جالعاسىپ كەلە جاتىر. ءتىپتى سول شۇڭقىرلاردى بىتەگەننەن كەيىن ءبىر اي وتپەي جاتىپ ويىلىپ شىعا كەلەتىنىن قايتەرسىڭ.

كەيبىر قازانشۇڭقىرلاردى تاسپەن تولتىرىپ، بەتىنە اسفالت توسەپ، كۇرەكپەن تاپتاپ، اياقپەن باسىپ جاتقانداردى دا كوزىڭ شالادى. وسىنداي جاماۋ جولداردان قۇتىلۋدىڭ جولى قاشان بولار ەكەن دەپ تۇرعىندار سان سۇراقتى العا تارتادى. شۇڭقىرلاردى جاماۋعا كوز ۇي­رەن­دى، ال بىلتىر عانا اسپەتتەپ توسەگەن اسفالت جىل وتپەي جاتىپ ويدىم-ويدىمى شىعادى.

جالپى، جول ماسەلەسى كۇردەلى ەكەنى ءسوزسىز. اتى دارداي قوس قۇرىلىمدى بىرىكتىرۋ كەرەك دە­گەندى قولدايمىز. ولاردىڭ ەنشىسىندەگى قىرۋار قارجىنى ورنىمەن ساپالى جولعا جۇم­ساساق ۇتىلماس ەدىك. وسى ارادا، پرەزي­دەنت­تىڭ قويعان تالابى قايتا-قايتا ويعا ورالا بەرەدى. بۇل ءبىرىنىڭ وكىلەتتىگىن ءبىرى قايتالاي بەرەتىن وزگە دە ىرگەلى مەكەمەلەر تىزبەسى. ولاردى وڭ­تاي­­لاندىراتىن ۋاقىت مارەدەن اسىپ بارادى. مۇنداي مەكەمەلەردىڭ ۇستىنەن قارايتىن قان­شا­ما ورگان بار. جۇمىستىڭ ساپاسىزدىعى، ءىستىڭ ناتيجەسىزدىگى «قويشىنىڭ كوپتىگىنەن»، «سەن سالار دا، مەن سالار، قاپقا تارىنى كىم سالار» كەبىنەن بولىپ تۇرعانى اقيقات.

ەندەشە، جۇيەلى باستالىپ، ساپالى اياقتالعان ءىستىڭ باياندى بولۋى پرەزيدەنت ايتقان تۇبەگەيلى رە­فورماعا تاۋەلدى ەكەنى ءسوزسىز. ول رەفورما ەسكى سارتاپ سۇرلەۋدەن شىعىپ، جاڭا قازاقستاننىڭ تا­لابى­نا ساي اتقارىلسا، جۇمىس وڭا­لىپ، جۇ­قار­عان جۇرتتىڭ جۇي­كەسى ءبىر تىنىس الار ەدى.