بانكتەر ەكوجۇيەسىنىڭ دامۋى كوڭىل كونشىتە مە؟

ەكوجۇيە دەگەن نە؟

الدىمەن ەكوجۇيە دەگەنىمىز نە، سوعان ءىشانارا توقتالىپ وتەيىك. تەرميندى تۇڭ­عىش رەت بريتان بوتانيگى ارتۋر تەنسلي اينالىمعا ەنگىزىپتى. ونىڭ ماز­مۇنداۋىنشا، ەكوجۇيە – ءبىر-بىرىمەن جانە قورشاعان ورتامەن: اۋا، سۋ، جەر، تاعى دا باسقا كومپونەنتتەرمەن ۇندەسەتىن ورگانيزمدەر قاۋىمداستىعى. پروفەسسور­دىڭ تاپسىرلەۋىنشە، وركەندەپ ءوسۋ ءۇشىن بۇل ورگانيزمدەر ءبىر-بىرىمەن باسەكەگە تۇسكەن، ىنتىماقتاستىق ورناتقان، بىر­لەسە ەۆوليۋتسيانى باستان كەشكەن جانە سىرتقى وزگەرىستەرگە جۇدىرىقتاي جۇمى­لىپ بەيىمدەلگەن. قازىر بۇل تەرمين ءتۇرلى سالادا، سونىڭ ىشىندە قارجى سەكتورىندا بەلسەندى قولدانىلا باستادى.

بانكتىڭ قارجىلىق قىزمەتى ونىڭ وزگە دە فۋنكتسيالارىمەن ۇندەسىپ، سىرتتاي بولەك كورىنگەنىمەن، شىن مانىندە ءبىر-ءبىرىن تولىقتىرىپ تۇرسا، مىنە، بۇل بانك ەكوجۇيەسىنىڭ جۇمىس ىستەگەنىن بىلدىرەدى. قازىر وتاندىق بانكتەردىڭ ءموبيلدى قوسىمشاسى ارقىلى تسيفرلى قۇجاتتاردى پايدالانۋعا، تەمىرجول مەن اۋەبيلەتتەرىن راسىمدەۋگە، تاۋاردى بولەپ تولەۋ ارقىلى ساتىپ الۋعا، بانكتىك ەتسق كىلتىن اشۋعا، جەكە كاسىپكەرلىك قۇجاتىن رەتتەۋگە، اۆتوكولىك ساتىپ الىپ، يپوتەكاعا قول جەتكىزۋگە دە بولادى. قا­زاق­­ستانداعى PwC كومپانياسى كون­سۋل­تاتسيالىق قىزمەت ءبولىمىنىڭ مەنەد­جەرى كريستينا مورەۆانىڭ ايتۋىن­شا، بانكتەر تەك قارجىلىق قىزمەت كور­سەتۋمەن شەكتەلمەي، كليەنتتەردىڭ ومىر­لىك قاجەتتىلىكتەرىن دە نازارعا الۋى قا­جەت. جەكە تۇلعالار ءۇشىن قارجى قى­ز-­­­­
مە­تىنەن بولەك، وتباسى، ترانسپورت، ساياحات، دەنساۋلىق، كيىم، جوندەۋ جۇرگىزۋگە قاتىستى سەرۆيستەر قىزىق بولار ەدى. ال بيزنەسكە – بيزنەس اشۋ پروتسەسىن جە­ڭىلدەتۋ، كليەنت تابۋعا كومەك بەرۋ، بۋحگالتەرلىك ەسەپ جۇرگىزۋ، قۇجات اينا­لى­مىنىڭ قولايلى بولۋى سياقتى فۋنك­تسيا­لار قىزىعىراق. ياعني قاي بانك وسىن­داي ونىمدەردى ۇسىنا باستايدى، سول بانكتىڭ كليەنتى دە كۇرت كوبەيەدى.

كيبەرتاۋەكەل ارتادى

Freedom Finance Bank ديرەكتور­لار كەڭەسى توراعاسىنىڭ كەڭەسشىسى ايدوس جۇماعۇلوۆ تسيفرلاندىرۋ پروتسەسى بانك ونىمدەرىنە ۇلكەن وزگەرىس الىپ كەلدى دەيدى.

«مىسالى، Freedom كارتالارىنىڭ 80 پايىزى تسيفرلى جۇيەگە كوشتى. Apple Pay، Google Pay جانە Samsung Pay ونىم­دەرىنىڭ شىعۋىن دا قازاقستان ءۇشىن بىرەگەي مۇمكىندىك دەر ەدىم. شوتتاردى اشۋ ءۇشىن بىرىڭعاي بيومەتريا ەنگىزى­لىپ، زاڭدى تۇلعالار ءۇشىن ونلاين-پروتسەستەر ىسكە قوسىلدى. بىلتىر شىلدەدە باستالعان «تسيفرلى يپوتەكا» وتان­دىق بانك ونىمدەرى نارىعى ءۇشىن ۇلكەن سەر­پىلىس بولدى. بانكتىڭ تاعى ءبىر ءونىمى – تسيفرلى اۆتونەسيە. ول ءونىم اياسىندا يدەن­تيفيكاتسيا ءۇشىن قاشىقتان بيومەتريا، اۆتو قۇنىن باعالاۋ ءمودۋلى، بۇلتتى ەتسق جانە تسيفرلى قۇجاتتار پايدالانىلادى. GovTech پەن FinTech جىلدار مەن ايلاردى قىسقارتىپ، ءبارىن ءبىر كۇنگە سىيعىزىپ جاتىر»، دەيدى ا.جۇماعۇلوۆ.

تسيفرلانۋ، ەكوجۇيەنى دامىتۋ تاقى­رىبىنا كەلگەندە اۋىزعا العاش­قى بولىپ وسى Freedom، ودان كەيىن ايرىقشا اتاپ ايتاتىن Kaspi، ودان كەيىن Halyk Bank، Jusan Bank ىلىگەدى. ولاردىڭ كەيس­تەرى – سەكتورعا ۇلگى بولارلىق­تاي، باسە­كەنى قىزدىرارلىقتاي. دەگەن­مەن ەكو­جۇيەنىڭ دامۋى بۇكىل نارىقتى قام­تي العان جوق. ۇدەرىستەرگە سەلت ەتپەي، كليەنت­تەر ەسەبىنەن كۇن كورۋدەن ءارى اسا الماي وتىرعان، ودان اسىپ، تسيفر­لان­دىرۋ كوشىنە ىلەسكەنىمەن، باسە­كەگە شىداي الماي وتىرعان قارجى ينستي­تۋتى كوپ. Fortinet كومپانياسىنىڭ ماڭىز­دى تاپسىرىس بەرۋشىلەرىمەن جۇ­مىس بويىنشا مەنەدجەرى نازيم لاتى­پاەۆ ەكوجۇيەلەردىڭ دامۋى كيبەر تاۋەكەل­دەردى كۇشەيتەدى دەگەن وي ايتتى.

«بىلتىر قارجى جۇيەسىندەگى كيبەر­قىلمىستاردىڭ ورتاشا قۇنى 18،5 ملن دوللارعا جەتتى. سوندىقتان ءداستۇرلى بانك بولىپ قالۋ كەرەك پە، الدە بەلسەندى تسيفر­لانۋ قاجەت پە، ترانسفورماتسيا جاسا­عان كۇندە سول جۇيەنى قورعاي الامىز با دەگەن ماسەلەنىڭ باسىن اشىپ الۋ قاجەت. Fortinet-تە ماشينالىق وقىتۋ مەن AI كومەگىمەن ينفراقۇرىلىمدى جەلى تۇرعىسىنان دا، اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك سەگمەنتتەرى تۇرعىسىنان دا اۆتوماتتى تۇردە باقىلاۋعا مۇمكىندىك بەرە­تىن كوپتەگەن قۇرالدار بار»، دەپ تۇسىندى­رە­دى ول.

بانك ءوز كليەنتىن Google مەن Yandex-تەن دە جاقسىراق تانيدى

Processing.kz نەگىزىن سالۋشى كونستان­تين گوروجانكيننىڭ ايتۋىنشا، ەكو­جۇيە ماسەلەسى اقش پەن رف-دا جاقسى جول­عا قويىلعان. ول جاقتىڭ بانكتەرىندەگى قوسىمشا سەرۆيستەر قارقىنى وتە جو­عارى. بۇل پىكىرمەن كەلىسۋگە بولادى. ما­سەلەن، رەسەيدەگى سبەر، تينكوفف قار­جى ينستيتۋتتارى ارقىلى ءداستۇرلى بانك قىزمەتىن الۋعا، شاعىن جانە ورتا بيزنەس پلاتفورماسىن تۇتىنۋعا، ينۆەس­تيتسيالاۋ، ساقتاندىرۋ قىزمەتىن پاي­دالانۋعا، تەلەفون الاياقتارىنان قور­عايتىن پلاتفورمانىڭ كليەنتى اتا­نۋعا، ءبىلىم كۋرستارىنا جازىلىپ، وتەل برونداۋعا بولادى.

«قازىر كەز كەلگەن قارجى قۇرىلىمى ءۇشىن اسا ماڭىزدى ەلەمەنت – قارجى سەكتورىنىڭ ءارتۇرلى سالاسىن بىرىڭعاي جۇيەگە بىرىكتىرۋ. مىسالى، بروكەرلىك جانە بانكتىك قىزمەت، اۆتونەسيەلەۋ مەن يپوتەكا، ساقتاندىرۋ، ءتۇرلى قارجىلىق وپەراتسيالاردى اتقارۋ، ساتىپ الۋدى جۇزەگە اسىرۋ. وسى ونىمدەردىڭ بارلىعى ءبىر جۇيەگە بايلانىپ، ءبىر-ءبىرىن بايىتىپ وتىرۋى كەرەك»، ك.گوروجانكين.

مۇنداي ويدى Freedom Holding Corp نەگىزىن سالۋشى تيمۋر تۋرلوۆ ايتادى.

«قىزمەتتەردىڭ اۋقىمدى سپەكترىن ۇسىنبايتىن، تەك ءبىر باعىتتا جۇمىس ىستەيتىن ويىنشىلار نارىق ۇلەسى ءۇشىن بولاتىن باسەكەدە جەڭىلەدى. قازىر ءبىز ءبىر ەكوجۇيەگە بىرىككەن ءتۇرلى بيزنەستىڭ ءبىر-ءبىرىن ادەمى تولىقتىرىپ جاتقانىن بايقاپ ءجۇرمىز. قارجى نارىعىنداعى باسەكە ارتۋدا، بىراق ارناۋلى ويىنشىلار اراسىندا ەمەس، تسيفرلى قارجىلىق ەكوجۇيەلەر اراسىندا. بانكتەردە ەكوجۇيەنى دامىتۋ ءۇشىن قاجەتتى العىشارت بار. ولار ءوز كليەنتتەرىن Google نەمەسە Yandex ىزدەۋ جۇيەلەرىنە قاراعاندا جاقسى تانيدى. ويتكەنى كليەنتتەر ساتىپ الۋ، شوت تولەۋ، نەسيە راسىمدەۋ، بيلەت الۋ جانە تاعى دا باسقا قىزمەتتەر ءۇشىن ءموبيلدى بانكتى پايدالانادى. ياعني وسى دەرەكتەردى كىم كوبىرەك بىلسە، سول باسەكەدە جەڭىپ شىعا الادى»، دەيدى ت.تۋرلوۆ.

لومتادزە: ء«بىز بانك ەمەسپىز»

2014 جىلدان بەرى بەلسەندى تۇردە ەكوجۇيە قۇرۋعا كوشكەن Kaspi-ءدى قازىر بانك دەپ قانا اتاۋ قيسىنسىز بولار ەدى. 2020 جىلى ولار كوپفۋنكتسيونالدى سۋپەراپپ اتانۋ ارقىلى لوندون قور بيرجاسىنا شىعىپ، كومپانيانىڭ قۇنى 21 ملرد دوللارعا باعالاندى.

ء«بىز بانك ەمەسپىز – بانكتەرگە بەك-وفيستە جۇمىس ىستەۋ ماڭىزدىراق. كليەنت­­تەرىمىز ءبىزدىڭ ونىمدەرمەن قالاي باي­­لانىس قۇرادى دەپ الاڭدايمىز. قار­­جىلىق قىزمەت كورسەتەمىز بە؟ ءيا. تو­لەم شەشىمدەرىن ۇسىنامىز با؟ ءيا. ماركەتينگ جانە ونلاين-ساۋدامەن اينالىسامىز با؟ ءيا. بىراق ءبىز بارىنەن بۇرىن تەحنولوگيالار جاساپ، كليەنت تاجىريبەسىن جاقسارتىپ جاتىرمىز»، دەگەن ەدى Kaspi باس ديرەكتورى ميحايل لومتادزە.

Halyk – ەڭ ۇزدىك ەكوجۇيەسى بار بانك

قازىر بىرنەشە جەتەكشى بانك قىزمەت­تەردى ينتەگراتسيالاۋ ۇدەرىسىنە كىرىسىپ جاتىر. ماسەلەن، Halyk Bank جان-جاق­تى بانك اتانۋ ءۇشىن ينۆەستيتسيا، ساق­تاندىرۋ، تەلەكوممۋنيكاتسيا، lifetime-سەرۆيس سەكىلدى بىرنەشە ءونىمنىڭ باسىن قوسىپ، اشىق ەكوجۇيە قۇردى. مۇن­داي ۇمتىلىستى تاعى ەكى بانكتەن باي­قايمىز: ForteBank 2019 جىلى تەحنو­لوگيالىق كومپانيانى «جۇتىپ» ال­عاننان كەيىن («بانك Kassa Nova» مەن One Technologies تەحنولوگيالىق كومپانياسىن ساتىپ الدى) قارجى-تەحني­كالىق فورماتقا اۋىسۋدى باستادى. 2020 جىلدىڭ سوڭىندا بانك ونىمدەرى مەن قىزمەتتەرى ەكوجۇيەگە كىرەتىن برو­كەرلىك قىزمەت كورسەتۋگە ليتسەنزيا الىپ، ForteFinance ينۆەستيتسيالىق كومپانيا­سىن اشتى. سونىمەن قاتار Forte ەكوجۇيەسىنىڭ پورتفەلىندە تاۋارلاردى ءبولىپ تولەۋ ارقىلى الۋعا بولاتىن ونلاين دۇكەن، ءموبيلدى وپەراتور جانە تۋريستىك تۋر ساتىپ الۋعا ىڭعايلى پلاتفورما جاساقتالعان.

ال Jusan Bank ەكوجۇيەسى ەڭ الدىمەن ەنشىلەس كومپانيالارعا – ساقتاندىرۋ جانە بروكەرلىك كومپانيالارعا سۇيەنەدى.ودان بولەك، جۇيەگە ءموبيلدى وپەراتور مەن ونلاين-دۇكەن دە كىرەدى. ءبىر قىزىعى، بىلتىر SME Banking Agency جۇرگىزگەن رەيتينگ بويىنشا قازاقستانداعى ەڭ مىقتى ەكوجۇيەسى بار بانكتەر اراسىندا Jusan ەكىنشى ورىن العان. رەيتينگ اگەنتتىگى ءبىرىنشى ورىندى Halyk-قا بەرسە، ءۇشىنشى ورىندى «سبەربانك قازاقستان» يەلەنگەن.

ەكوجۇيەنى ەمەس، سەرۆيستى رەتتەۋ كەرەك

«ەكوجۇيەلەر ەشقانداي تاۋەكەل تۋدىرمايدى، تاۋەكەلدى سول ەكوجۇيەنىڭ ىشىندەگى سەرۆيستەر تۋدىرادى. ازاماتتار مەن مەملەكەتتىڭ مۇددەلەرىن ساقتاۋ ماقساتىندا ولاردى ستاندارتتى تاسىل­دەرمەن (ادەتتە ولار تەك تولەمدەر مەن اۋدارىمدارعا نەگىزدەلگەن) رەتتەۋ كەرەك. ەگەر سەرۆيستى ەمەس، ەكوجۇيەنى رەتتەي باستاساق وندا ونىڭ دامۋىنا كەدەرگى بولامىز»، دەپ پىكىر بىلدىرەدى «بانك تسەنتركرەديت» باسقارما توراعاسى عالىم قۇسايىنوۆ.

Dell Technologies جۇيەلىك اعا ينجە­نەرى يلدار سۋحانوۆ بۇرىن بانكتەر قۇرىلعىلارعا كوپ ينۆەستيتسيا سالسا، قازىر لوكالدى جانە بۇلتتى دەرەكتەر­گە كوبىرەك قارجى باعىتتاعانىن جەتكى­زە­دى. Accenture كومپانياسى جۇرگىزگەن ساۋالناماعا قاتىسقان 120 بانكتىڭ 88 پايىزى تۇتىنۋشىمەن كوممۋنيكاتسيا قۇرۋدا ەكوجۇيە ۇلكەن مانگە يە دەپ سانايدى. الايدا ەكوجۇيەنىڭ دامۋى ءتيىستى تابىس اكەلمەي، تەك كليەنت­تەر قىزىعۋشىلىعىن توپتاستىرۋدا ماڭىزدى ءرول اتقارىپ، بىراق بانك بيز­نەسىنىڭ توقىراۋىنا الىپ كەلۋى ىقتيمال دەگەن پىكىرلەر دە بار.

قارجى ينستيتۋتتارى 6 نەگىزگى باسىمدىققا ءمان بەرۋى قاجەت

Accenture زەرتتەۋىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا بانك ەكوجۇيەسىندە مىنا سەر­ۆيستەردىڭ ەرەكشە باسىمدىققا يە ەكەنىن اڭعارۋعا بولادى: ءبىرىنشىسى – بيزنەسكە ارنالعان سەرۆيس، سونىڭ ىشىندە ەسەپ ايىرىسۋ شوتىن جۇرگىزۋ، شوت ۇسىنۋ، ونلاين-بيزنەستى جۇرگىزۋگە كومەك، زاڭ جانە بۋحگالتەرلىك قىزمەتتەر.

ەكىنشىسى – تۇرمىستىق سەرۆيستەر، وعان نەگىزىنەن جىلجىمايتىن م ۇلىككە قاتىستى قىزمەتتەر، سونىڭ ىشىندە كرەديت، يپوتەكا، كوممۋنالدىق قىزمەت، كوشۋ بويىنشا پروۆايدەر تاڭداۋ، كۇزەت قىزمەتى كىرەدى.

ءۇشىنشىسى – كوپشىلىككە ارنالعان سەرۆيستەر. ساۋالناماعا قاتىسقانداردىڭ پىكىرىنشە ەكوجۇيەنىڭ بۇل باعىتىنا سۇرا­نىس ارتادى، ويتكەنى وعان سالىقتار مەن ايىپپۇلداردى تولەۋدى باقىلاۋ، نەسيە تاريحىمەن تانىسۋ مۇمكىندىگى، قول جەتىمدى جەڭىلدىكتەر بويىنشا كەڭەس الۋ، سونداي-اق بيزنەستى تىركەۋگە قولداۋ كورسەتۋ كىرەدى.

ءتورتىنشىسى – ريتەيلدەگى سەرۆيستى دامىتۋ. ونىڭ اياسىندا كەشبەك، جەڭىلدىك، سىيلىق ۆاۋچەرلەرى سياقتى ۇعىمدار جەتىلدىرىلىپ، ەلەكتروندى كوممەرتسيادا تۇتىنۋشى ءۇشىن ەكسكليۋزيۆتى ۇسىنىستار جاسالادى.

بەسىنشىسى – قوزعالىس قىزمەتى، ياعني كولىكتى ونلاين ساتىپ الۋ، ونلاين راسىم­دەۋ، ليزينگتىك نەسيە، ساقتاندىرۋ، تەحني­كالىق كومەك كورسەتۋ قىزمەتتەرىنە قول جەتكىزۋ.

سونداي-اق دەنساۋلىق ساقتاۋ دا ما­ڭىزدى باسىمدىقتار قاتارىنا ەنگەن. كليەنتتەر بانك قىزمەتتەرى اياسىندا دەنساۋلىقتى ساقتاندىرۋ، مەديتسينالىق، سپورتتىق مەكەمەلەرگە بارۋ، سپورتتىق تاۋارلاردى جەڭىلدىكپەن ساتىپ الۋ مۇم­كىندىگىن پايدالانعىسى كەلەدى.

جاقىن كەلەشەكتە بانكتەردىڭ الدىندا تەك قارجىلىق قىزمەتتەرمەن شەكتەلمەي، ءىرى IT-كومپانيا بولا الۋ مىندەتى دە تۇر. قازىردىڭ وزىندە ازاماتتار ۋاقىتى مەن ەنەرگياسىن ۇنەمدەگەنگە ۇيرەنىپ الدى. ماسەلەن، «نۇربانك» سەكىلدى بانك­تەردە نەسيە تولەۋ ءۇشىن مىندەتتى تۇردە بانك بولىمشەسىنە بارۋ قاجەت. ال جوعارىدا اتالعان جەتەكشى بانكتەردە نەسيە تولەۋ، دەپوزيت قۇيۋ، ءبولىپ-تولەۋ مۇمكىندىگىمەن تاۋار الۋ، ودان وزگە سان الۋان قىزمەتتەردى ۇيدە وتىرىپ، ونلاين فورماتتا-اق پايدالانۋعا بولادى. البەتتە، كليەنت ەكىنشى نۇسقانى تاڭدار ەدى. QR-كود ارقىلى ساتىپ الۋ جاساعان، ونىسىمەن قويماي بۇل پروتسەسس ءۇشىن قوسىمشا بونۋس العان، نەسيەنى دە ونلاين الىپ، ونلاين جاپقان، تسيفرلى قۇجاتتى دا ءموبيلدى قوسىمشادان جۇكتەپ الىپ، اۋە بيلەتىن دە سول جەردەن جۇكتەگەن ءتيىمدى. بۇل ءوز كەزەگىندە ەڭبەك نارىعى زاڭدىلىقتارىنا دا اسەر ەتپەك.