قايىربولدى ورىنعالي ۇلى جىمپيتى اۋدانىنىڭ شاعىرلىوي اۋىلىندا تۋىپ-وسكەن. قاراپايىم اۋىل بالاسىنىڭ تىرلىگى ادەتتەگىدەي ءوتىپ جاتاتىن. كەڭەس وكىمەتى جىلدارى اعا شوپان اكەسىنە كومەكشى بولدى. اۋىلدىڭ بەرەكەسى قاشىپ، ازاماتتارى جۇمىس ىزدەپ جان-جاققا سابىلعاندا ۆاحتالىق ادىسپەن جۇمىس تا ىستەدى. شارۋا قوجالىعىن قۇرعان تۋىسقانىنا جار­دەمشى بولىپ، ءبىراز جىل كاسىپكەرلىكتىڭ دە ءدامىن تاتتى. بىراق 2000 جىلداردان باستاپ جۇرەكتىڭ اقاۋى ءبىلىنىپتى.

– كەۋدە تۇسىم شانشيتىن. العاشىندا «اسقا­زان بولار» دەدىك. كەيىن جۇرەك ەكەنى انىقتالعان سوڭ دارىگەرلەردىڭ نۇسقاۋىن ورىنداپ، ۋىس-ۋىس ءدارىمدى ۋاقتىلى ءىشىپ ءجۇردىم. وسىلايشا 2007 جىلعا دەيىن ارنايى ەسەپتە تۇردىم. بىراق وتباسىن اسىراۋ كەرەك، 2007 جىلى جۇمىسقا شىعىپ كەتتىم. اقىرى 2016 جىلى جەلتوقسان ايىندا قاتتى اۋىرىپ، سىرىم اۋداندىق اۋرۋحاناسىنىڭ تابالدىرىعىنا ارەڭ جەتتىم، – دەيدى ول.

دارىگەرلەر وعان «جۇرەكتىڭ يشەميالىق دەرتى» دەگەن دياگنوز قويعاندا قايىربولدى ەندى بۇكىل ءومىرى وزگەرىپ كەتەتىنىن بىلگەن جوق.

العىس

– سىزبەن كەزدەسۋگە نەگە بىردەن كەلىسكەنىمدى بىلەسىز بە؟ – دەيدى ماعان قايىربولدى امان-ساۋ­لىق­تان كەيىن. – مەنى بۇل ومىرگە قايتا الىپ كەلگەن دارىگەرلەرىمە العىس ايتۋ مۇمكىندىگى تۋعانىنا قۋاندىم!

ءيا، سۇحباتتاسىم اق قاعازعا مارجانداي قىلىپ ءتىزىپ، وزىنە كومەگى تيگەن اق جەلەڭدى ابزال جاندار­دىڭ اتى-ءجونىن جازىپ الىپ كەلىپتى.

– 2016 جىلى جەلتوقساندا ەسىم كىرەسىلى-شىعاسىلى بولىپ سىرىم اۋداندىق اۋرۋحاناسىنا جەتكەنىمدە دارىگەرگە دەيىنگى كابينەت مەدبيكەسى گۇلجاۋھار باقتىعۇلوۆا جەدەل كومەك كورسەتتى. دارىگەر كارديولوگتار ءلاززات بوكەنباەۆا، ايناش قوسماعۇلوۆا، مەدبيكە گۇلبارشىن ەرعوجيەۆا بارىن سالدى. سول كەزدە اجال اۋزىندا تۇرعان ەكەنمىن. بىردەن توسەككە جاتقىزىپ، جەدەل كومەك كورسەتىپ، ءسال-ءپال قالپىما كەلگەن سوڭ ورالداعى كارديولوگيالىق ورتالىققا جەدەل جاردەم كولىگىمەن جەتكىزدى. ول جەردە جانايدار دوسقاليەۆ باستاعان دارىگەرلەر ەكى مارتە وتا جاساپ، جۇرەكتىڭ بىتەلگەن قان تامىرىنا ستەند سالدى. وتادان كەيىن 9 كۇن ەس-ءتۇسسىز جاتىپپىن، – دەيدى قايىربولدى.

ورال­دىق دارىگەرلەردىڭ كومەگىمەن ومىرگە قاي­تا ورالعان قايىربولدى سيسەنعاليەۆ قاۋىپتەن قۇلانتازا قۇتىلعان جوق ەدى. ارنايى جولدامامەن استانا قالاسىنداعى ايگىلى يۋريا پيا جەتەكشىلىك ەتەتىن كارديوحيرۋرگيالىق ورتالىققا جەتكەندە جۇرەكتىڭ 15 پايىزى عانا جۇمىس ىستەپ تۇرعانى ءمالىم بولعان. ماماندار پاتسيەنتتىڭ جۇرەگىنە LVAD كومەكشى اپپاراتىن قويۋدى ۇسىنعان.

– جارقىراعان تەمىر اپپارات ۇستەل ۇستىندە جاتىر ەكەن. ۇستاپ كوردىم، زىلدەي اۋىر كورىندى. سالماعى 800 گرامداي ەكەن. قوسىمشا تۇتىكتەرى، ارنايى سومكەسى، قۋاتبەرگىش اككۋمۋلياتورلارى بار. كوپ ويلانىپ، اقىرى وسى اپپاراتتى ورناتۋعا كەلىسىم بەردىم، – دەيدى قايىربولات.

جۇرەك

قايىربولدىنىڭ جۇرەگىنە كۇردەلى وتا 2018 جىلى 8 تامىزدا نۇر-سۇلتان قالاسىندا جاسالعان. سودان بەرى ول ءومىردى جاڭا قىرىنان ۇققانداي.

– LVAD اپپاراتى ەلەكتر قۋاتىمەن جۇمىس ىستەيدى. تاۋلىگىنە ەكى مارتە اككۋمۋلياتوردى اۋىس­تى­رىپ وتىرامىن. تۇندە توك جەلىسىنە تىكەلەي جالعاپ قوياتىن قوندىرعىسى دا بار. بارلىعىن قوس­­قاندا سالماعى اجەپتاۋىر، 3 كيلوعا جۋىقتايدى. كۇنى بويى كوتەرىپ ءجۇرۋ وڭاي ەمەس، ارينە، – دەيدى قايىربولات.

جاڭا اپپارات كەيىپكەرىمىزدىڭ ومىرگە كوزقا­راسىن مۇلدەم وزگەرتتى دەۋگە بولادى. قازىر ول ومىرىنە، كۇندەلىكتى تىرشىلىگىنە ۇلكەن جاۋاپ­كەرشىلىكپەن قارايتىن بولعان. قان قۇرامىن ۇنەمى باقىلاپ وتىرادى. ويتكەنى جۇرەكتەن كەدەرگىسىز ءوتۋى ءۇشىن تامىرداعى قانى تىم سۇيىق تا، تىم قويۋ دا بولماۋى كەرەك. ۋاقىتىندا سۋ، سۇيىقتىق ءىشىپ وتىرماسا بولمايدى. تەمەكىنى وتاعا كىرەر الدىندا تاستاعان. ىشىمدىك تۋرالى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. ارتىق تاماق، ارتىق سالماق تا جۇرەككە كۇش. اپتا سايىن قان قۇرامىن تەرەڭ تالداپ، استاناعا جىبەرەدى. ايتپاقشى، وسى بويىنداعى اپپاراتتىڭ ءوزىن ەمدەۋشى دارىگەر تيمۋر مۇرات ۇلى كومپيۋتەرىنەن ونلاين باقىلاپ وتىرادى ەكەن.

– وتادان وتكەن سوڭ كەشىكپەي ءبىر وقيعا بولدى. ورالدا، كوشەدە كەلە جاتىپ ءبىر كىسىمەن قاتتى رەنجىستىم. قاتتى اشۋلانىپ، ءوزىمدى ۇستاي الماي قالدىم. سول كەزدە كۇتپەگەن جەردەن اپپاراتىم شيقىلداپ قويا بەردى. قاراسام، «اككۋمۋلياتوردىڭ 15 مينۋتقا عانا جەتەتىن قۋاتى قالدى» دەگەن ەسكەرتۋ دابىلى ەكەن. تاڭەرتەڭ عانا تولىق زاريادتاپ ۇيدەن شىققان بويىم ەدى. كەمىندە 12 ساعاتقا جەتۋى ءتيىس بولاتىن. سويتسەم ادام اشۋلانعاندا اپپاراتتىڭ اككۋمۋلياتور قۋاتى تەز جويىلىپ كەتەدى ەكەن. تاكسي ۇستاپ، ۇيگە قاراي ۇشتىم. ايەلىمە تەلەفون سوعىپ، «قوسالقى قۋاتتى الدىمنان الىپ شىق» دەپ جاتىرمىن. ايتەۋىر اۋىس­تىرىپ ۇلگەردىم، – دەيدى قايىربولدى.

وسى وقيعادان كەيىن كەيىپكەرىم كوڭىل كۇيىن ەرەكشە باقىلايتىن بولىپتى. عاجاپتى قارا­ڭىزشى، رەنجىمەي، كوڭىلدى جۇرگەن كۇندەرى اككۋمۋلياتور قۋاتى 20 ساعاتقا دەيىن جەتەدى ەكەن. «اپىرماي، ادامنىڭ ءوز جۇرەگى دە وسىلاي اشۋ-ارازدىقتان، ۇرىس-كەرىستەن توزادى ەكەن-اۋ» دەگەن ويعا نىق بەكىنگەن. دوستارىنا، اعايىن-تۋىسىنا، ۇل-قىزىنا دا: «ەشقاشان اشۋلانباڭدار، ءاردايىم كوڭىلدى، ك ۇلىپ جۇرىڭدەر، جۇرەكتەرىڭدى ساقتاڭدار!» دەۋدەن جالىقپايدى.

P.S.: قازىرگى تاڭدا باتىس قازاقستان وبلىسىندا جۇرەگىنە LVAD اپپاراتىن ورناتقان 9 پاتسيەنت بار. سونىڭ ىشىندە قايىربولدى عانا اۋىلدا تۇرادى. ءبىر دياگنوزعا تاڭىلىپ، تاعدىرلاس بولعان جاندار ءبىر-بىرىمەن ۇنەمى حابارلاسىپ تۇرادى. ولار جۇرەك دەرتىنە شال­دىققان جاندارعا مەملەكەت تاراپىنان كورسەتىلىپ جاتقان كومەككە ەرەكشە ريزا. «قۇنى وتە قىمبات شەتەلدىك اپپاراتتى ساتىپ الۋعا، كۇردەلى وتا جاساتۋعا قاراپايىم اۋىل ادامىنىڭ قارجىلىق مۇمكىندىگى جەتپەس ەدى. وسىنىڭ ءبارىن تەگىن قامتاماسىز ەتىپ وتىرعان مەملەكەتىمىزدىڭ جاردەمىنە، اق جەلەڭدى دارىگەرلەردىڭ بىلىكتىلىگىنە ريزامىز. الەمدى ابىگەرگە سالعان بۇگىنگى كوروناۆيرۋس دۇربەلەڭىندە دە ءبىزدىڭ دارىگەرلەر الدىڭعى شەپتە، اۋىر ىندەتپەن كۇرەس مايدانىندا ءجۇر. «امان بولىڭدارشى، اق جەلەڭدى ابزال جاندار!» دەيدى قايىربولدى سيسەنعاليەۆ. شىن كوڭىلىمەن ايتادى. 

باتىس قازاقستان وبلىسى