جاسىل القاپ ىشىندە قىزىل تاستارعا ويمىشتالعان بۇل سۋرەتتەردە ساداق كەزەگەن مەرگەننىڭ قيمىل-قوزعالىسىنان اسا ساقتىقتى باعامدار ەدىڭىز.شىڭجاڭنىڭ بي ونەرى سالاسىنا ەرەن ەڭبەك سىڭىرگەن، ءار ۇلت وكىلدەرى ۇرپاقتارىنان قانشاما تالانتتى شاكىرتتەر تاربيەلەگەن كاسىبي ءبيشى «قازاق بي ونەرىنىڭ نەگىزدەرى» كىتابىنىڭ اۆتورى ءساليما ورازقىزى ءوز كىتابىندا جاقسى ايتادى. «شىڭجاڭنىڭ باسقا جەرلەرىندە دە مۇنداي جارتاس سۋرەتتەرى كوپ كەزىگەدى. مىسالى: نىلقى، قورعاس اۋدانى، اقكۇڭگەي، قارا ەمىل، اقجار، جارتوعاي جار سۋرەتتەرى، بۇراتالانىڭ اراسان اۋدانىنىڭ ۇلكەن كۇمىستاي ەلدى مەكەنىندە ورنەكتەلەدى...» – دەپ التىنتاۋداعى اڭگىمەسىن بايىتا تۇسەدى...

قاراتوبە سۋرەتتەرى، تارباعاتاي، موري، قۇبىلداعى تاڭبالى تاستارداعى سۋرەتتەر. قورلا، مارالباسى، چارقىلىق، قوتان قاتارلى جەرلەردە دە جارتاس سۋرەتتەرى بار. التاي تاۋىنداعى تاڭبالى تاس سۋرەتتەرى الۋان ءتۇرلى ادامدار وبرازى كورىنىس تاپقان جانە سونىمەن بىرگە ەكى كىسىلىك بي مەن ءبىر ارقار سۋرەتى تاسقا ويمىشتالعان ەلەسى بار. بۇل العاشقى قوعامداعى ادامداردىڭ باياعىدا پايدا بولعان اڭ اۋلاۋ ءبيى بولۋى مۇمكىن-اۋ. التىنتاۋداعى جارتاسقا ساداق تارتىپ تۇرعان ادامنىڭ سۋرەتى ويىلعان. بۇل تاۋداعى سۋرەتتى بىلەتىندەر بۇدان 6000-8000 جىل بۇرىن دەپ توپشىلايدى. بۇدان 20-40 مىڭ جىل بۇرىنعى سۋرەتتەردى كوبىنەسە ەۋروپادا، افريكادا جانە ازيانىڭ بارلىق جەرلەرىندە كەزدەستىرەسىز. سول اقباۋىرداعى ۇڭگىرتاستىڭ كىرە بەرىستە ىشكە اتتاعان جەرىندەگى قىنا جازۋلارى ءسوزىمىزدىڭ ءبىر دايەگى بولىپ شىعادى. وندا دا جول بويى بارا جاتقاندا قورجىنباي تاۋىندا ورنالاسقان. بۇل شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ ۇلان اۋدانىنا قاراستى ساعىر، بەستەرەك اۋىلىنىڭ ماڭايى بولىپ كەلەدى. سول قورجىنبايدىڭ قاپتالىندا قىزىلتاس (سوروكين) تاۋى بار. مۇنىڭ ءبارى قالبا تاۋلارىنىڭ سىلەمدەرى. قالبا تاۋىنىڭ ءوز ەرەكشەلىكتەرى بار. مۇندا ءبىر-بىرىنە تەكشەلەنىپ كەتە بەرەتىن قالبا تاستاردى كورەسىز. سونىڭ ءبىرى – اقباۋىر ۇڭگىرتاسى. بۇل تابيعي-تاريحي ەسكەرتكىش – تاس عاسىرىنان مەتالل داۋىرىنە اياق باسقان كەزەڭ الماسۋدىڭ كۋاسى ىسپەتتى.
اقباۋىرعا كىرە بەرىستەگى قىزىل جوسامەن بويالعان كونە پەتروگليفتەر ساقتالعان. تاستارعا بەدەرلەنگەن 80-گە جۋىق سۋرەتتىڭ ىشىندە ادامدار، تاۋتەكەلەر، اربالار مەن نۇكتە، شەڭبەر، سىزىقسىندى بەلگىلەر بار. كەز كەلگەن بەلگىنى قۇراسا، تەرىس توڭكەرىلگەن ادام الدە جان-جانۋار كەسكىنى شىعادى. ۇڭگىرتاستىڭ توبەسى ويىق. ويىق شەتىندە ادام قولىمەن جاسالعانىن اڭعارۋعا بولاتىن ىزدەر ساقتالعان. بۇل – تاس ۇڭگىردە جاتىپ، اسپان الەمىن زەرتتەۋ ماقساتىندا جاسالعان قاراۋىل شوقى بولۋى مۇمكىن دەگەن بولجام تاعى بار. سونداي-اق ادام قولىمەن قۇرىلعان شارۋاشىلىق تانىمىنىڭ كورىنىسى بولۋى دا مۇمكىن-اۋ دەيدى...
قالبانى «التىن قالبا» دەپ تە اتايدى. ەجەلگى زاماندا دا، قازىرگى كەزەڭدە دە بۇل وڭىردە التىن كەنى كوپ كەزدەسەدى. بۇل اقباۋىرداعى ويمەن وزەكتەس كەلەتىنى بەلگىلى ءبيشى ءساليما ورازقىزىنىڭ تاۋدىڭ ارعى بەتىندەگى ءسوز ساپتاۋلارى بىلاي ۇندەسىپ جاتىر: «التىن تاۋداعى جارتاسقا ساداق تارتىپ تۇرعان ادامنىڭ سۋرەتى ويمىشتالعان. ودان كورىنەتىن تاڭبا قىزىلتاستاعى قۇرالايدى كوزگە اتار مەرگەننىڭ قاراكەتىن كەيىپتەپ تۇرعانداي. كوپتەگەن زەرتتەۋشىلەر التىن تاۋداعى جارتاس سۋرەتتەرىن مۇنان 6 مىڭ، 8 مىڭ جىل بۇرىن ويىلعان جارتاس سۋرەتتەرى دەپ مولشەرلەپ وتىر» دەپ تۇيىندەيدى. شىركىن، قىزىلتاس دەگەنىڭىز دە اسىل تاستىڭ ماعىنا-ءمانىن بەرىپ جاتقان بولۋى دا مۇمكىن-اۋ دەپ ءبىر قوياسىز. بايىرعى بادىزشىلەردى قىزىلتاس ءوز قاسيەتتەرىمەن ەلىكتىرمەدى دەيسىز بە؟!
الماتى
«مىڭ العىس»: قايىرىمدىلىق تەلەمارافونىندا 22 ميلليون تەڭگە جينالدى
قازاقستان • كەشە
بيىل مەديتسينالىق ساقتاندىرۋعا قانشا قارجى بولىنەدى؟
مەديتسينا • كەشە
2020 جىلى ءمامس اياسىندا قانشا كۇردەلى وپەراتسيا جاسالدى؟
مەديتسينا • كەشە
ەلباسى • كەشە
تاريح • كەشە
سپورت • كەشە
باس تەاترداعى بالالار ستۋدياسى
ونەر • كەشە
التىن شىنجىردىڭ سوڭعى شىعىرشىعى...
رۋحانيات • كەشە
قىزىلوردا وبلىسىندا كارانتين شارالارى جەڭىلدەتىلدى
ايماقتار • كەشە
بىلتىر سقو-دا 7 مىڭعا جۋىق نارەستە دۇنيەگە كەلگەن
ايماقتار • كەشە
شىعىس قازاقستاندا جۇما نامازعا جينالۋعا رۇقسات بەرىلدى
ايماقتار • كەشە
قىزىلجاردا اناسى ۇرىپ-سوققان قىز كوز جۇمدى
ايماقتار • كەشە
جالعا العان ءۇيىن توناپ كەتكەن ۇرى ۇستالدى
ايماقتار • كەشە
فرانتسيانىڭ ەكس-پرەزيدەنتى تۇرمەگە توعىتىلدى
الەم • كەشە
بەس وبلىستا اۋا رايىنا بايلانىستى ەسكەرتۋ جاريالاندى
اۋا رايى • كەشە
تۇركىستان وبلىسىندا گاز جەلىلەرى جاپپاي تەكسەرىلەدى
ايماقتار • كەشە
تەرگەۋشىلەردىڭ ۇستازى ۇلىقتالدى
ايماقتار • كەشە
الماتىدا ەتنوسارالىق قاتىناستاردى دامىتۋ ماسەلەلەرى تالقىلاندى
ايماقتار • كەشە
الماتىدان قىرعىزستانعا اۋە رەيستەرى قايتا جانداندى
قازاقستان • كەشە
الماتىدا قانشا تۇرعىن ءۇي جىلۋسىز قالدى؟
ايماقتار • كەشە
ارمەنيادان اكەلگەن كولىكتەردى تىركەۋ مەرزىمى ۇزارتىلدى
قازاقستان • كەشە
قىرعىزستاندا پارلامەنت سايلاۋى كۇزدە بولادى
الەم • كەشە
قازاقستاندىق كاسىپكەرلەر ءۇشىن سالىق ەسەپتەۋ جەڭىلدەتىلدى
ەكونوميكا • كەشە
الماتى وبلىسىنىڭ الاكول اۋدانىنا جاڭا اكىم تاعايىندالدى
تاعايىنداۋ • كەشە
الماتىلىق ستۋدەنتتەر العىس ايتۋ كۇنىن اتاپ ءوتتى
قازاقستان • كەشە
ومىربەك جولداسبەكوۆتىڭ 90 جىلدىق مەرەيتويى تويلاندى
قازاقستان • كەشە
قدكبق دەپوزيتتەردىڭ ساۋىردەگى ەڭ جوعارى مولشەرلەمەلەرىن جاريالادى
ەكونوميكا • كەشە
سىر ەلىنەن 700-گە جۋىق ازامات اسكەرگە بارادى
ايماقتار • كەشە
رەسەي ينۆەستورلارى اتىراۋعا بەت بۇردى
ايماقتار • كەشە
قازاقستاندا مەرزىمدى اسكەري قىزمەتكە شاقىرۋ باستالدى
قوعام • كەشە
اسقار مامين «روسكوسموس» باسشىسىمەن كەزدەستى
ۇكىمەت • كەشە
كوكتەم كەشىكپەي جەتەدى: ناۋرىز ايىنا ارنالعان اۋا رايى بولجامى
اۋا رايى • كەشە
دۋبايدان كەلگەن 4 جولاۋشىدان كوروناۆيرۋس انىقتالدى
قوعام • كەشە
ۇكىمەت • كەشە
الماتىدا ۇلتتار دوستىعان ارقاۋ ەتكەن شارا ءوتتى
ايماقتار • كەشە
قۋاتتى قۇرىلىمنىڭ شۋاقتى مەرەكەسى
قازاقستان • كەشە
اۋليەاتالىقتار العىس ايتۋ كۇنىن اتاپ وتۋدە
ايماقتار • كەشە
ناۋرىز ايىندا اۋا رايى قانداي بولادى؟
اۋا رايى • كەشە
كوپبالالى انا بەلگىسىز كاسىپكەرگە العىس ايتادى
ايماقتار • كەشە
ەرجان باكىرباي ۇلى تالدىقورعاننىڭ اكىمى بولىپ تاعايىندالدى
تاعايىنداۋ • كەشە
زەينەتاقى اقشاسىن ستوماتولوگيالىق قىزمەتكە پايدالانۋعا بولادى
مەديتسينا • كەشە
الماتىدا پەداگوگتاردىڭ رەسپۋبليكالىق جيىنى ءوتتى
ءبىلىم • كەشە
وڭىرلەردەگى مەديتسينالىق ۇيىمداردىڭ توزىعى جەتكەن
ايماقتار • كەشە
تاراز پوليتسەيلەرى ۇرلىق جاساعان كۇدىكتىنى ۇستادى
ايماقتار • كەشە
شىمكەنتتە العىس ايتۋ كۇنى اتالىپ ءوتتى
ايماقتار • كەشە
كيەۆتە جامبىل جاباەۆتىڭ 175 جىلدىعىنا وراي ءىس-شارا ءوتتى
رۋحانيات • كەشە
ۇقساس جاڭالىقتار