Алматыда не өзгереді?

Апта басынан бері қазақстандық БАҚ-тың экономикалық блогының сегменті үшін осы тақырыптың бәсі басым болып тұр. Себебі қазақстандық БАҚ-ның экономикалық сегменті өткен аптадан бері осы мәселені талқылап жатыр. Ұлттық банкте  базалық мөлшерлемесі туралы биылғы соңғы брифинг Алматыға жағымды жаңалық әкелмеді.  Себебі Төраға Ерболат Досаев Бас реттеуші банктің алдағы көктемде Нұр-Сұлтанға көшетінін айтып, «көшеді, көшпейді» деген мәселеге нүкте қойды.  

Естеріңізде болса, Алматы әкімі Бақытжан Сағынтаев қараша айында өткен қаржыгерлер конференциясында  мұндай шешімге қарсы екенін мәлімдеді. Себебі  Алматыда Қазақстанның ірі салық төлеуші ​​компанияларының үштен бірі, 30-дан астам трансұлттық компаниялар, банктің бас кеңсесінің 86%, бірлескен және 43% ірі халықаралық ұйымдар орналасқан. Алматы - экономикасы 36 миллиард АҚШ долларын құрайтын Орталық Азиядағы ең дамыған мегаполис,

 «Алматы - қызмет көрсету қаласы, сондықтан Ұлттық банкті көшіру шешімі өте маңызды» - деді Алматы қаласының әкімі Бақытжан Сағынтаев.

Шешім қабылданды, талқылауға жатпайды

Брифингте Ерболат Досаев журналистерге көшу туралы шешім қабылданғанын және оны талқылауға болмайтынын айтты. «Ұлттық банк Нұр-Сұлтанға көшеді, өйткені үй дайын, алдымен жалға беріледі, содан кейін біз өз ғимаратымызды саламыз. Бұл 2020 жылдың көктемінде болады деп болжаймыз. Тиісті шешім бар. Ұлттық банктің өкілдігі Алматыда қалады», - деді Досаев мырза

Шынында да, осы уақытқа дейін реттеушінің өкілеттіктері бірнеше рет бөлініп, қайта қосылды. 

«Түрлі пікірталас болды. Алматы - еліміздің қаржы орталығы. Барлық қаржы институттары осында қалады. Ұлттық Банк Қаржылық қадағалау агенттігімен де, қаржылық қоғамдастықпен де байланыс орнату үшін қалада тұрақты өкілдігін ашуға ниетті », - деп уәде берді Е. Досаев.

Келесі жылдың 1 қаңтарынан бастап реттеу мандаты ҰБ-дан жаңа тәуелсіз орган - Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігіне беріледі.

Бұл ұйым  Ұлттық банктің бас кеңсесінің қазіргі ғимаратында орналасады. Бұдан басқа, Алматыда банкаралық есеп айырысулар орталығы, Депозиттерге кепілдік беру қоры, Қазақстан қор биржасы, Орталық депозитарий, Мемлекеттік несиелік бюро қалады.

Жақында ХВҚ өкілдері 2020 жылы Орталық Азия, Кавказ және Моңғолияның тоғыз еліне аймақтық техникалық көмек көрсету орталығы жұмыс істей бастайды деп мәлімдеген болатын.  Енді 5  жылдан кейін қалада Еуразиялық экономикалық қоғамдастыққа қатысушы елдердің ортақ қаржы нарығын реттеудің ұлттықтан жоғары органы болады.

Жаңа ұйым интеграцияланған қаржы нарығына қатысушыларды реттеудің бірыңғай тәсілін ұсынады.

«Қадағалаушы нарықты реттеумен айналысады. Ұлтаралық реттеу мәселелері өте өзекті, өйткені оған барлық елдердің  келісімі  қажет», - деген болатын Қаржыгерлер қауымдастығының жетекшісі Елена Бахмутова.

КИСИ ғылыми қызметкері В. Додонов интеграциялық ынтымақтастықтың негізгі бағыты банктік және сақтандыру қызметтері саласындағы, сондай-ақ бағалы қағаздар нарығындағы заңнаманы үйлестіруді қамтамасыз ететін ортақ қаржы нарығын қалыптастыруға бағытталғанын айтады.  Ұлттық банктің Алматыда орналасуы қалаға  қаржылық келіссөздер орталығына айналуға мүмкіндік беріп келген еді. Бірақ бұрын басым болып келген бағыттардың бәсі басым болмай қалғаны белгілі. 

«Жақында интеграциялық идеялар екінші орынға ысырылып қалады. Бірақ Алматыда қадағалаушы органның құрылуы ынтымақтастыққа серпін береді. Мүмкін, бұл өзара есеп айырысуларда ұлттық валюталарды пайдаланудың кеңеюіне әсер етуі мүмкін»,  деді В. Додонов. 

Ұлттық банк басшысы Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы елдерінде орталық банктердің барлығы дерлік астаналарда орналасқанын айтты.

«Ұлттық банктің Нұр-Сұлтанға  көшуі номенклатура емес, орталық банктер үшін жиі кездесетін құбылыс », - деді Қазақстан Ұлттық Банкінің өкілдері.

Шындығында, Германия Федеративтік Республикасы мен Австралия Одағы мемлекеттік аппараты орталық банктерді көшіруге өз еркімен шешім қабылдамапты.  Жағдай соған мәжбүрледі. Мысалы, Сидней континенттің қаржылық орталығы болып саналады, өйткені онда австралиялық бағалы қағаздар биржасы (ASX), сондай-ақ 90 банктің бас кеңсесі және елдегі ірі компаниялардың жартысынан көбі орналасқан. Германияда Франкфурт «банктік қала» ретінде танымал.  Германияның он ірі банкінің бесеуінің штаб-пәтері, соның ішінде «Үлкен үштік» - Deutsche Bank, Commerzbank және DZ Bank. Еуроаймақтың ақша-несие саясаты мен қаржылық бақылауына жауап беретін Еуропалық орталық банк Германияның Федералды банкінің жанында қаланың іскери бөлігінде орналасқан.

Неміс бағалы қағаздар нарығы айналымының 90% -дан астамы қаланың сауда алаңы арқылы өтеді.

   2020 жылға арналған болжамдары

Қазақстанның экономикалық әлемінде Ұлттық Банктің болжамдары ең қатаң және әдетте ең сенімді болып саналады. Сондықтан, жылдың соңғы брифингінде журналистер қадағалаушы орган басшысының үміттері туралы көптеген сұрақтар қойды. Төраға жауап ретінде  әлемдік мұнай нарығы құбылмалы болуы мүмкін, бірақ негізгі ықпал сұраныс пен ұсыныс арақатынасына, сәйкесінше көмірсутек қорына әсер ететіндігін айтты.

Ұлттық Банк АҚШ-тағы мұнай өндірудің төмен қарқындары, сондай-ақ ОПЕК + келісімінің одан әрі жұмыс істеуі бағаның өсуіне ықпал етеді деп күтеді.

Реттеушінің мәліметінше, жылдық инфляция 2019 жылдың соңында 5,5-5,7%, 2020 жылдың соңында 5-5,5% болады.

«Бұл болжам 2019-2020 жылдарға арналған 4-6% мақсатты дәлізге толық сәйкес келеді. Қысқа мерзімде, б.а. келесі алты айда біз азық-түлікке жатпайтын инфляцияның болжамын едәуір төмендеттік. Төмендеу төртінші тоқсанда басталды және болашақта да жалғасады», - деді Ұлттық банк басшысы.

Ұлттық Банк АҚШ-тағы мұнай өндірудің төмен қарқындары, сондай-ақ ОПЕК + келісімінің одан әрі жұмыс істеуі бағаның өсуіне ықпал етеді деп күтеді.  Реттеушінің мәліметінше, жылдық инфляция 2019 жылдың соңында 5,5-5,7%, 2020 жылдың соңында 5-5,5% болады.

Ұлттық Банк азық-түлік тауарларының, жанар-жағар май материалдарының және реттеліп көрсетілетін қызметтердің жекелеген түрлерінің қымбаттауына байланысты инфляциялық тәуекелдерді мойындайды.

«Алайда, осы факторлардың уақытша сипатына байланысты олардың орта мерзімді перспективада инфляциялық процестерге әсері жойылады. Мен инфляцияға сыртқы факторлардың оң әсерін атап өтемін. Яғни, импорт инфляциясы. Ресейдегі инфляция тез баяулауда, Қытай мен ЕО елдерінде инфляция қалыпты деңгейден төмен, мақсатты мәннен төмен» - дейді Ерболат Досаев.     

АҚШ Федералды резервінің, Ресейдің Орталық банкінің және ЕОБ-нің ақша жағдайлары жұмсартылды, мұны пайыздық мөлшерлемелерді төмендету саясатынан көруге болады. Бұл дамыған елдердің пайдасына капитал ағынының тәуекелін азайтады және дамып келе жатқан нарықтары бар елдердің, оның ішінде Қазақстан валюталарына қысымын төмендетеді

АQR

Oliver Wyman Limited  компанясы 14 ірі банкті қамтитын Активтердің сапасына шолу (AQR) процесін жалғастыруда. Бағалау нәтижелері бойынша елдің банк секторындағы жағдай туралы толық және жан-жақты түсінік қалыптасады.

«Егер біз нысанадан шықпасақ, оны жылдың соңына дейін аяқтауды жоспарлап отырмыз»,  деп түсіндірді Досаев мырза.

Алайда келесі маңызды бөлім алда тұр.

Келесі жылдың қаңтар-ақпан айларында активтердің сапасын бағалаудан өткен әрбір екінші деңгейлі банкпен алдағы 2-3 жылға арналған жеке даму жоспарларына қол қойылады. Ұлттық банк төрғасы  қажет болған жағдайда, бағдарлама барысында анықталған проблемаларды шешу үшін маңызды шараларды әзірлеу және үздік халықаралық стандарттарға сәйкес банктердің қолданыстағы бизнес-процестерін одан әрі жетілдіру жоспарланғанын атап өтті.