الماتىدا نە وزگەرەدى؟

اپتا باسىنان بەرى قازاقستاندىق باق-تىڭ ەكونوميكالىق بلوگىنىڭ سەگمەنتى ءۇشىن وسى تاقىرىپتىڭ ءباسى باسىم بولىپ تۇر. سەبەبى قازاقستاندىق باق-نىڭ ەكونوميكالىق سەگمەنتى وتكەن اپتادان بەرى وسى ماسەلەنى تالقىلاپ جاتىر. ۇلتتىق بانكتە  بازالىق مولشەرلەمەسى تۋرالى بيىلعى سوڭعى بريفينگ الماتىعا جاعىمدى جاڭالىق اكەلمەدى.  سەبەبى توراعا ەربولات دوساەۆ باس رەتتەۋشى بانكتىڭ الداعى كوكتەمدە نۇر-سۇلتانعا كوشەتىنىن ايتىپ، «كوشەدى، كوشپەيدى» دەگەن ماسەلەگە نۇكتە قويدى.  

ەستەرىڭىزدە بولسا، الماتى اكىمى باقىتجان ساعىنتاەۆ قاراشا ايىندا وتكەن قارجىگەرلەر كونفەرەنتسياسىندا  مۇنداي شەشىمگە قارسى ەكەنىن مالىمدەدى. سەبەبى  الماتىدا قازاقستاننىڭ ءىرى سالىق تولەۋشى ​​كومپانيالارىنىڭ ۇشتەن ءبىرى، 30-دان استام ترانسۇلتتىق كومپانيالار، بانكتىڭ باس كەڭسەسىنىڭ 86%، بىرلەسكەن جانە 43% ءىرى حالىقارالىق ۇيىمدار ورنالاسقان. الماتى - ەكونوميكاسى 36 ميلليارد اقش دوللارىن قۇرايتىن ورتالىق ازياداعى ەڭ دامىعان مەگاپوليس،

 «الماتى - قىزمەت كورسەتۋ قالاسى، سوندىقتان ۇلتتىق بانكتى كوشىرۋ شەشىمى وتە ماڭىزدى» - دەدى الماتى قالاسىنىڭ اكىمى باقىتجان ساعىنتاەۆ.

شەشىم قابىلداندى، تالقىلاۋعا جاتپايدى

بريفينگتە ەربولات دوساەۆ جۋرناليستەرگە كوشۋ تۋرالى شەشىم قابىلدانعانىن جانە ونى تالقىلاۋعا بولمايتىنىن ايتتى. «ۇلتتىق بانك نۇر-سۇلتانعا كوشەدى، ويتكەنى ءۇي دايىن، الدىمەن جالعا بەرىلەدى، سودان كەيىن ءبىز ءوز عيماراتىمىزدى سالامىز. بۇل 2020 جىلدىڭ كوكتەمىندە بولادى دەپ بولجايمىز. ءتيىستى شەشىم بار. ۇلتتىق بانكتىڭ وكىلدىگى الماتىدا قالادى»، - دەدى دوساەۆ مىرزا

شىنىندا دا، وسى ۋاقىتقا دەيىن رەتتەۋشىنىڭ وكىلەتتىكتەرى بىرنەشە رەت ءبولىنىپ، قايتا قوسىلدى. 

ء«تۇرلى پىكىرتالاس بولدى. الماتى - ەلىمىزدىڭ قارجى ورتالىعى. بارلىق قارجى ينستيتۋتتارى وسىندا قالادى. ۇلتتىق بانك قارجىلىق قاداعالاۋ اگەنتتىگىمەن دە، قارجىلىق قوعامداستىقپەن دە بايلانىس ورناتۋ ءۇشىن قالادا تۇراقتى وكىلدىگىن اشۋعا نيەتتى »، - دەپ ۋادە بەردى ە. دوساەۆ.

كەلەسى جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ رەتتەۋ مانداتى ۇب-دان جاڭا تاۋەلسىز ورگان - قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنە بەرىلەدى.

بۇل ۇيىم  ۇلتتىق بانكتىڭ باس كەڭسەسىنىڭ قازىرگى عيماراتىندا ورنالاسادى. بۇدان باسقا، الماتىدا بانكارالىق ەسەپ ايىرىسۋلار ورتالىعى، دەپوزيتتەرگە كەپىلدىك بەرۋ قورى، قازاقستان قور بيرجاسى، ورتالىق دەپوزيتاري، مەملەكەتتىك نەسيەلىك بيۋرو قالادى.

جاقىندا حۆق وكىلدەرى 2020 جىلى ورتالىق ازيا، كاۆكاز جانە موڭعوليانىڭ توعىز ەلىنە ايماقتىق تەحنيكالىق كومەك كورسەتۋ ورتالىعى جۇمىس ىستەي باستايدى دەپ مالىمدەگەن بولاتىن.  ەندى 5  جىلدان كەيىن قالادا ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق قوعامداستىققا قاتىسۋشى ەلدەردىڭ ورتاق قارجى نارىعىن رەتتەۋدىڭ ۇلتتىقتان جوعارى ورگانى بولادى.

جاڭا ۇيىم ينتەگراتسيالانعان قارجى نارىعىنا قاتىسۋشىلاردى رەتتەۋدىڭ بىرىڭعاي ءتاسىلىن ۇسىنادى.

«قاداعالاۋشى نارىقتى رەتتەۋمەن اينالىسادى. ۇلتارالىق رەتتەۋ ماسەلەلەرى وتە وزەكتى، ويتكەنى وعان بارلىق ەلدەردىڭ  كەلىسىمى  قاجەت»، - دەگەن بولاتىن قارجىگەرلەر قاۋىمداستىعىنىڭ جەتەكشىسى ەلەنا باحمۋتوۆا.

كيسي عىلىمي قىزمەتكەرى ۆ. دودونوۆ ينتەگراتسيالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ نەگىزگى باعىتى بانكتىك جانە ساقتاندىرۋ قىزمەتتەرى سالاسىنداعى، سونداي-اق باعالى قاعازدار نارىعىنداعى زاڭنامانى ۇيلەستىرۋدى قامتاماسىز ەتەتىن ورتاق قارجى نارىعىن قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعانىن ايتادى.  ۇلتتىق بانكتىڭ الماتىدا ورنالاسۋى قالاعا  قارجىلىق كەلىسسوزدەر ورتالىعىنا اينالۋعا مۇمكىندىك بەرىپ كەلگەن ەدى. بىراق بۇرىن باسىم بولىپ كەلگەن باعىتتاردىڭ ءباسى باسىم بولماي قالعانى بەلگىلى. 

«جاقىندا ينتەگراتسيالىق يدەيالار ەكىنشى ورىنعا ىسىرىلىپ قالادى. بىراق الماتىدا قاداعالاۋشى ورگاننىڭ قۇرىلۋى ىنتىماقتاستىققا سەرپىن بەرەدى. مۇمكىن، بۇل ءوزارا ەسەپ ايىرىسۋلاردا ۇلتتىق ۆاليۋتالاردى پايدالانۋدىڭ كەڭەيۋىنە اسەر ەتۋى مۇمكىن»،  دەدى ۆ. دودونوۆ. 

ۇلتتىق بانك باسشىسى ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق جانە دامۋ ۇيىمى ەلدەرىندە ورتالىق بانكتەردىڭ بارلىعى دەرلىك استانالاردا ورنالاسقانىن ايتتى.

«ۇلتتىق بانكتىڭ نۇر-سۇلتانعا  كوشۋى نومەنكلاتۋرا ەمەس، ورتالىق بانكتەر ءۇشىن ءجيى كەزدەسەتىن قۇبىلىس »، - دەدى قازاقستان ۇلتتىق بانكىنىڭ وكىلدەرى.

شىندىعىندا، گەرمانيا فەدەراتيۆتىك رەسپۋبليكاسى مەن اۆستراليا وداعى مەملەكەتتىك اپپاراتى ورتالىق بانكتەردى كوشىرۋگە ءوز ەركىمەن شەشىم قابىلداماپتى.  جاعداي سوعان ماجبۇرلەدى. مىسالى، سيدنەي كونتينەنتتىڭ قارجىلىق ورتالىعى بولىپ سانالادى، ويتكەنى وندا اۆستراليالىق باعالى قاعازدار بيرجاسى (ASX)، سونداي-اق 90 بانكتىڭ باس كەڭسەسى جانە ەلدەگى ءىرى كومپانيالاردىڭ جارتىسىنان كوبى ورنالاسقان. گەرمانيادا فرانكفۋرت «بانكتىك قالا» رەتىندە تانىمال.  گەرمانيانىڭ ون ءىرى بانكىنىڭ بەسەۋىنىڭ شتاب-پاتەرى، سونىڭ ىشىندە «ۇلكەن ۇشتىك» - Deutsche Bank، Commerzbank جانە DZ Bank. ەۋروايماقتىڭ اقشا-نەسيە ساياساتى مەن قارجىلىق باقىلاۋىنا جاۋاپ بەرەتىن ەۋروپالىق ورتالىق بانك گەرمانيانىڭ فەدەرالدى بانكىنىڭ جانىندا قالانىڭ ىسكەري بولىگىندە ورنالاسقان.

نەمىس باعالى قاعازدار نارىعى اينالىمىنىڭ 90% -دان استامى قالانىڭ ساۋدا الاڭى ارقىلى وتەدى.

   2020 جىلعا ارنالعان بولجامدارى

قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق الەمىندە ۇلتتىق بانكتىڭ بولجامدارى ەڭ قاتاڭ جانە ادەتتە ەڭ سەنىمدى بولىپ سانالادى. سوندىقتان، جىلدىڭ سوڭعى بريفينگىندە جۋرناليستەر قاداعالاۋشى ورگان باسشىسىنىڭ ۇمىتتەرى تۋرالى كوپتەگەن سۇراقتار قويدى. توراعا جاۋاپ رەتىندە  الەمدىك مۇناي نارىعى قۇبىلمالى بولۋى مۇمكىن، بىراق نەگىزگى ىقپال سۇرانىس پەن ۇسىنىس اراقاتىناسىنا، سايكەسىنشە كومىرسۋتەك قورىنا اسەر ەتەتىندىگىن ايتتى.

ۇلتتىق بانك اقش-تاعى مۇناي ءوندىرۋدىڭ تومەن قارقىندارى، سونداي-اق وپەك + كەلىسىمىنىڭ ودان ءارى جۇمىس ىستەۋى باعانىڭ وسۋىنە ىقپال ەتەدى دەپ كۇتەدى.

رەتتەۋشىنىڭ مالىمەتىنشە، جىلدىق ينفلياتسيا 2019 جىلدىڭ سوڭىندا 5،5-5،7%، 2020 جىلدىڭ سوڭىندا 5-5،5% بولادى.

«بۇل بولجام 2019-2020 جىلدارعا ارنالعان 4-6% ماقساتتى دالىزگە تولىق سايكەس كەلەدى. قىسقا مەرزىمدە، ب.ا. كەلەسى التى ايدا ءبىز ازىق-ت ۇلىككە جاتپايتىن ينفلياتسيانىڭ بولجامىن ەداۋىر تومەندەتتىك. تومەندەۋ ءتورتىنشى توقساندا باستالدى جانە بولاشاقتا دا جالعاسادى»، - دەدى ۇلتتىق بانك باسشىسى.

ۇلتتىق بانك اقش-تاعى مۇناي ءوندىرۋدىڭ تومەن قارقىندارى، سونداي-اق وپەك + كەلىسىمىنىڭ ودان ءارى جۇمىس ىستەۋى باعانىڭ وسۋىنە ىقپال ەتەدى دەپ كۇتەدى.  رەتتەۋشىنىڭ مالىمەتىنشە، جىلدىق ينفلياتسيا 2019 جىلدىڭ سوڭىندا 5،5-5،7%، 2020 جىلدىڭ سوڭىندا 5-5،5% بولادى.

ۇلتتىق بانك ازىق-ت ۇلىك تاۋارلارىنىڭ، جانار-جاعار ماي ماتەريالدارىنىڭ جانە رەتتەلىپ كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردىڭ جەكەلەگەن تۇرلەرىنىڭ قىمباتتاۋىنا بايلانىستى ينفلياتسيالىق تاۋەكەلدەردى مويىندايدى.

«الايدا، وسى فاكتورلاردىڭ ۋاقىتشا سيپاتىنا بايلانىستى ولاردىڭ ورتا مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا ينفلياتسيالىق پروتسەستەرگە اسەرى جويىلادى. مەن ينفلياتسياعا سىرتقى فاكتورلاردىڭ وڭ اسەرىن اتاپ وتەمىن. ياعني، يمپورت ينفلياتسياسى. رەسەيدەگى ينفلياتسيا تەز باياۋلاۋدا، قىتاي مەن ەو ەلدەرىندە ينفلياتسيا قالىپتى دەڭگەيدەن تومەن، ماقساتتى ماننەن تومەن» - دەيدى ەربولات دوساەۆ.     

اقش فەدەرالدى رەزەرۆىنىڭ، رەسەيدىڭ ورتالىق بانكىنىڭ جانە ەوب-ءنىڭ اقشا جاعدايلارى جۇمسارتىلدى، مۇنى پايىزدىق مولشەرلەمەلەردى تومەندەتۋ ساياساتىنان كورۋگە بولادى. بۇل دامىعان ەلدەردىڭ پايداسىنا كاپيتال اعىنىنىڭ تاۋەكەلىن ازايتادى جانە دامىپ كەلە جاتقان نارىقتارى بار ەلدەردىڭ، ونىڭ ىشىندە قازاقستان ۆاليۋتالارىنا قىسىمىن تومەندەتەدى

اQR

Oliver Wyman Limited  كومپانياسى 14 ءىرى بانكتى قامتيتىن اكتيۆتەردىڭ ساپاسىنا شولۋ (AQR) پروتسەسىن جالعاستىرۋدا. باعالاۋ ناتيجەلەرى بويىنشا ەلدىڭ بانك سەكتورىنداعى جاعداي تۋرالى تولىق جانە جان-جاقتى تۇسىنىك قالىپتاسادى.

«ەگەر ءبىز نىسانادان شىقپاساق، ونى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن اياقتاۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز»،  دەپ ءتۇسىندىردى دوساەۆ مىرزا.

الايدا كەلەسى ماڭىزدى ءبولىم الدا تۇر.

كەلەسى جىلدىڭ قاڭتار-اقپان ايلارىندا اكتيۆتەردىڭ ساپاسىن باعالاۋدان وتكەن ءاربىر ەكىنشى دەڭگەيلى بانكپەن الداعى 2-3 جىلعا ارنالعان جەكە دامۋ جوسپارلارىنا قول قويىلادى. ۇلتتىق بانك تورعاسى  قاجەت بولعان جاعدايدا، باعدارلاما بارىسىندا انىقتالعان پروبلەمالاردى شەشۋ ءۇشىن ماڭىزدى شارالاردى ازىرلەۋ جانە ۇزدىك حالىقارالىق ستاندارتتارعا سايكەس بانكتەردىڭ قولدانىستاعى بيزنەس-پروتسەستەرىن ودان ءارى جەتىلدىرۋ جوسپارلانعانىن اتاپ ءوتتى.