ۇلت ۇلىسى مۇحتار اۋەزوۆ: «ۇل تاربيەلەي وتىرىپ، حالىقتى تاربيەلەيمىز، قىز تاربيەلەي وتىرىپ، ۇلتتى تاربيەلەيمىز» دەسە، ازات ەلدىڭ تۋىن ۇستاعان ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ءوزىنىڭ رۋحاني جاڭعىرۋ جونىندەگى ايتۋلى ماقالاسىندا: ء«بىزدىڭ بابالارىمىز عاسىرلار بويى ۇشقان قۇستىڭ قاناتى تالىپ، جۇگىرگەن اڭنىڭ تۇياعى توزاتىن ۇلان-عايىر اۋماقتى عانا قورعاعان جوق. ولار ۇلتتىڭ بولاشاعىن، كەلەر ۇرپاعىن، ءبىزدى قورعادى» دەپ جاستار ساناسىندا ەلدىك ءپاتريوتيزمدى قالىپتاستىرۋدى، ولاردىڭ بويىنا تۋعان جەردىڭ رۋحىن ءسىڭىرۋدى باسا ايتىپ، مىندەت ەتىپ جۇكتەگەن ەدى.

وتانىمىزدا جاستارعا جاسالىپ جاتقان جاقسىلىق، كورسەتىلىپ وتىرعان قامقورلىق بارشىلىق. كەيدە سونى ءتيىستى مەكەمەلەر مەن جاۋاپتى ادامدار دۇرىس پايدالانباي ما، الدە اتا-انالاردىڭ جۇمىسباستىلىعى، بولماسا ۇرپاعىنا جەتە ءمان بەرمەۋدەن بە، ەركىن زاماندى ەركەلىك دەپ ۇققاندىقتان با، وسكەن ورتا، كەي تۇستا الەۋمەتتىك جاعدايدىڭ كەسىر-كەساپاتىنان با جاستار اراسىندا اتتەگەنايلار از بولماي جاتادى. اسىرەسە بالا قۇقىعىن تاپتاۋ جايى ءجيى كەزدەسەتىن بولىپ بارادى. بۇل كىمدى دە بولسا ويلاندىرۋى ءتيىس. ءتىپتى مۇنداي اعاتتىق تاربيەنىڭ كەمىستىگىنەن دە بولىپ وتىرعان جوق پا ەكەن؟ ءبىز كوبىنە ءبىلىم بەرۋ ماسەلەسىنە كوڭىل بولەمىز دە، تاربيەنى سونىڭ قالقاسىندا قالدىرا بەرەتىن سەكىلدىمىز. تاربيەسىز بەرگەن ءبىلىمنىڭ قۇمعا قۇيعان سۋداي بولاتىنىن ءال-فارابي بابامىز ايتتى دەيمىز دە، ەسكەرۋگە كەلگەندە ونى ەستەن شىعارىپ الىپ جاتامىز.
ەلىمىزدە 17 جاسقا دەيىنگى ۇرپاق حالىقتىڭ 30،4 پايىزىن قۇرايدى ەكەن. بۇل بەس جارىم ميلليوننان ارتىق ۇرپاقتىڭ ءوسىپ كەلە جاتقانىن كورسەتەدى. بارلاي قاراساق، از كۇش ەمەس. سول ۇرپاقتىڭ قۇقىعى قازىر كوپ اڭگىمەگە ارقاۋ بولىپ ءجۇر. نەبىر باسسىزدىقتار كورىنىس بەرۋدە. اراقتىڭ ق ۇلىنا اينالعان پەندەلەردىڭ سويقان ىستەرى جان تۇرشىكتىرەدى. پەدوفيل دەگەندەر دە شەكتەن شىعىپ بارا جاتقانداي. ادامدىقتان اتتاعانداردىڭ ارەكەتى توبە شاشىڭدى تىك تۇرعىزۋى بىلاي تۇرسىن، كەيدە ۇل-قىزىڭنىڭ، نەمەرە-شوبەرەڭنىڭ ەرتەڭىن بولجاي الماي، پۇشايمان كۇيگە تۇسەسىڭ. كەيبىر دەرەكتەرگە دەن قويساق، ەكى مىڭعا تاياۋ بالاعا قاتىستى قىلمىستىق ءىس قوزعالعان ەكەن. 248 بالا زورلىق-زومبىلىققا ۇشىراپتى. 200 بالا ۇيىنەن، نە تاربيە مەكەمەلەرىنەن قاشىپ كەتكەن. ءماجىلىس دەپۋتاتى، قازاقستانداعى بالا قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىل ز.باليەۆانىڭ ۇكىمەتكە جولداعان ساۋالىندا جەتى مىڭ بالانى مەملەكەت قامقورلىعىنا العانىن، وتكەن جىلى ءۇش مىڭعا جۋىق بالادان اتا-اناسى باس تارتقانىن، 817 بالانى اتا-اناسى تاستاپ كەتكەنىن كورسەتىپتى. اتا-انانىڭ بالاسىنان باس تارتۋى دەگەننەن شىعادى، جاقىندا «قازاقستان» تەلەارناسىنداعى «قارەكەت» باعدارلاماسىندا بەس بالاسىنان باس تارتقان ايەل تۋرالى ايتىلدى. ەرى بالالارىم دەسە، جارى ولاردان قول ۇزەم دەپتى. ونداي انادان نە قايىر؟! كەرىسىنشە كەيبىر ەر-ازاماتتار وتباسىنىڭ ويرانىن شىعارىپ، ۇل-قىزى مەن سۇيىكتىسىن سۇيكىمسىز دەپ، ءتىپتى زاڭ تالابىنا ساي بالالارىنا اليمەنت تولەۋگە كەلگەندە ات-تونىن الا قاشىپ، قاشقىننىڭ كۇيىن كەشەتىنىن قايتەرسىڭ. وندايلار وزدەرىن ومىرگە اكەلگەن اتا-اناسىنىڭ الدىنداعى قارىزى مەن پارىزىن قازىر ەستەن شىعارىپ، سايران سالىپ جۇرگەنىمەن، ەرتەڭ قولى قالتىراپ، تىزەسى بۇگىلگەن تۇستاعى ءجاۋدىر ءساتىن ەسكەرمەۋى ەستىلىككە جاتا قويماس. مۇنداي كەردەڭنىڭ كەسىرى كوپ جاعدايدا بەيكۇنا بالالاردى اۋرە-سارساڭعا سالىپ، تاعدىر-تامىرىنا بالتا شاۋىپ، سۇرقيا سۇمدىقتارعا اكەلىپ جاتقانى انىق. ءيا، الەۋمەتتىك جاعدايدىڭ دا اسەرى بولاتىنىن جوققا شىعارۋعا بولماس. دەگەنمەن ىشتەن شىققان «شۇبار جىلانعا» جانى اشىماۋ ادام اتىنا جاراسپاسا كەرەك. ەڭ قاسىرەتتىسى، حالقىمىزدىڭ سالت-ساناسىندا اناسىنا قارسى ءسوز ايتىپ كورمەگەن ۇلتتىڭ قادىرىن كەتىرىپ، اناسىنا ءتىل تيگىزۋ، قول جۇمساۋ، ءتىپتى مەرت قىلۋ – بەتكە شىركەۋدەي قونىپ تۇر. ونداي وقيعانىڭ تالدىقورعاندا بولعانى بەلگىلى. الدىن الماسا «كورگەن كورگەنىن، كوسەۋ تۇرتكەنىن» دەپ، وندايدىڭ الدا قايتالانباسىنا كىم كەپىلدىك بەرە الادى؟
جەرى كەڭ، حالقى شاعىن، ەرتەڭىنە زور ۇمىتپەن قادام باسىپ بارا جاتقان جۇرت ءۇشىن قانداي دا ءبىر وقيعانى ەلەۋسىز قالدىرماي، وعان بىتىسپەس كۇرەس اشۋ كەرەك-اق. سەبەبىن زەردەلەپ، سالدارىن بولدىرماۋعا بەكەم بەل بايلاماساق، اينالىپ سوقپاي قويمايتىن سۇمدىقتار جيىلەپ بارادى. «حالىقتىڭ تۇزەلۋىنىڭ ءۇمىتى – جاستاردا» دەمەپ پە ەدى احمەت بايتۇرسىن ۇلى.
ۇرپاق دەنساۋلىعى دا ۇيقىڭدى شايداي اشادى. ءتۇرلى سىرقاتتاردىڭ شەتى شىعىپ جاتىر. سونىڭ ءبىرى اۋتيزم كەسەلى دەر ەدىك. بۇرىن وزگە ەلدەردە ەتەك العان بۇل اۋرۋ قازىر ءبىزدىڭ ۇل-قىزدىڭ اراسىندا دا ءجيى كەزدەسەتىن بولىپتى. ونداي سىرقاتقا شالدىققانداردىڭ ۇزىن سانى وسى كۇنى ءۇش ءجۇز مىڭداي ەكەن. سىرقاتتى تىزىمگە الۋ 2010 جىلدان باستالىپتى. 2013 جىلى ءجۇز مىڭ تۇرعىنعا شاققاندا 116 بولسا، 2015 جىلى بۇل كورسەتكىش 216-عا جەتىپتى. سول سەكىلدى ەلىمىزدە تسەرەبرالدى سال سىرقاتىنا شالدىققاندار 2013 جىلى 10 مىڭ بالا دەسەك، 2017 جىلى 19 مىڭعا جۋىقتاپتى. بۇلاردىڭ ءبارى دە 15 جاسقا دەيىنگىلەر ەكەن.
وسىنداي كەسەلدەردىڭ الدىن الۋ بويىنشا قىرۋار جۇمىس اتقارىلۋدا. جالپى، ۇلتتىڭ ەرتەڭى سانالاتىن ۇرپاقتىڭ تاعدىرى قاي-قايسىمىزدى دا بەيجاي قالدىرماۋى كەرەك. اسىرەسە سول ۇل-قىزدى ومىرگە اكەلگەن اتا-انا جاۋاپكەرشىلىگى بارىنەن بيىك تۇرۋى ءتيىس. اۋرۋعا امال جوق ەكەنى راس. ال دەنى ساۋ بالانىڭ اداسۋى، تەرىس باسۋى، جات قىلىققا بارۋى ۇلكەندەردىڭ ەرەنسىزدىگىنەن ەكەنى ايداي اقيقات. قازاقتىڭ اقىنى قادىر مىرزا ءالىنىڭ: «بارىڭدى كۇزەت، ارىڭدى كۇزەت، ءوزىڭدى كۇزەت» دەگەنى بار ەدى. بارىڭدى كۇزەتۋ، ارىڭدى كۇزەتۋ، ۇرپاعىڭدى كۇزەتۋ وسى كۇنى بارىمىزگە سىن بولىپ تۇرعانى شىندىق. شىندىقتىڭ شىرايى جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنگەندە عانا كىرەدى.
سۇلەيمەن مامەت،
«ەگەمەن قازاقستان»
قارىمتا كەزدەسۋدە قاۋقار كورسەتە الار ما ەكەن؟
سپورت • كەشە
جۇرت كوڭىلىن اۋلاعان مەكتەپ جارمەڭكەسى
قوعام • كەشە
الەم • كەشە
ەلەكتروندى شىلىمعا شىرمالعاندار
قوعام • كەشە
الەم • كەشە
رۋحانيات • كەشە
تۇركيا-رەسەي: گاز ماسەلەسىندە كەلىسىمگە كەلدى
الەم • كەشە
قوعام • كەشە
رۋحانيات • كەشە
رۋحانيات • كەشە
رۋحانيات • كەشە
سپورت • كەشە
قوعام • كەشە
رۋحانيات • كەشە
قازاقستان • كەشە
قازاقستان • كەشە
«استانا وپەرا»: تاڭعالدىراتىن دۇكەندەر اشادى
ەلوردا • كەشە
تانىم • كەشە
بىرنەشە وڭىردە اۋا رايىنا بايلانىستى ەسكەرتۋ جاريالاندى
قازاقستان • كەشە
وسكەمەن تۇرعىنىنان ەسىرتكى تاركىلەندى
وقيعا • كەشە
ريناتا سۇلتانوۆا تۇركيادا تاعى ءبىر التىن يەلەندى
سپورت • كەشە
يزرايل ارمياسى گازانى اتقىلاپ جاتىر
الەم • كەشە
اقتاۋلىق بالا جاعالاۋداعى شۇڭقىرعا قۇلاپ كەتتى
وقيعا • كەشە
قازاقستاندىق كاسىپقوي بوكسشىلاردىڭ رەيتينگىسى جاڭاردى
كاسىپقوي بوكس • كەشە
جالعان قۇجاتپەن قوعامدىق كولىكتى باسقارعان جۇرگىزۋشى ۇستالدى
ايماقتار • كەشە
شىمكەنتتە 9 جاستاعى بالا توققا ءتۇسىپ قالدى
وقيعا • كەشە
كۋبانىڭ مۇناي ساقتاۋ قويماسىندا جويقىن جارىلىس بولدى
وقيعا • كەشە
ەلوردادا بەس اۆتوبۋستىڭ باعىتى وزگەردى
ەلوردا • كەشە
ىستىقكولدە جوعالىپ كەتكەن سپورتشى تابىلدى
وقيعا • كەشە
7 تامىزعا ارنالعان ۆاليۋتا باعامى
قارجى • كەشە
2652 ادام كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىنان جازىلىپ شىقتى
مەديتسينا • كەشە
كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان 9 پاتسيەنتتىڭ جاعدايى ناشار
كوروناۆيرۋس • كەشە
پاۆلوداردا ساموكات تەپكەن بالانى كولىك قاعىپ كەتتى
وقيعا • كەشە
ورالدا ستاديوننان ادامنىڭ دەنەسى تابىلدى
وقيعا • كەشە
ۇقساس جاڭالىقتار