ساراپتاما • 09 ءساۋىر, 2025

IPO قور نارىعىنىڭ قولداۋشىسى ما؟

2022–2023 جىلدارى «قازمۇنايگاز» بەن «Air Astana», وعان دەيىن KEGOC, «قاز­ترانسويل» جانە باسقا دا كومپا­نيا­لار­دىڭ IPO-سى (باستاپقى جاريا ۇسىنىس) ءوتتى. بۇل IPO-لار نارىقتى كەڭەيتىپ قانا قويماي, مىڭداعان ازاماتتىڭ ينۆەستي­تسيا الىپپەسىن مەڭگەرۋىنە مۇمكىندىك بەردى. رەتتەۋشىلەر دە قولداۋ كورسەتىپ, ەرەجە­لەردى جەڭىلدەتتى, ليستينگ تالاپتارىن جۇم­سارتتى. كورپوراتيۆتىك باسقارۋ حالىق­ارالىق ستاندارتتارعا جاقىنداي ءتۇستى. مەم­لەكەت حالىقتىڭ اكتسياعا دەگەن قىزىعۋ­شىلىعىن ارتتىرۋ ماقساتىندا ۇزاق­مەرزىمدى ينۆەستورلارعا سالىقتىق جەڭىل­­دىكتەر ۇسىنىپ, زەينەتاقى قورىنىڭ جەكە كومپانيالار اكتسياسىنا قارجى سالۋى­نا رۇقسات بەردى.

ساراپتاما • 14 ناۋرىز, 2025

كاسىپكەرلىك قاعيداسى

مەملەكەت شاعىن جانە ورتا بيز­نەستى قولداۋ ماقساتىندا ءتۇرلى باع­دارلامالار مەن باستامالاردى ۇسىنىپ وتىر. ارينە, سالادا تاۋە­كەل­دەر مەن تۇيتكىلدەر جوق ەمەس. دە­گەنمەن جاقسى مۇمكىندىك تە بار. وسى رەتتە وقىرمان مەن كاسىپكەرلەر نازارىنا قازىرگى ۋاقىتتاعى قول­جەتىمدى باستامالاردى ايتا كەتكەن ءجون.

ساراپتاما • 05 ناۋرىز, 2025

الەم مۇناي باعاسىنا تاۋەلدى...

بيۋدجەتىمىزدىڭ باسىم ۇلە­سىن مۇ­ناي­دان تۇسكەن تابىس قۇراي­تىن­دىقتان, نارىق­تاعى احۋالعا اركەز نازار اۋدارىپ وتىرامىز. اقش-تا دونالد ترامپتىڭ بيلىككە كەلۋى نارىقتى ازداپ الاڭداتتى. سەبەبى قۇراما شتاتتار باسشىسى مۇنايدىڭ الەمدىك باعا­سىن تومەندەتەمىن دەپ مالىمدەدى. ول العاش­قى پرەزيدەنتتىك كەزەڭىندە دە باعا­نى تۇسىرگىسى كەلدى. بىراق باعا تۇسە قويعان جوق. اقش – الەمدەگى ەڭ كوپ مۇناي شىعا­راتىن ەل. وندىرگەن مۇنايىنىڭ 70 پايىزى – تاقتاتاس مۇنايى. ونىڭ وزىندىك قۇنى – بار­رەلىنە 60 دوللار شاماسىندا. ەگەر باعا قۇلدىراپ جاتسا, ءبىرىنشى سوققى­نى باسقا ەمەس, اقش وندىرۋشىلەرى الادى. سونىمەن بىرگە جۇمىسشىلارى قىسقارا باستايدى. دەمەك تاياقتىڭ ەكى ۇشى دا وزىنە تيەدى دەگەن ءسوز.

ساراپتاما • 25 اقپان, 2025

بيزنەستە نەنى ەسكەرۋ كەرەك؟

ەڭ باستىسى – كادۋىلگى جۇمىسپەن سالىستىرعاندا بيزنەستە ءبارى دە باس­قا­شا ەكەنىن ءتۇسىنۋ. جالدامالى جۇ­مىس­تا تۇراقتى جالاقى الساڭىز, بيز­نەستەگى تابىسىڭىز كۇش-جىگەرىڭىز بەن شەشىمدەرىڭىزگە تىكەلەي بايلانىستى. ءسىز «كليەنت نەلىكتەن ءسىزدى تاڭداۋى كەرەك؟» دەگەن سۇراققا ناقتى جاۋاپ تابۋىڭىز قاجەت. بۇل – ءسىزدىڭ بىرەگەي ساۋ­داداعى ۇسىنىسىڭىز. بيزنەس اشىپ قانا قويماي, ايرىقشا قاجەتتى دۇنيەنى ۇسىنا الۋ كەرەك.

ساراپتاما • 07 اقپان, 2025

قاراجات بارىنە قولجەتىمدى مە؟

الدا – كەزەكتى كوكتەمگى دالا جۇمىسى. وكىنىشكە قاراي, وتاندىق فەرمەرلەردى قولداۋ تەتىكتەرى ءالى دە ءالسىز. سۋبسيديا تولەۋدەگى ادىلەتسىزدىك, نەسيە تۋرالى اقپاراتتىڭ ازدىعى, تەحنيكا قۇنىنىڭ شارىقتاپ كەتۋى, ەكسپورتقا ءونىم شىعارۋدىڭ تيىمسىزدىگى, تاعىسىن تاعى ماسەلەلەر ديقان قاۋىمنىڭ كەجەگەسىن كەيىن تارتىپ تۇر.

ساراپتاما • 06 اقپان, 2025

بانك سەكتورىنداعى باعدار وزگەرە مە؟

قازىر سالىق كودەكسى قىزۋ تالقىلانىپ جاتىر. مەنىڭشە, سالىق جۇكتەمەسىن كوبەيتىپ قانا قويماي, قوسىمشا كىرىس تە ىزدەۋ كەرەك. بۇل رەتتە ەرەكشە تابىسقا يە بولىپ كەلە جاتقان بانك سەكتورىن ايتۋعا بولادى. ۇلتتىق بانك دەرەگىنشە, بىلتىر بانك سەكتورى 3 ترلن تەڭگە تابىس تاپقان. ونىڭ 451 ملرد تەڭگەسى كورپوراتيۆتى تابىس سالىعى (كتس) رەتىندە تولەنگەن. سونىڭ وزىندە ارتىلعان 2,55 ترلن تەڭگە – كەيىنگى 15 جىلداعى رەكوردتىق كورسەتكىش.

ساراپتاما • 01 اقپان, 2025

ققس: ۋاقىت سىنىن ەڭسەرەتىن قادام

ەل قازىناسى ورتايىپ, ۇلتتىق قور ترانسفەرتىنە مۇقتاجدىق ارتتى. ەسەلەپ وسكەن شىعىندى سالىق تۇسىمدەرى جابا الاتىن ەمەس. بيلىك وسى تەڭگەرىمسىزدىكتى تۇزەۋ ماقساتىندا قوسىلعان قۇن سالىعى (ققس) مولشەرلەمەسىن ارتتىرامىز دەپ وتىر. بۇل ۇسىنىس توڭىرەگىندە قوعامدىق پىكىر ەكىگە جارىلدى. ءبىرى «بيزنەسكە قىسىم كۇشەيەدى» دەپ الاڭداسا, ەكىنشى تاراپ «سالىق ءادىل بولىنسە, مەملەكەت وركەندەيدى» دەيدى. كوزقاراس سان الۋان, ال باستى سۇراق – بۇل وزگەرىس­تەر ەلدىڭ قارجىلىق تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتە الا ما؟

ساراپتاما • 25 قاڭتار, 2025

ناقتى شەشىمدەر قاجەت

جاڭا جىل ەو-نىڭ رف بانك سالاسىنا سانكتسيا ەنگىزۋىمەن باستالدى. G7 ەلدەرى بۋداپەشت مەموراندۋمىن جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا رف-عا قارسى سانكتسيا سالىناتىنىن حابارلادى. وسىعان بايلانىستى سانكتسيانى اينالىپ ءوتۋ ءۇشىن كورشى ەلدەردە اشىلعان كومپانيالارى دا قاراۋىلعا ىلىنەتىنى ايتىلىپ ءجۇر. 2024 جىلى 20 جەلتوقساندا اقش-تىڭ سانك­تسيا جاريالاۋى رەسەي ۆاليۋتاسىن قۇنسىز­داندىردى. ونىڭ سالدارى ءبىزدىڭ تەڭگەگە دە تيگەنى جۇرتقا ايان.

ساراپتاما • 24 قاڭتار, 2025

بيزنەس قولداۋعا ءزارۋ

ۇكىمەت سالىق بازاسىن كەڭەيتپەستەن, ونسىز دا تولەپ وتىرعاندارعا جۇكتەمەنى كوبەيتۋ ارقىلى سالىق ءتۇسىمىن ۇلعايتۋدى جوسپارلاپ وتىر. بۇل – ءساتسىز ءتاسىل. 2021 جىلى ديۆيدەندكە 10% جەكە تابىس سالىعىن ەنگىزگەن كەزدە قىزىق جاعداي بولدى: ەل تاريحىندا تۇڭعىش رەت سالىق ءتۇسىمى (2023 جىلى) ءبىر جىل بۇرىنعىدان از بولىپ قالدى. نەلىكتەن؟ ويتكەنى بيزنەستىڭ ناقتى مۇمكىندىگىن ەسەپكە الماي ەنگىزىلگەن جوعارى مولشەرلەمەلى سالىق كاسىپكەرلەردى «كولەڭكەگە» كەتۋگە ءماجبۇر ەتتى.