سۋعا شومىلۋ ماۋسىمى: قاۋىپ پەن قاتەر

انە-مىنە دەگەنشە سۋعا شومىلۋ ماۋ­سىمى باستالادى. سوندىقتان ەلىمىزدىڭ سۋ ايدىندارىندا ادامداردىڭ قازا بولۋىنا جول بەرمەۋ ءۇشىن توتەن­شە جاعدايلار مينيسترلىگى بۇگىندە ازامات­تاردىڭ سۋداعى قاۋىپسىزدىگىن قام­تا­ما­سىز ەتۋگە باعىتتالعان شارالار كەشە­نىن جۇيەلى جالعاستىرىپ كەلەدى.

– ادام بالاسى ءۇشىن ومىرىنەن ارتىق ەشتەڭە جوق. بىراق سول ءومىرىن تاۋەكەلگە تىگەتىندەر سانى ازايماي تۇر. ءار شومىلۋ ماۋسىمى باستالار الدىندا بارلىق ايماقتا ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى. سۋعا باتىپ كەتۋدىڭ الدىن الۋ ءۇشىن بىرنەشە ەرەجەلەردى قاتاڭ ۇستانعان ءجون. «سۋعا تۇسۋگە تىيىم سالىنادى» دەگەن بەلگىلەر ورناتىلعان جەرلەردە شومىلۋعا تىيىم سالىنادى. ماسەلەن، ءجۇزۋدىڭ شەكاراسىن بەلگىلەيتىن قالقى بەلگىلەردەن كەيىن جۇزۋگە; جالعان دابىل ايقايلارىن بەرۋ; سۋ ايدىندارىن لاستاۋعا جانە قوقىستاۋعا، كىر جۋعا، شومىلۋعا بولىنگەن ورىندار مەن وعان ىرگەلەس جاتقان ونىڭ ىشىندە اعىسپەن 500 مەترگە دەيىن جاعاجايلاردان جوعارى اۋماقتاردا كولىك قۇرالدارىنا وت قويۋعا، جۋعا جانە جوندەۋگە، سۋعا كىرۋگە جانە الكوگولدى جانە ەسىرتكىگە ماس كۇيدە شومىلۋعا، تەكسەرىلمەگەن جانە جابدىقتالماعان جەرلەردە سۇڭگۋگە، بالالارعا ەرەسەكتەرسىز سۋعا كىرۋگە بولمايدى، – دەدى توتەنشە جاع­دايلار مينيسترلىگى ازاماتتىق قور­عانىس جانە اسكەري بولىمدەر كوميتەتى ازاماتتىق قورعانىس ءىس-شا­را­لارىن مەملەكەتتىك باقىلاۋ باس­قار­ماسىنىڭ اعا وفيتسەرى قۋانىش تەمىربەكوۆ.

سونداي-اق بىلىكتى مامان شومىلۋعا رۇقسات ەتىلگەن نىساندار بار ەكەنىن ايتتى. قازىر سۋ وبەكتىلەرىندە جاپپاي دەمالۋعا، تۋريزمگە جانە سپورتقا رۇقسات ەتىلگەن 581 ورىن بەكىتىلىپتى. ونىڭ ىشىندە 150 كوممۋنالدىق جانە 315 جەكە جاعاجاي، 53 يەسى بەكىتىلمەگەن، 63 سپورتتىق جانە تۋريستىك ماقساتتاعى ورىن بار. قۇتقارۋشىلار قاۋىپسىز ايماقتىڭ سانىن 686-عا دەيىن جەتكىزۋدى كوزدەپ وتىر. بۇعان قوسا ول سۋعا ءتۇسىپ، زاڭدى پىسقىرماعاندارعا ايىپپۇل قاراستىرىلعانىن دا تىلگە تيەك ەتتى.

– 2022 جىلى تجم، ءىىم، جاو جانە ەرىكتىلەرمەن بىرلەسىپ 68 180 رەيد جانە پاترۋلدەۋ جۇرگىزىلدى. 16 562 ادام اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى. ونىڭ ىشىندە اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكستىڭ 412-بابى «سۋ ايدىندارىنداعى قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن بۇزۋ نەمەسە ورىنداماۋ» بويىنشا 37 ادامعا ايىپپۇل سالىندى. ايىپپۇل سوماسى – 434 993 تەڭگە. 2023 جىلى ازاماتتىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى 422 625 تەڭگە سوماسىنا 21 ادامدى اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتتى. باسىم كوپشىلىگى تىيىم­ سالىنعان جەر­لەردە شومىلعان. قىلمىستىق جازا قولدانىلاتىن ءىس-ارەكەت بەلگىلەرى بول­ماعان كەزدە سۋ ايدىندارىندا قاۋiپسiزدiك قاعيدالارىنىڭ ساقتالۋىنا جاۋاپتى تۇلعانىڭ ولاردى بۇزۋى نەمەسە ورىنداماۋى جەكە تۇلعالارعا – 7، لاۋازىمدى ادامدارعا، شاعىن كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنە – 10، ورتا كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنە – 20، iرi كاسiپكەرلiك سۋبەكتiلەرiنە 60 ايلىق ەسەپ­تىك كورسەتكىش مولشەرiندە ايىپ­پۇل سالۋعا اكەپ سوعادى، – دەدى ق.تەمىربەكوۆ.

ايتا كەتەيىك، بيىل قاڭتار ايىنان باستاپ 50 ادام قۇتقارىلىپتى. ونىڭ 41-ءىن تجم كۇشتەرى، 8-ءىن كۋاگەرلەر، بىرەۋىن پوليتسيا قىزمەتكەرى اجال اۋزى­­نان الىپ قالعان ەكەن. بىراق 2017 جىلدان كۇنى بۇگىنگە دەيىن ەسەپكە الساق، ەلىمىزدىڭ سۋ ايدىندارىندا 681 بالا سۋعا باتىپ كەتكەن. ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى 13-تەن 17 جاسقا دەيىنگى جاسوسپىرىمدەر. بالالاردىڭ ءولىمىنىڭ نەگىزگى سەبەپتەرى – جۇزە الماۋ جانە اتا-انالارىنىڭ قاراۋىنان تىس قالۋ.

جالپى، ماماندار وقىس جاعداي­دىڭ الدىن الۋ ءۇشىن ەل ازاماتتارىن ۋاقى­تىلى اقپاراتتاندىرۋعا نازار سالادى. ماسەلەن، بىلتىر تەلەارنالاردا 800-گە جۋىق سيۋجەت، راديودا 4 400-دەن استام بايانداما، گازەتتەردە 1 362 ماقالا جانە الەۋمەتتىك جەلى­لەر­دە 3 700-دەن استام پوست جاريا­لانىپتى. مەسسەندجەرلەر مەن وزگە دە پلاتفورمالار ارقىلى دا ءتيىم­دى قول­دانادى. الەۋمەتتىڭ قاۋىپ­­س­ىز­دىك شارا­لارىن ەسكەرۋى ءۇشىن 130-دان استام تىكەلەي ترانسلياتسيا جۇر­گىزىلگەن. ۇيىمداستىرىلعان ءىس-شا­را­لار­عا 2،5 ميلليونعا جۋىق وتانداسىمىز قاتىسقان. اراسىندا 430 مىڭنان استام بالا دا بار. بيىلدىڭ وزىندە 7 425 جاسوسپىرىمگە ءجۇزۋدى ۇيرەتكەن.