«باقىتسىزدىق» سيندرومى

وتكەندە مامىردىڭ دەمالىس كۇندەرىن پايدالانىپ وڭتۇستىك جاققا بارىپ قايتقانمىن. سول كەزدە «باقىتسىز» ەكەنىمە كوزىم انىق جەتتى. باسىنان باستاپ باياندايىن. باعىتىم – شىرايلى شىمكەنت قالاسى ەدى. ەلوردادان اجەپتەۋىر قاشىق. دەمەك وڭتۇستىككە جەتۋ ءۇشىن مەندە ءۇش تاڭداۋ بار. ءبىرىنشىسى – ۇشاق ارقىلى جەتۋ. ەكىنشىسى – پويىز. ءۇشىنشىسى – اۆتوبۋس نە جەڭىل اۆتوكولىك. باقىتسىزدىعىما ءدال وسى كوكتەگى ۇشاققا بيلەت الماقشى بولعاندا بايقادىم.

ەلىمىزدە «FlyArystan» دەپ اتالاتىن لوۋكوستەر كومپانيا بار. لوۋكوستەر بول­عان­دىقتان، باعاسى دا ارزان بولۋعا ءتيىس. كومپانيا دا تالاي مارتە بيلەت قۇنى ارزان ەكەنىن ايتىپ ماقتانعانى ەسىمىزدە. بىراق ساپارىمدى ەكى اي بۇرىن جوسپارلاسام دا، «ۇشاتىن ارىستاننىڭ» قۇنى ۇشىپ تۇر. كومپانياعا سەنسەك، ءبارى ارزان، ءبارى كەرەمەت. بىراق ءدال مەن بيلەت ساتىپ الاتىن كەزدە قىمباتتاپ كەتكەنى. بارىپ-قايتۋىمىز ورتاشا جالاقى مولشەرىنە جاقىنداپ قالعاندىقتان، باسقا تاڭداۋ جاساۋعا تۋرا كەلدى.

لوۋكوستەر دەگەننەن شىعادى. وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن انگليادا «بولاشاق» باعدارلاماسىمەن وقىپ كەلگەن ەدىك. سول كەزدە لوۋكوستەردىڭ راحاتىن كوردىك. ەۋروپانىڭ ءبىراز تۇكپىرىنە تەمىر سۇڭقارلارعا ءمىنىپ ارالادىق. تۇماندى البيوننىڭ استاناسىنان يتالياداعى ۆەنەتسيا شاھارىنا دەيىن شامامەن 9 مىڭ تەڭگەگە ۇشتىق. ريمنەن نيتستساعا دەيىنگى بيلەتىمىزدىڭ قۇنى سول كەزدەگى باعامەن 6-7 مىڭ تەڭگە كولەمىندە بولدى. ءتىپتى جولداس جىگىتتەردىڭ ءبىرى ليۆەرپۋلدەن (انگليا) دانيا استاناسى كوپەنگاگەنگە دەيىن قۇنى ەكى مىڭ تەڭگەدەن ءسال اساتىن بيلەت ساتىپ الدى. «EasyJet» پەن «RyanAir» امان بولسىن.

ۇشاق تاقىرىبىنان اۋىتقىمايىق. توعى­نىزىنشى تەرريتوريادا اۋە تاسىمالداۋشى كوم­پانيالار ديناميكالىق باعا ساياساتى جۇيە­سىن قولدانادى. ياعني ەرتە العان بيلەت ارزان، كەش الساڭىز قىمباتقا ۇرىناسىز. بىراق باسقا ەلدەردە تۇراقتى باعا قولداناتىندارى دا جە­تەرلىك. ماسەلەن، باۋىرلاس تۇركياداعى «Pegasus Airlines» دە «Turkish Airlines» كوم­پانيالارى ۋاقىتى جاقىنداعان رەيستىڭ جولا­قىسىن قىمباتتاتپايدى. ءبىر جىل بۇرىن ال­ساڭىز دا، ءبىر كۇن بۇرىن الساڭىز دا باعا بىردەي.

حوش، ساپارىمىزعا قايتا ورالايىق. امال جوق، قالتانى قاقپايتىن قاراپايىم پويىز­عا بيلەت الۋعا تۋرا كەلدى («تالگونىڭ» با­عا­­سى دا شاشاسىنا شاڭ جۇقتىرماي تۇر). مەجەلى مەرزىم جەتكەن سوڭ جولعا شىقتىق. تاعى دا سول رەسمي مەكەمەلەرگە سۇيەنسەك، ەلىمىزدە جولاۋ­شى­لار ۆاگوندارى تۇگەلگە جۋىق جاڭارتىلعان. ۋاقىتىنان كەشىكپەيدى. بىراق مەن «باقىتسىز» ەكەنمىن. نەبارى مىڭ شاقىرىمنان ءسال اساتىن قاشىقتىققا ءبىر تاۋلىك جۇرۋگە ءتيىس پو­يىز 27 ساعاتتا ارەڭ جەتتى. جوعارىدا تىلگە تيەك ەتكەن انگليادان تاعى ءبىر مىسال كەلتىرەيىك. اعىلشىنداردىڭ لوكوموتيۆتەرى مىقتى ما، كىم ءبىلسىن، باسقا كولىكتەرگە قاراعاندا وتە شاپشاڭ. ءتىپتى اۋەجايعا كەلۋ، كۇتۋ، قونعان­نان كەيىن جۇكتى الۋعا كەتەتىن ۋاقىتتى ەسكەرسەك، پو­يىزدار كەي قاشىقتىققا ۇشاقتان بۇرىن جەتەدى.

27 ساعات بويى جول جۇرگەن ادام نە ىستەيدى؟ البەتتە، ون ءۇشىنشى مۇشەسىنە اينالعان تەلەفونعا شۇقشيادى. «باقىتسىز» ەكەنىمە وسى ساتتە تاعى ءبىر مارتە كوزىم جەتتى. استانانىڭ ورتالىعىندا ءمىنسىز ىستەيتىن تەلەفونىم قالا­دان ءسال شىعا بەرە تۇتىعىپ قالدى. جىلت ەتكەن ينتەرنەت كورسە دە جۇمىس ىستەي بەرەتىن WhatsApp مەسسەندجەرى «جاڭا حاتتار بولۋى مۇمكىن» دەگەن كۇيى قاراعاندى سەكىلدى ۇلكەن قالالارعا جەتكەنشە وزگەرگەن جوق.

رەسمي دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، ەلىمىزدىڭ 99 پايىزى ينتەرنەتپەن قامتىلعان. مۇنى ويدان شىعارىپ وتىرعانىمىز جوق، سالاعا جاۋاپتى مينيسترلەر مەن شەنەۋنىكتەردىڭ اۋزىنان شىققان ءسوز. دەمەك ەلدىڭ قاي تۇك­پىرىنە بارساڭىز دا، جەلىدە ءمىن بولماۋعا ءتيىس. بىراق قۇرعىر مەنىڭ ون ءۇشىنشى مۇشەم رەسمي مالىمەتكە باعىنبايتىن انتۇرعان ەكەن. ۇلكەن ستانسالار بولماسا، جول بويى قامتىلعان ين­تەر­نەتتى تاپپاي ابدەن ابىگەرگە سالدى. مۇن­داي تەلەفوننىڭ بارىنان جوعى. پويىز تەرە­زەسىنەن لاقتىرىپ جىبەرەيىن دەپ تۇردىم دا، ويىمنان اينىپ قالدىم. تولەنبەگەن نەسيەسى بار ەكەن عوي ءالى...

نەگىزى، «باقىتسىز» ەكەنىمدى كەش بايقاپ­پىن. ايتپەسە ىلعي وسىنداي كەلەڭسىزدىككە تاپ بولا بەرەدى ەكەنمىن. رەسمي مالىمەتكە سۇيەنسەك، ەلىمىزدە ينفلياتسياعا قاراماستان، ازىق-ت ۇلىك باعاسى باقىلاۋدا. تۇرمىسقا قاجەتتى ونىمدەر قۇنى قىمبات ەمەس. وكىنىشكە قاراي، مەن بازارعا بارعان كۇنى بۇكىل تاۋاردىڭ باعاسى اسپانداپ كەتەدى. باقىتسىزدىق ەمەي نەمەنە؟ رەسمي جينالىستان رەسمي باعانى ەستىپ شىعىپ، بەيرەسمي بازارعا كەلگەندە بەيرەسمي باعانى كورەمىن دە، سايكەسپەيتىنىنە قاي­ران قالامىن. كورەمىن دە، «باقىت­سىز» ەكەنىمە تاعى كوزىم جەتە تۇسە­دى.

وسىنشالىقتى «باقىتسىز» ەتكە­نى ءۇشىن كىمگە رەنجيمىن؟..