بۇل جاڭالىققا العاشىندا سەنبەگەن ادامزات ونىڭ ناتيجەسىن كورگەن سوڭ, تەحنيكانىڭ كۇشىنە, عاجاپ قۋاتىنا قايران قالىستى. بۇل تاڭعالارلىق جايت وسىمدىك عىلىمى ءۇشىن ۇلكەن ءدۇمپۋ بولدى. عالىمداردىڭ كوز مايىن سارقىپ جاساعان عىلىمي زەرتتەۋلەرى مەن ىجداعاتتىلىعىنىڭ ارقاسىندا زەرتحانادا ءوسىرىلىپ, اي بەتىنە سەبىلگەن العاشقى تۇقىمدار ءوسىپ شىقتى.
زەرتتەۋشىلەر وتكەن جىلدىڭ 12 مامىرىندا, وسىدان تۇپ-تۋرا ءبىر جىل بۇرىن «Communications Biology» جۋرنالىندا جاريالانعان جەردەگى جانارتاۋلىق ماتەريالدا وسىرىلگەن وسىمدىكتەرگە قاراعاندا, اي بەتىندە وسىرەتىن وسىمدىكتەر باياۋ وسكەنىمەن, ناتيجە بەرگەن اقپاراتىنا قۋانىستى. بۇل تۇجىرىم ايداعى ەگىن شارۋاشىلىعىنىڭ كوپ ۋاقىتتى قاجەت ەتەتىنىن كورسەتەدى. «بۇل وتە كەرەمەت! سەنە الماي تۇرمىن», دەگەندى سوندا ۆيسكونسين-مەديسون ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ استروبوتانيگى ريچارد باركەر ەكسپەريمەنت تۋرالى كوڭىل كۇيىن جاسىرا الماي.
زەرتتەۋگە قاتىسقان عالىمداردىڭ ايتۋىنشا, اي بەتىنە وسىرىلگەن وسىمدىكتەردىڭ ۇلگىلەرى مەن بەرگەن وڭ ناتيجەسى, ونىڭ بولاشاعى قالاي بولاتىنىن بىلگىسى كەلەتىن بوتانيكتەر ءۇشىن قىزىق زەرتتەۋ بولعانى شىندىق. وسىدان كەيىن NASA-نىڭ «ارتەميدا» باعدارلاماسىنىڭ ءبىر بولىگى رەتىندە استروناۆتتاردى ايعا قايتارۋ جونىندەگى الداعى جوسپارلارى ايدى زەرتتەۋگە جانە ونىڭ رەسۋرستارىنىڭ ۇزاقمەرزىمدى ميسسيالارعا قالاي قولداۋ كورسەتە الاتىنىن زەرتتەۋگە جاڭا جوبالاردى ۇسىندى.
فلوريدا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زەرتتەۋشىلەرى بۇل جاڭالىق جونىندە ارناۋلى تاجىريبە جۇرگىزدى. زەرتتەۋشىلەر ارقايسىسى شامامەن ءبىر گرامم سالماقتاعى كىشكەنتاي قۇمىرالارعا تۇقىم وتىرعىزدى. ءتورت كاستريۋلگە «اپوللون 11» ۇلگىلەرى, تاعى تورتەۋىنە «اپوللون 12» ۇلگىلەرى جانە سوڭعى تورتەۋىنە «اپوللون 17» ۇلگىلەرى تولتىرىلدى. وسىمدىك مولەكۋليارلىق بيولوگى اننا-ليزا پول: «ايدىڭ قىرتىسىندا وسكەن كوشەتتەردى العاش كورگەن كەزدەگىدەي تاڭعاجايىپ دۇنيەنى كورگەن ەمەسپىن! بۇل اسەرلى تاجىريبە بولدى. بۇل – تاڭعالارلىق زەرتتەۋ, باسقا ايتارىم جوق», دەيدى.
وسىمدىكتەر اي بەتىنە اپارىلعان جاساندى قۇمىرالاردا ءوستى. بىراق ەشقايسىسى جەردەگىدەي ءونىم بەرمەدى. ايدىڭ قاباتىندا وسىرىلگەن بارلىق وسىمدىك تۇزدان, مەتالداردان نەمەسە رەاكتيۆتى وتتەگى تۇرلەرىنەن سترەسسپەن كۇرەسەتىن وسىمدىكتەردە كەزدەسەتىن گەنەتيكالىق قۇرالداردى الىپ تاستادى. مۇنىڭ ىشىندە «اپوللون 11» ۇلگىسىندەگى كوشەتتەر قاتتى كۇيزەلىسكە ۇشىراعان گەنەتيكالىق كۇيگە ءتۇسىپتى. بۇل ايدىڭ بەتىنە ۇزاعىراق اسەر ەتەتىن رەگوليتتىڭ شىنى جانە مەتالل تەمىرمەن جابدىقتالعان وسىمدىكتەرگە اناعۇرلىم زياندى ەكەنىن دالەلدەدى.
بالكىم, اي قاباتىن وسىمدىكتەرگە ىڭعايلى ەتۋ ءۇشىن كوپ كۇش پەن اقىل-پاراسات كەرەك شىعار. وسىمدىكتەردى گەندىك ينجەنەريا ارقىلى بوتەن توپىراقتى جاتىرقاماي, ءونىم بەرۋگە داعدىلاندىرۋعا دا قازىرگى تەحنيكانىڭ كۇشى جەتەدى. ء«بىز بۇل ساپاردا ساپالى دا جاقسى ءونىم بەرەتىن وسىمدىكتەردى تاڭداي الامىز. بالكىم, تۇزعا وتە ءتوزىمدى شپينات وسىمدىكتەرى اي رەگوليتىندە وسىرۋدە قيىندىق تۋدىرماس», دەيدى زەرتتەۋشى عالىمدار.
وسى سالادا ىزدەنىس جاساپ, ەڭبەكتەنىپ جۇرگەن عالىمدار ايداعى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ العاشقى ارەكەتىندە كەزدەسكەن قيىندىقتاردى الدا ەڭسەرەتىنى داۋسىز. ادامزات ايداعى اۋىل شارۋاشىلىعىمەن شىنىمەن اينالىسۋ ءۇشىن ءىرى قادامدار جاساپ, تەحنولوگيا بولىكتەرىن ازىرلەۋى كەرەك. كۇندەردىڭ كۇنىندە ايدا وسىرىلگەن جەمىس-جيدەكتەردەن اۋىز تيمەسىمىزگە كىم كەپىل؟
