جەكە تۇلعا بانكروتتىعى

بەس جىلدان استام ۋاقىت بويى قارىزىن تولەي الماي وتىرعان ادام سانى 365 مىڭعا جەتكەن، ال ولاردىڭ جيىنتىق قارىزى – 504 ملرد تەڭگە شاماسىندا. ۆەدومستۆو باسشىسى ورىنباسارىنىڭ ايتۋىنشا، زاڭ جوباسىن ازىرلەۋ بارىسىندا وزگە ەلدەردىڭ تاجىريبەسى قارالىپ، حالىققا پايداسى تيەتىن، اۋىرت­پاشىلىق تۇسىرمەيتىن تۇس­تارى ەسكەرىلدى. قازىرگى كەزدە قۇجات ءماجىلىستىڭ قاراۋىنا جىبەرىلدى.

زاڭ جوباسىنىڭ باستاپقى تۇجىرىمداماسى بويىنشا ءراسىمنىڭ 3 ءتۇرىن ەنگىزۋ ۇسىنىلىپ وتىر. سونىڭ العاشقىسى – سوتتان تىس بانكروتتىق. بۇل راسىمگە بانك، ميكروقارجى ۇيىمى جانە كوللەكتورلار الدىنداعى بەرەشەگى 4،9 ملن تەڭگەدەن (1600 اەك) اسپايتىن، رەسمي تابىسى جوق جانە تابىسى ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىنەن (36 018 تەڭگە) اسپايتىن ازاماتتار ءوتىنىش بەرە الادى. بۇل جاعدايدا بورىشكەردىڭ مۇلكى بولماۋى كەرەك جانە قارىزدار بويىنشا بانكپەن ەسەپ ايىرىسۋ ءراسى­مىن جۇرگىزۋ قاجەت. سوتتان تىس بانكروتتىق تەك بانكتەر، مقۇ جانە كوللەكتورلىق اگەنتتىكتەر الدىنداعى قارىزدار بويىنشا قولدانىلۋى مۇمكىن. ەرجان ءبىرجانوۆتىڭ سوزىنە قاراعاندا، قازىرگى ۋاقىتتا بارلىق قارىزدار ادامداردىڭ 96 پايىزى وسى ساناتقا جاتقىزىلۋى مۇمكىن. سەبەبى ازاماتتاردىڭ كوبى كە­پىل­سىز نەسيە راسىمدەگەن.

سوتتان تىس بانكروتتىق ءراسى­­مىن قولدانعاننان كەيىن تۋىن­­دايتىن سالدارلار دا بار. ما­سەلەن، وسى ءراسىم قولدانىلعان سوڭ بو­رىشتىق مىندەتتەمەلەردىڭ مەر­زىمى وتكەن بولىپ سانالادى جانە تۇراقسىزدىق ايىبىن (ايىپپۇلدى، ءوسىمپۇلدى) جانە سىياقىنى ەسەپتەۋ توقتاتىلادى.

«بەرەشەكتى ءوندىرىپ الۋ تۋرالى سوت شەشىمدەرىنىڭ ورىندالۋى توقتاتىلىپ، بورىشكەرگە نەسيە الۋ، كەپىلدىكتەر بەرۋ بويىنشا مامىلەلەردى جاساۋعا تىيىم سالىنادى. وسى پروتسەدۋرانى تەز ارادا وتكىزۋ ءۇشىن تسيفرلىق فورماتتا جۇمىس ىستەۋ كوزدەل­گەن. سوتتان تىس بانكروت­تىق «ەلەكتروندىق ۇكىمەت» ۆەب-پورتالىندا جۇزەگە اسىرىلادى. بارلىق ازامات سايت ارقىلى ارىز بەرەدى. مەملەكەتتىك ورگاندار ساراپتاما جۇمىسىن جۇرگىزەدى، قورىتىندىسىن دايىندايدى. سوڭعى شەشىمدى وكىلەتتى ورگان – مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتى قابىلدايدى»، دەدى ۆيتسە-مينيستر.

كەلەسى ءراسىم – سوت بانكروت­تىعىن قارىزى 4،9 ملن تەڭگەدەن اساتىن ازاماتتار پايدالانا الادى. بۇل ءراسىم بارىسىندا بورىشكەردىڭ مۇلكى اۋكتسيون­دا ساتىلادى. تۇسكەن قارا­جات بەلگىلەنگەن كەزەكپەن كرە­دي­تور­لار الدىنداعى قارىزدار­دى وتەۋگە جۇمسالادى. ە.ءبىر­جانوۆ­تىڭ ايتۋىنشا، بۇعان دەيىن وسى پروتسەدۋرا زاڭدى تۇلعا­لار­عا قولدانىلاتىن ەدى. ەندى تە­تىك جەكە تۇلعالار ءۇشىن دە قول­جەتىمدى بولعالى وتىر.

«ەگەر جالعىز تۇرعىن ءۇي كەپىلزات بولسا، وندا كرەديتور ونى سوتتىڭ بانكروتتىق ءراسىمى كەزىندە قايتارىپ الۋعا قۇقىلى. جالعىز باسپانا كەپىل بولماسا، كرەديتورلار ونى تالاپ ەتە المايدى. قالعان وتەلمەگەن سوما، ەگەر بورىشكەردىڭ بەلگىلەرى بولماسا ەسەپتەن شىعارۋعا جاتادى. الايدا باسقا ادامنىڭ ءومىرى مەن دەنساۋلىعىنا كەلتىرىلگەن زيان مەن اليمەنت بويىنشا قارىزدى ەسەپتەن شىعارۋعا بولمايدى. سوت بانكروتتىق ءراسىمىن قارجى مەنەدجەرلەرى جۇزەگە اسىرادى، ونىڭ ىشىندە زاڭدى تۇلعالاردى جانە جەكە كاسىپ­كەرلەردى بانكروتتىق ءراسى­مىن جۇزەگە اسىراتىن اكىم­شى­لەر، كاسىبي بۋحگالتەرلەر، زاڭ كونسۋل­­تانتتارى، اۋديتورلار»، دەدى سپيكەر.

بەرەشەگىن قايتارا الماعان كليەنتكە بەرىلەتىن ءۇشىنشى مۇمكىندىك – تولەم قابىلەتىن قالپىنا كەلتىرۋ ءراسىمى. ەگەر ازاماتتىڭ تۇراقتى تابىسى بولسا، وندا قارىزدى قايتارۋ ءۇشىن 5 جىلعا دەيىن سوت تارتىبىمەن ءبولىپ تولەۋ جوسپارىن الۋ مۇمكىندىگى قاراستىرىلادى. بۇل دا زاڭدى تۇلعالارعا قاتىستى قولدانىلاتىن پروتسەدۋرا.

«ساۋىقتىرۋ جوسپارى قار­جى مەنەدجەرىمەن بىرلەسىپ ازىرلەنىپ، سوتپەن بەكىتىلەدى. بۇل پروتسەدۋرانىڭ ارتىقشىلىعى، كەيىن ادام «بانكروت» دەگەن مارتەبەسىن المايدى، سوندىقتان بانكروت ءۇشىن كوزدەلگەن سالدار وعان قولدانىلمايدى. جەكە تۇلعا بانكروت اتانعان سوڭ 5 جىلعا دەيىن نەسيە راسىمدەي المايدى جانە قايتا بانكروت بولۋ راسىمىنە تەك 7 جىلدان كەيىن عانا جۇگىنە الادى. بانكروت بولعان سوڭ ءۇش جىل ىشىندە ونىڭ قارجىلىق احۋالىنا مونيتورينگ جاسالادى. بۇل تاجىريبە ەۋروپا ەلدەرىندە بار. سول سەبەپتى، ازاماتتار ءوز-ءوزىن بانكروت دەپ جاريالاماس بۇرىن ىقتيمال سالدار مەن شەكتەۋلەر تۋرالى ويلانۋى قاجەت»، دەدى مينيسترلىك وكىلى.

الەۋمەتتىك جەلىدە كەڭىنەن تاراپ كەتكەن «نەسيەنى كەشىرۋ­گە» قاتىستى اقپاراتقا تۇسىنىك بەرگەن ەرجان ءبىرجانوۆ قابىل­دانعالى جاتقان بانكروتتىق تۋرالى زاڭنىڭ اتالعان «كەشى­رىمگە» قاتىسى جوق ەكەنىن مالىمدەدى.

«نەسيەلەردى كەشىرۋدىڭ بۇل زاڭعا قاتىسى جوق جانە ونىڭ ءمانى ەمەس. بۇل جەكە باستاما بولۋى مۇمكىن، بىراق بۇگىندە بۇل ماسەلە قاراستىرىلىپ جاتقان جوق. ءبىز ءوز تاراپىمىزدان زاڭ جوباسىن دايىندادىق، دەپۋتاتتىق كورپۋس تالقىلاعاننان كەيىن ونى بارىنشا قىسقا مەرزىمدە قابىلداۋعا تىرىسامىز، سوندا قارىزى بار ادام قۇقىقتىق سالادا ءارى قاراي راسىمدەرگە قاتىسا الاتىنداي پارمەندى تەتىك، پارمەندى قۇرال بولادى. وعان ايىپپۇل سانكتسيالارى ەسەپتەلمەۋى، حابارلاما جىبەرىلمەۋى، سونداي-اق جازالاۋ شارالارى قولدانىلماۋى ءۇشىن. ءبىزدىڭ مىندەتىمىز – وسى. نەسيەلەردى كەشىرۋ تۋرالى كوپ ايتىلادى، بىراق ونداي شەشىم جوق. مەنىڭشە، بۇل ماسەلە زاڭمەن رەتتەلەدى. 1،5 ملن-عا جۋىق قازاقستاندىقتىڭ مەرزىمى 90 كۇننەن اسقان قارىزى بار جانە ولار بانكروتتىق تۋرالى زاڭ بويىنشا بولاشاق ءوتىنىش بەرۋشىلەر بولىپ سانالادى»، دەپ جاۋاپ بەردى سپيكەر.