ء«سىزدىڭ جاقتا وسى كۇنى جاز ەكەن,
ءبىزدىڭ جاقتا قىس بولىپ تۇر, جانەركەم.
سالەم جولداپ كوشكەن بۇلتتان وتىرمىن,
بۇلت جولىنا قاراشى ءوزىڭ تاڭەرتەڭ.
مايدان دەگەن ساپىرىلعان قان ەكەن,
قيىن-قيىن قيلى جولى بار ەكەن.
شىڭ قيادا, شىڭىراۋدا كەلەمىن,
شىن كۇتسەڭ تەك, ورالارمىن, جانەركەم».
بۇل ولەڭ 1942 جىلى جازىلىپتى. اقىن بىزگە «سوعىس قۇرسىن» دەپ اقىل ايتپايدى, ول ادامزاتقا, سوسىن وقىرمانىنا سوعىستىڭ قىپ-قىزىل قاننان تۇراتىنىن ەسكەرتەدى. قولىندا بەرەنى, ويىندا ولەڭى بار جاپ-جاس اقىن ءۇشىن ءار ءسات ءومىر مەن ءولىم اراسىنداعى تايتالاس بولعانى شىندىق. سوندا دا ول مىنا تىرشىلىكتەن, ەلىنەن, جەرىنەن ءۇمىتىن ۇزبەيدى. «مەن ورالامىن» دەپ اسقاق مىنەزبەن, ايدارلى قالىپپەن سويلەيدى. جۇرەگى نەنى قالاسا, تاعدىرى سونى بۇيىرىپ, اقىن سوعىستان امان ورالدى دا.
جازۋشى ە.حەمينگۋەي «مەن سوعىسقا بارماعان, بىراق سوعىس تۋرالى رومان جازاتىندارعا جانىم اشيدى» دەپ سوعىسقا بارماق تۇگىلى, ول تۋرالى شىعارما جازۋدىڭ ءوزى قانشاما قيىن ەكەنىن وسى ءبىر سويلەممەن سيپاتتايدى. ءبىزدىڭ سىراعاڭ, سىرباي ماۋلەنوۆ سوعىستا نەنى كورسە, سونى جازدى. ول ءۇشىن قيان-كەسكى ۇرىس مايدانى, اجالدىڭ امىرشىسىندەي سۇپ-سۋىق مىلتىقتار, تۇمانى سەيىلمەگەن الاڭدار ءبارى-ءبارى دە ولەڭنىڭ الدىندا الاسا بولىپ ەلەستەيدى.
«جاۋىنگەرمىن قۇشاعىمدا
كەرىلگەن كوك, كەڭ دالا.
داۋىلدى ەرمىن, قۇشاعىمدا,
ەركىن ەسكەن جەل عانا.
جايناعان وت, شارلاعان وق,
قاۋلاعان ءورت اينالام.
كوكىرەگىمدە لاۋلاعان كەك,
بۇرق-سارق ەتىپ قايناعان.
جەرگە بولماس شەك دەسە دە,
جەرگە سىيماس بۇل كەگىم.
اسپاندا شەك جوق دەسە دە,
سىيماس وعان جۇرەگىم».
1941 جىلى ۆولحوۆ مايدانىندا جازىلعان بۇل ولەڭدە اقىن سەزىمى سەلدەي تاسىپ-اق تۇر. ءوز سوزىمەن ايتساق «بۇرق-سارق قايناپ تۇر». سوعىس كوردىم, قان مايدان كەشتىم دەپ جاسىماي, كەرىسىنشە, جاستىق جالىنىن جاسىن جىرمەن سۋارىپ, جۇرەگىن اتقان تاڭنىڭ شاپاعىمەن, سۇلۋ ءسوزدىڭ ماقامىمەن الديلەگەن اقىن ءۇشىن ءومىردىڭ ءار ءساتى ادەمى ولەڭنەن تۇراتىنداي.
«مىڭ قولدار ساۋ بولسىن دەپ,
مەن ءبىر قولىمدى بەردىم.
مىڭ جولدار جالعانسىن دەپ,
مەن ءبىر جولىمدى بەردىم.
مىڭ گۇلدەر سولماسىن دەپ,
گۇلدەي جاستىق كۇنىمدى بەردىم.
مىڭ اقىن تولعاسىن دەپ,
مەن ءبىر جىرىمدى بەردىم».
وسى تارماقتاردى وقىعان سوڭ اقىننىڭ سوعىس دالاسىنداعى كوڭىل كۇيىن جاقسى تۇسىنەمىز. ءتىپتى ونىڭ وزىنە ارتىلعان مىندەتتى قالاي ادالدىقپەن اتقارعانىنا دا سۇيىنىشپەن قارايمىز. سىرباي ماۋلەنوۆتىڭ ولەڭدەگى ەرىك-جىگەرى, قايسارلىعى, اسقاقتىعى ەڭ الدىمەن وعان تۋعان دالاسىنىڭ وزگەشەلىگىنەن دارىعان, ال سودان كەيىن ۇرىس الاڭىنداعى ءور مىنەزدەن, باتىلدىقتان بويىنا قونعان قاسيەتتىڭ ءبىرى دەر ەدىك. مۇنىڭ سىرىن اقىن مىنا ولەڭىندە ايتادى.
«تاڭ اتتى الا ساۋلەلى,
بۇلتتاردىڭ بوياپ اق ءجۇزىن.
ولتىرمەك بولدى جاۋ مەنى -
ءبىر اتانىڭ جالعىزىن.
ولتىرمەك بولدى ۇلىمدى
دۇنيەگە ءالى كەلمەگەن.
ولتىرمەك بولدى جىرىمدى
لينوتيپيستەر تەرمەگەن.
ولتىرمەك بولىپ ارماندى,
جاۋ اتتى كوزدەپ سىعالاپ.
ورماندار مەنى قورعادى,
كولدەنەڭ وققا تۇرا قاپ».
ونىڭ جانىن, جىرىن وقتان, وتتان قورعاعان تۋعان دالاسىنىڭ تابيعاتى, ەلىنىڭ ءۇمىتى مەن ارمانى, ءوزىنىڭ وتتاي ىستىق جالىندى جۇرەگى ەكەن. قازاق ولەڭىنە قاتىسى بار ءار قالامگەر سىرباي اقىننىڭ جىرىن وقىپ, جاتتاپ ءوستى, وقىعان سايىن ايىزىڭ قاناتىن اق قانات جىرلار وي كوكجيەگىندە ماڭگى سامعاي بەرمەك. سامعاي بەرەدى دە.
