شەشىلۋى كەرەك ءتورت تۇيتكىل بار

پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ بيزنەس وكىل­دەرىمەن كەزدەسۋدە كاسىپ­كەر­لەر ءۇشىن وتە وزەكتى بولىپ وتىرعان ماسەلەلەردى ايتتى. سونىڭ ىشىندە اگرار­لىق پروب­لەمالار دا قا­لىس قالعان جوق. قازىر اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىندا جاعداي بىرتىن­دەپ جاقسا­رىپ كەلە جاتىر. دەگەن­­مەن شەشىلمەي جاتقان تۇيت­كىلدەر دە بارشىلىق. ءبىز ونى ۇكىمەتپەن بىرلەسە وتى­رىپ رەتتەۋگە دايىنبىز.

بىرىنشىدەن، قارجىلان­دىرۋ­دىڭ قولجەتىمسىز­دى­گى. فەر­مەرلەر اقشاعا بىر­دەن قول جەتكىزە المايدى. وعان شارۋالار كەپىل مۇ­لىگىنىڭ تو­مەن باعالانۋى، نەسيەلەۋدىڭ ۇزاق مەرزىمى جانە اگرارلىق سالاداعى قار­جىلاندىرۋ ءلي­ميتىنىڭ بەكىتىلۋى. مىسالى، وڭ­تۇس­تىك وڭىرلەردە سامان­نان جانە قامىستان سالىنعان ءۇي كوپ. بانكتەر ونداي ءۇيدى كەپىلگە المايدى. «اگرار­لىق نەسيە كورپو­راتسياسى» جىلجى­ماي­تىن م ۇلىكتىڭ نارىقتاعى قۇنى­نىڭ 30 پا­يىزىن عانا بەرە­دى، ال ءىرى قارا، ۇساق مال، جىل­قى سياقتى بيولوگيالىق اكتيۆتەر وتىمدىلىگى تومەن كە­پىل قاتارىنا جاتادى. اۋىل­­داردىڭ الىس ورنالاسۋى دا – كۇردەلى پروبلەما. ماسەلەن، شالعايداعى نارىنقول­دان فەرمەرلەر نەسيە رەسىم­دەۋ ءۇشىن وبلىس ورتالى­­عى تالدى­قورعانعا بىرنەشە مار­تە بارۋعا ءماجبۇر. ودان بولەك بانك قىزمەتكەرلەرى تاعى قوسىمشا قۇجات سۇ­رايدى. ونى اكەلۋ ءۇشىن فەرمەر تاعى بىرنەشە رەت قاتىنايدى. وسىنداي تۇيت­كىلدى شەشۋ ءۇشىن كەپىلدى م ۇلىككە قويى­لاتىن تالاپتى قايتا قاراپ، پروتسەستەردى ماكسيمالدى تۇردە اۆتوماتتاندىرۋ كەرەك.

ەكىنشى ماسەلە، ۆەتەري­نارياعا قاتىستى. اۋىل­دىق جەرلەردە مال دارىگەرى­نىڭ جەتىسپەۋى جاعدايدى قيىن­داتىپ تۇر. قازىر سالادا 9 مىڭ مال دارىگەرى جۇمىس ىستەيدى. ال شىن مانىندە بۇ­دان ەكى ەسە كوپ مامان كەرەك.

ءۇشىنشى ماسەلە، سۋار­مالى سۋ تاپشىلىعى. اسى­رەسە، بۇل وڭتۇستىك ديقاندارىنىڭ باس اۋرۋىنا اينالىپ تۇر. ساراپشىلاردىڭ باعالاۋىنشا، سۋارۋ كەزىندە سۋدىڭ جو­عا­لۋى 40 پايىزدان اسادى. سەبە­بى، سۋ شا­رۋاشىلىعى ينفرا­قۇرى­لىمىنىڭ (ماگيسترالدىق جانە شارۋا­شىلىق ىشى­لىك كانالدار، سۋلاندىرۋ جۇيە­لەرى، سۋ قويمالارى جانە ت.ب.) توزعان. رەسپۋبليكا­دا­عى سۋار­مالى جەرلەردىڭ 15 پايى­زىندا عانا سۋ ۇنەم­دەۋشى تەح­­نولوگيالار ور­نا­­تىلعان. ونىڭ ءوزى كوپ قارا­جاتتى قا­­جەت ەتەدى. مىسالى، 1 گەكتار جەردى تام­شىلاتىپ سۋارۋ ءۇشىن 700-800 مىڭ تەڭگە جۇمسالادى. بۇل قاراپا­­يىم فەرمەر ءۇشىن اجەپتەۋىر قاراجات.

سۋدىڭ ونىمدىلىگىن وڭ­تاي­­لاندىرۋ جانە كور­شى­لەس ەلدەردەن سۋ جىبەرۋ­دەن تاۋەلسىزدىكتى قامتا­ما­سىز ەتۋ، سونداي-اق اۋىل شا­رۋا­­شىلىعى داقىلدارى­نىڭ شى­عىمدىلىعىن ارتتىرۋ ماق­ساتىندا مەملەكەت سۋارۋ جۇيەلەرى مەن سۋ قوي­مالا­رىن سالۋ مەن قاي­تا قۇرۋدى كۇ­شەيتىپ، ورىن­دالۋىن ەرەكشە باقى­لاپ، سۋدى ۇنەمدەيتىن تەح­نو­لوگيالاردى ەنگىزۋگە ارنالعان قاراجات ءبولىپ، ­شارۋا­لاردى ۇزاقمەرزىمدى جانە ارزان سۋمەن قامتاما­­سىز ەتۋ قاجەت.

تورتىنشىدەن، سالاداعى تەحنيكالاردىڭ 80 پايىز­عا جۋىعى ەسكىرىپ تۇر. كوپ شا­رۋا ءتىپتى وتاندىق اۋىل­شارۋاشىلىق تەحنيكاسىن دا الا المايدى. ال سىرتتان كەلگەن تەحنيكالارعا ۋتيل الىمنىڭ ەنگىزىلۋى احۋالدى ودان ءارى كۇردەلەندىرىپ جىبەردى. قازىر شارۋالار وندىرىستىك قۋاتى جوعارى تەحنيكالاردى الىپ كەلگەن جاعدايدا ۋتيل الىمدى قوس­قاندا 7 ملن تەڭگەدەي تو­لەيدى. سونداي-اق 12 پا­يىز كولەمىندە تولەنەتىن قو­­سىمشا قۇن سالىعى تاعى بار. مۇنىڭ ءبارى اۋىل­شا­رۋا­شىلىق تەحنيكالارىن ­قول­جەتىمسىز ەتىپ تۇر. وسى پروب­لەمالاردىڭ بارلى­عىن شەشۋگە، ۇكىمەتپەن تىزە قوسىپ جۇمىس ىستەپ، جەدەل تۇردە ءتيىمدى ورتا قالىپ­تاستىرۋعا دايىنبىز.

ەربول ەسەنەەۆ،

«اتامەكەن» ۇكپ باسقارۋشى ديرەكتورى