جاڭارۋ جولىنداعى قۇلشىنىس

دەگەنمەن «اتا زاڭعا قانداي وزگەرىستەر ەنگىزىلەدى؟» دەگەن الاڭ كوڭىل ورنىنا تۇسكەندەي. ەڭ باستىسى – سۋپەرپرەزيدەنتتىك باسقارۋ جۇيەسىنەن تۇبەگەيلى باس تارتىپ، پرەزيدەنتتىك رەسپۋبليكاعا اينالاتىندىعىمىزدا. ياعني «كۇشتى پرەزيدەنت – ىقپالدى پارلامەنت – ەسەپ بەرەتىن ۇكىمەت» قاعيداتىن تۇعىر ەتكەن باسقارۋ جۇيەسىنە وتەمىز. مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ قازاقستان حالقىنا ارناعان 16 ناۋرىزداعى جولداۋىندا جاڭارۋ مەن جاڭعىرۋدىڭ نەگىزگى 10 باعىتىن ايقىنداپ بەرگەن بولاتىن. قازىرگى تاڭدا وسى جولداۋ جۇكتەگەن مىندەتتەر كەزەڭ-كەزەڭى­مەن جۇزەگە اسا باستادى.

«بىزگە قازاقستان دامۋى­نىڭ ساياسي مودەلىن قايتا قۇرۋ بو­يىنشا سىندارلى قادامدار قا­جەت. مۇندا ەڭ الدىمەن، سۋپەر­پرەزيدەنتتىك باسقارۋ فورماسىنان كۇشتى پارلامەنتى بار پرە­زيدەنتتىك رەسپۋبليكاعا تۇپ­كىلىكتى كوشۋ تۋرالى ايتىلىپ وتىر. مۇنداي جۇيە بيلىك ينس­تي­تۋت­­تارىنىڭ قولايلى تەڭ­گەرىمىن قامتاماسىز ەتەدى جانە ەلدىڭ ورنىقتى دامۋىنا ىقپالى ەتەتىن بولادى. الدىمىزدا پار­لامەنتتىڭ ءرولىن كۇشەيتۋ مىندەتى تۇر. بۇل «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» تۇجىرىمداما­سىن تابىستى جۇزەگە اسىرۋعا جول اشادى. ءبىز بولاشاقتا قانداي ەل بولاتىنىمىزدى ناقتى بىلەمىز. جاڭا قازاقستاندى ازاماتتىق قوعامى قالىپتاسقان ءتيىمدى مەملەكەتكە اينالدىرامىز. وسىعان وراي كۇشتى پرەزيدەنت – ىقپالدى پارلامەنت – ەسەپ بەرەتىن ۇكىمەت قاعيداتىن باسشىلىققا الامىز»، – دەگەن ەدى پرەزيدەنت. مىنە، وسى باعىتتا قايتا ءتۇزىلىپ، قاراپايىم حالىقتىڭ تالعام تارازىسىنا ۇسىنىلعان جوبانىڭ قازاقستاننىڭ كەمەلدەنۋ كەزەڭى­نە كەپىل بولارىنا كوزىمىز جەتىپ، سەنىمىمىز سەرپىلىپ وتىر.

قانداي وزگەرىستەر بار سوندا؟

تاۋەلسىزدىكتىڭ ەڭ باستى تىرەگى، مەملەكەتتىڭ بارىنشا باعا­لى قۇندىلىعى، حالىقتىڭ يگىلىگى – جەر. كونستيتۋتسيانىڭ 6-با­بىن­داعى 3-تارماعىندا «جەر جانە ونىڭ قويناۋى، سۋ كوزدەرى، وسىم­دىكتەر مەن جانۋارلار دۇنيەسى، باس­قا دا تابيعي رەسۋرستار حالىق­قا تيەسىلى. حالىق اتىنان مەنشىك قۇقىعىن مەملەكەت جۇرگىزەدى» دەپ وزگەرتىلمەك. وسى باپتىڭ وزىمەن-اق، تالاي جىل­دان بەرى ازاماتتاردىڭ الاڭ­داۋىنا نەگىز بولىپ، داۋ-داماي، داقپىرتتى ءورشىتىپ كەلگەن جەر ماسەلەسىنە نۇكتە قويىلادى.

سونداي-اق اتا زاڭىمىزدىڭ 43-بابى «قر پرەزيدەنتىنىڭ ءوز وكىلەتتىكتەرىن جۇزەگە اسىرۋ كەزەڭىندە ساياسي پارتيادا بول­ماۋعا ءتيىس» جانە «قر پرە­زي­دەنتى­نىڭ جاقىن تۋىستارى مەم­لەكەتتىك ساياسي قىزمەت­شىلەردىڭ، كۆازي­مەملەكتتىك سەكتور سۋبەكتىلەرى باسشىلارىنىڭ قىزمەتتەرىن اتقارۋعا حاقىسى جوق» دەگەن جاڭا تارماقتارمەن تولىعىپ وتىر.

جاڭا وزگەرىستەر مەن تولىق­تىرۋ­لار ارقىلى پرەزيدەنت ءوزىنىڭ كوپ وكىلەتتىكتەرىن بي­لىكتىڭ باسقا تارماقتارىنا ءبولىپ بەرۋى دە حالىقتىڭ بيلىككە دەگەن سەنى­مىن ارتتىراتىن فاكتور. بي­لىك بولىنىسىندەگى مۇنداي تەپە-تەڭدىك ەلىمىزدەگى ساياسي جۇ­يەنى دەموكراتيالاندىرۋ­دىڭ العى­شارتىنا اينالارى ءسوز­سىز. سونىمەن قاتار بولاشاقتا پارلامەنت ءماجىلىسى كونستيتۋتسيالىق زاڭدا بەلگى­لەن­گەن تارتىپپەن ارالاس سايلاۋ جۇيەسى بويىنشا: ءبىرتۇتاس جالپىۇلتتىق سايلاۋ وكرۋگىنىڭ اۋماعى بويىنشا پروپورتسيونالدى وكىلدىك ەتۋ جۇيەسى بويىن­شا، سونداي-اق بىرمانداتتىق اۋماق­تىق سايلاۋ وكرۋگتەرى بويىنشا سايلاناتىن 98 دەپۋتاتتان تۇراتىن (50-باپتىڭ 3-تارماعى) بولادى. بۇل دەگەنىمىز قاراپايىم حالىقتىڭ تاڭداۋى مەن پىكىرى ەسكەرىلەدى دەگەن ءسوز. وبلىستاردىڭ، رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالار مەن استانا­نىڭ اكىمدەرىن سول وڭىردەگى بارلىق ءماسليحات دەپۋتاتتارىنىڭ كەلى­سىمىمەن تاعايىنداۋ (87-باپ­تىڭ 4-تارماعى) جۇيەسى دە – جاڭا­رۋ­دىڭ جارقىن قادا­مى. وز­گەرىس­تەن كەيىن وبلىس اكىم­دى­گى­نە ۇسى­نىلعان ەكى ۇمىتكەر­گە ءماسليحات دەپۋتاتتارى داۋىس بەرە­تىن بولا­دى جانە ءماسلي­حات دەپۋ­تات­تارىنىڭ اكىمدەر قىزمەتىن باعا­لاپ قانا قويماي، اكىمگە كوپشىلىك داۋىسپەن سەنىمسىزدىك ءبىلدىرۋ قۇقىعى دا (87-باپتىڭ 5-تارماعى) اتا زاڭنىڭ جاڭا رەداكتسياسىندا قامتىلىپ وتىر.

جالپى، ءبىز جاڭارۋ جولىنا تابان تيگىزدىك. مەملەكەت باسشىسى ايتقانداي، «جاڭارعان قازاقستان – ادىلەتتى قازاق­ستان» قۇرۋ ىسىنە قۇلشىنا كىرىس­تىك. الداعى رەفەرەندۋم جاڭا قازاقستاننىڭ تاريحي مۇم­كىندىكتەرىنە جول اشادى. ەلدىڭ ەرتەڭى ءۇشىن تاڭداۋ جاسايتىن تاريحي ساتتەن الاۋىزدىق تانىتىپ، ەنجارلىق كورسەتكەنىمىزدى كەلەشەك ۇرپاق كەشىرمەۋى مۇمكىن. سوندىقتان جارقىن بولاشاق ءۇشىن جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ، بىرلىك تانىتايىق!

بەكزات التىنبەكوۆ،

Amanat پارتياسىنىڭ قاراعاندى وبلىستىق فيليالىنىڭ اتقارۋشى حاتشىسى