نەسيەلەۋ قارقىنى ارتا تۇسسە...

رەسەيدىڭ العان بەتتەن قايت­پا­ۋى، كەرى شەگىنبەۋى جا­ھان­دىق قوعامداستىقتى تاڭعال­دى­رىپ وتىر. سوندىقتان دا ولار اياماي سان­كتسيا سالىپ جاتىر. قازىردىڭ وزىن­دە سانكتسيالاردىڭ «ناتيجەسى» كورىنە باستادى. تىكەلەي تا­ۋار اينالىمىن جاساپ، بەلسەندى ساۋ­دا سەرىكتەسى بولىپ وتىرعان قا­زاق­ستانعا دا كەرى اسەرى تيمەي قوي­مايدى. ساراپشىلار وسىن­داي قىسىلتاياڭ ساتتە حالىق پەن بيزنەستى نەسيەمەن قولداۋ – ىس­كەرلىك بەلسەندىلىكتىڭ قاجەتتى دەڭ­­گەيىن ۇستاپ تۇراتىن جانە ەكو­نو­مي­كالىق وسىمگە سەبەپكەر بولاتىن بىرەگەي نۇسقا دەيدى.

بيىل كوكتەمدە ەلدەگى بۇكىل ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردىڭ قارىز پورتفەلى 20،3 ترلن تەڭگەگە جەتكەن. داعدارىس تولقىنى مەن وزگە دە قيىندىقتارعا قاراماستان ءوسىم بار. قارىز پورتفەلى ءبىر اي بۇرىنعى كورسەتكىشتەن 255،6 ملرد تەڭگەگە كوبەيگەن. جىلدىق ءمان 4،9 ترلن تەڭگەگە وسكەن. ايلىق ديناميكادا 22 بانكتىڭ 18-ءى وڭ كورسەتكىشكە يە بولعان. جىلدىق ديناميكادا 20 بانكتىڭ كورسەتكىشى ءتاۋىر.

«ايلىق جانە جىلدىق دينا­مي­كا­دا قارىز پورتفەلىنىڭ ءوسۋى تۇر­عى­سىنان Halyk Bank وزىق شىق­تى. اقپاندا بانك زايم كولەمىن 279،4 ملرد تەڭگەگە كوبەيتكەن. ءبىر جىلدا بەرگەن قارىزى 6،3 ترلن تەڭ­گەگە جەتىپتى. بۇل – وتاندىق نا­رىقتاعى زايمنىڭ 31،1 پايىزى. كوكتەمدە بانك 2021 جىلعا ارنالعان شوعىرلاندىرىلعان قار­جىلىق ەسەپ دەرەكتەرىن جاريالادى. سوعان سۇيەنسەك، 2021 جىلى قارىز پورتفەلىنىڭ 31 پا­يىزى بولشەك زايمدارعا تيەسىلى بولسا، سونىڭ ىشىندە 15 پايىزىن يپوتەكالىق قارىز قۇراعان. Halyk Bank كوبىنە ريتەيل جانە كوتەرمە ساۋدا، قىزمەت كورسەتۋ، مۇناي-گاز سالاسى، جىلجىمايتىن م ۇلىك، ەنەرگەتيكا جانە حيميا ونەركاسىبى سالالارىنا ءجيى نەسيە بەرەدى. بۇل تۇرعىدا بانك ەكونوميكانىڭ باسىم سەكتورىنىڭ بارلىعىن نەسيەمەن قامتىپ وتىر دەۋگە نەگىز بار»، دەپ جازدى Ranking ساراپشىلارى.

ەكىنشى ورىندا – «وتباسى بانك». اقپاننىڭ قورىتىندىسى بويىنشا قارىز پورتفەلى 69،6 ملرد تەڭگەگە كوبەيىپ، 2،3 ترلن تەڭگەگە جەتكەن. ءبىر جىل ىشىندە بانك قارىز كولەمىن 904،2 ملرد تەڭ­گەگە ارتتىرىپتى. بۇل قارجى ينس­تيتۋتى تەك قانا تۇرعىن ءۇي قۇ­رىلىس جيناقتاۋ جانە تۇرعىن ءۇي زايمدارى جۇيەسىندە جۇمىس ىستەيدى. تۇتىنۋشىلىق جانە وزگە دە نەسيەلەۋ بويىنشا قىزمەت كورسەتپەيدى. سونى­مەن بىرگە قازىر «وتباسى بانكتى» ەكىنشى دەڭ­گەيلى بانكتەر جۇيە­س­­ىنەن شى­عا­رىپ، وعان ۇلتتىق دامۋ ينستيتۋتى مارتەبەسىن بەرۋ ماسە­لە­سى قاراستىرىلىپ جاتىر. ياعني قار­جى ينستيتۋتىنا ەسەپكە قويۋ، تۇر­عىن ءۇي ءبولىستىرۋ فۋنكتسيالارى جۇك­تەلمەك.

ۇزدىك ۇشتىكتى اقپان ايىنداعى 56،4 ملرد تەڭگە قوسقان Kaspi Bank تۇيىندەگەن. بۇل بانكتىڭ كوك­تەم باسىنداعى قارىز پورتفەلى 2،6 ترلن تەڭگەنى قۇراپتى. سوڭعى ءبىر جىلدا بانك قارىز پورتفەلىن 1 ترلن تەڭگەگە دەيىن ۇلعايتا العان. سونداي-اق بەستىك قۇرامىنا Bank RBK (+34،7 ملرد تگ، 670 ملرد تەڭ­گە­گە جەتكەن) جانە «الفا-بانك» (+ 29،6 ملرد تگ، 564،4 ملرد تەڭگەگە جەتكەن) بار.

سانكتسيادان كوز اشپاي جاتقان رەسەيلىك ەنشىلەس بانكتەردىڭ جاع­دا­يى ءماز ەمەس. ماسەلەن، ۆتب بانك ءبىر ايدا قارىز پورتفەلىن 43،3 ملرد تەڭگەگە ازايتىپ السا، «سبەربانك» 296،8 ملرد تەڭگەدەن ءبىر-اق ايىرىلعان. ۇزدىك بەستىك قاتارىنا ەنىپ تۇرعان «الفا-بانكتىڭ» دە الداعى ۋاقىتتا ءوز قارقىنىن ساقتاپ قالادى دەگەنگە سەنۋ قيىن. ويتكەنى قارجى ينستيتۋتى قازىر ءتۇرلى شەكتەۋلەر اياسىندا ءوز جۇمىسىن لايىقتى دەڭ­گەي­دە جۇرگىزە الاتىن ەمەس جانە بانك شۇعىل تۇردە جاڭا اكتسيونەر ىز­دەس­تىرىپ جاتىر.

قارىز پورتفەلىنىڭ جيىنتىق ءوسىمى فونىندا ولاردىڭ ساپاسى دا جاقسارىپ جاتىر دەيدى ساراپشىلار. بيىل ناۋرىزدا مەرزىمى ءوتىپ وتەلمەگەن زايمدار ۇلەسى 6،75 پايىزدى قۇراعان ء(بىر اي بۇرىن – 6،77، ءبىر جىل بۇرىن – 11،28 پا­يىز بولعان). ال وتەلمەگەن مەرزىمى 90 كۇننەن اسىپ كەتكەن (NPL 90+) بەرەشەكتەردىڭ قارىز پورتفەلىندەگى ۇلەسى 3،48 پايىزدى قۇرايدى. ءبىر جىل بۇرىن NPL قارىز پورتفەلىنىڭ 6،92 پايىزى بولعان ەدى.

«قازىر بانكتەر ءوز ۋاقىتىندا وتەلمەگەن بەرەشەكتەر ماسەلەسىنە جەدەل ءمان بەرەدى جانە ولاردى كوپ جاعدايدا ۇزاق مەرزىمدى بەرەشەك جاعدايىنا جەتكىزبەيدى. بيىل كوكتەمدە بارلىق مەرزىمى ءوتىپ كەتكەن بەرەشەكتەگى NPL 90+ ۇلەسى 51،6 پايىزدى قۇرادى. بۇل كورسەتكىش 2015-2021 جىلدا­رى 80 پايىزدان اسىپ تۇسكەن بو­لاتىن. Halyk Bank-ءتىڭ قارىز پورت­فەلىندەگى مەرزىمى وتكەن بەرەشەكتەر ۇلەسى 4،84 پايىزدى، NPL 90+ 2،34 پايىزدى قۇرايدى. Kaspi Bank پورتفەلىندەگى وتەلمەگەن قارىزدار ۇلەسى 9،74 پايىزعا تاياپ قالعان. ال NPL 90+ ۇلەسى 4،2 پا­يىز دەڭگەيىندە. يپوتەكالىق نەسيە­لەۋ­مەن اينالىساتىن «وتبا­سى بانكتە» نەسيە بويىنشا بەرەشەك جوق دەۋگە دە بولادى. ال 90 كۇننەن اسىپ وتەلمەگەن قارىزدار ۇلە­­سى پورتفەلدىڭ 0،07 پايىزىن قۇ­رايدى»، دەپ حابارلايدى ساراپ­شىلار.