دالي مۋزەيى: وندا نە بار؟

ەڭ الدىمەن اتالعان مۋزەي كەڭىستىگىندەگى ونەر تۋىندىلارى جەكە كوللەكتسيا ارقىلى الىنعاندىقتان، سۋرەتشىنىڭ 300-دەن استام تۇپنۇسقا تۋىندىلارىن ءوز كوزىڭىزبەن كورە الاسىز. قۇندى ونەر تۋىندىلارى سۋرەتشىنىڭ وزىق قيالى مەن ەرەكشە دارىنىنىڭ جەمىسى ەكەنىنە سەنەسىز. ءداليدىڭ ويىنداعى دارا الەمنىڭ دە تۇ­يىس­كەن جەرى ونىڭ ءساتتى شىققان تۋىندىلارىنان كورىنىس تاپتى. سۋرەتشىنىڭ پاريجدەگى اتالعان مۋزەيى شاعىن بولعانىمەن، كورۋشىلەردىڭ كوكەيىنە ساۋلە ءتۇسىرىپ، تىلسىم ونەردىڭ كوكجيە­گى­نىڭ ءبىز ويلاعاننان دا كەڭ ءارى شەكسىز ەكەنىن تۇسىندىرە الادى. مونمارترداعى دالي مۋزەيى تەك مۇسىندەر، كارتينالار، كەسكىندەمە جۇمىستارىمەن عانا شەكتەلمەيدى. سونداي-اق بۇل كەڭىستىكتە كوپتەگەن تەحنولوگيالىق بولشەكتەر مەن بالاما جۇمىستار ارنايى قويىلعان، ولار دا ءوز ءرولىن اتقارىپ تۇر دەۋ­گە بولادى.

ال بۇل ونەر ورداسىنىڭ ىشىن­دە­گى ەسكيزدەردى، ەستەلىك كىتاپ­شا­لاردى، ءتىپتى ءۇي ىشىنە ءسان قوسقان جارىقتار مەن جيھازداردىڭ دا اتقاراتىن قىزمەتتەرى سان الۋان. سونىمەن بىرگە اتالعان مۋزەيدىڭ مۋلتيمەديالىق اسپەكتىلەرى دە جۇمىس ىستەيدى، ول ءبىز ونەرىنە تامسانىپ جۇرگەن سۋرەتشى ءدالي­دىڭ ءومىرى مەن سان قىرى تۋرالى بەينە جانە دىبىستىق جۇيە ارقىلى بايان­داپ بەرە الادى. دالي مۋزەيىنە كىرۋ ءۇشىن ساعاتتاپ كەزەك كۇتۋدىڭ دە قاجەتى شامالى. اتالعان ورتالىق ءپا­ريج­دىڭ قاق ورتاسىنداعى 18-اۋدان­­­داعى تىنىش كوشەدە ورنا­­ل­اس­قان. مۋزەيگە بارۋشىلار بۇل مۇراجايدى قا­لا­نى قىدىرىپ ءجۇرىپ كەنەتتەن كەزدەستىرىپ قالۋى دا عاجاپ ەمەس. كەزەكسىز مۋزەيگە كىرۋمەن قوسا ءاربىر ونەر تۋىندىسىمەن كوبىرەك تانىسىپ، ونىڭ سىرىن تۇسىنۋگە ۋاقىت تابا الاسىز.

ءبىز ءسوز ەتىپ وتىرعان مۋزەي ورتالىعى رەسمي تۇردەگى كۇللى فران­تسياداعى دالي تۋىن­دى­لا­رى­نىڭ ەڭ ۇلكەن كە­ڭىس­تىگى ەكەنىن دە ايتا كەتكەن ءجون. انىعىراق ايتقاندا، دالي مۋزەيىندە تەك ءداليدىڭ عانا شىعارماشىلىعى جۇرتقا كورسەتىلەدى، ناسيحاتتالادى. وزگە مۋزەيلەر سياقتى ءاربىر سۋرەتشىگە ارنالعان بۇرىشتار مۇندا جوق. ءداليدىڭ سۋرەتتەرىن سيقىرلى تىلدە سويلەتكەن سيۋررەاليزم جانرى وسى ورتادا كوبىرەك سالتانات قۇرادى. دالي ءۇشىن دە، ونىڭ سالعان تۋىندىلارى ءۇشىن دە سيۋررەاليزم وزىنشە ءبىر الەم رەتىندە كورىنىس تابادى. ياعني بۇل مۋزەيدى دالي الەمىن بىرىكتىرگەن تولىق ماسشتابتى ونەر ورداسى رەتىندە قاراستىرۋعا بولادى. قابىرعاداعى ءار سۋرەت وزىنشە سىر شەرتىپ، دارالىعىن اڭداتادى. ءبارى قوسىلىپ، ءداليدىڭ اسقاق تالانتىن تاعى ءبىر مارتە جاھانعا جاريا ەتۋگە ۋاعدالاسقانداي.

ءبىر قىزىعى، دالي مۋزەيىن بالا­لار جاقسى كورەدى ەكەن. مۇنىڭ سىرى مىنادا، مۋزەيدەگى جۇ­مىستار بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە بالالار ءۇشىن انيماتسيالانعان. ءتىپتى كەڭ ماعىناسىنان الىپ ايتقاندا، دالي سالعان ەرىگەن سا­عات­تار، قاڭقا مۇسىندەس پىلدەر، الىپ ۇلۋلار بالالاردىڭ قيالىنان الىس دۇنيەلەر ەمەس ەكەنى بەلگىلى. ءتىپتى مۋزەي ەدەنىندەگى كوپتەگەن قوندىرعىلاردىڭ دا بالالار ءۇشىن تيىمدىلىگى جوعارى، وسى ارقىلى ولار ءاربىر ونەر تۋىندىسىن جاقىن ارالىقتان تاماشالاي الادى. يتاليالىق سۋرەتشى بەندجامينو لەۆي مەن ءداليدىڭ اراسىنداعى بايلانىس تۋرالى دا دەرەكتەردى وسى مۋزەيدەن تابا الاسىز. قوس قىلقالام شەبەرى 1970 جىلداردان باستاپ دوستىق قاتىناس ورناتقان. بىراق ولاردىڭ ەشقايسىسى بۇل بارىس-كەلىس تۋرالى ءتىس جارعان ەمەس. لەۆي – سول كەزدە ونەر الەمىندە ءداليدىڭ اتىن شىعارۋعا كوپ كومەكتەسكەن تۇلعا. بۇل دا وسى سالانى زەرتتەۋشىلەر ءۇشىن قىزىقتى تاقىرىپتىڭ ءبىرى بولماق.