اقشانى قاي ۆاليۋتامەن جيناعان ءتيىمدى؟

قارجىگەرلەردىڭ ايتۋىنشا، سوڭعى كۇندەرى دوللارعا شاققان­دا­عى كۋرسى 460-قا دەيىن تومەن­دەگەن تەڭگە، جاقىن ارادا ءتىپتى 445-455 مە­جەسىنە جەتۋى ابدەن مۇمكىن. تە­لەگرام­داعى RiskTakersKZ ساراپشىلارى ازاماتتاردى قىسقا مەر­زىمدى ترەيدينگپەن اينالىسىپ، سپە­كۋلياتسيا جاساماۋعا شاقىرادى.

«ادامداردىڭ 510-مەن، ءتىپتى ودان دا جوعارى كۋرسپەن دوللار ساتىپ الىپ، ەندى اقشاسىنان ايى­رىلىپ جاتقان مىسالدارى كەزدەسۋدە. تەڭگە السىرەگەن كەزدە دول­­لار ساتىپ الىپ پايدا تابامىن دەۋ كوپ جاعدايدا جۇزەگە اسا بەرمەيدى. 2020 جىلدىڭ ناۋرىز-ءساۋىر ايلارىن ەسكە تۇسىرەيىكشى. مۇناي باعاسى كۇرت قۇلدىراپ، تەڭگە قۇنسىزدانىپ كەتتى، ادامدار ەموتسياعا بەرىلىپ ۆاليۋتا ساتىپ الۋعا جاپپاي جۇگىردى. سوسىن ءسال ۋاقىت وتكەن سوڭ كۋرس قايتا نىعايدى، ال كوپتەگەن سپەكۋ­ليانت­ كەرى كونۆەرتاتسيالاۋعا ۇلگەرمەي دە قالدى. مۇنداي كەزدى ءبىز قۇبىل­ما­لىلىقتىڭ تىم جو­عار­عى كەزەڭى دەپ سيپاتتايمىز. سون­دىقتان وندايدا اسىقپاي باقى­لاپ، تەپە-تەڭ كۋرس ورنايتىن ۋاقىت­تى كۇتكەن ابزال. بىزدىڭشە، قازىرگى كۋرستىڭ ءوزىن تەپە-تەڭ دەۋگە كەل­مەيدى»، دەپ مالىمدەيدى كانال.

قارجىگەر راسۋل رىسمامبەتوۆ تەڭگە قايتا نىعايعان كەزدىڭ وزىندە دوللار ساتىپ الۋعا اسىعۋدىڭ قاجەتى جوق ەكەنىن ايتادى.

«بيزنەسپەن اينالىسپايتىن دوستارىما ايىرباس بەكەتتەرىنە جۇگىرىپ، اقشا تاۋىپ قالۋعا اسىقپاڭدار دەر ەدىم. قارجى كە­ڭەس­شىسى بولا تۇرا مەنىڭ ءوزىم ەشقانداي ۆاليۋتانى ساتپايمىن جانە ساتىپ المايمىن. ءبىز – قا­زاق­ستانبىز جانە ءبىز ەسەپ ايى­رى­سۋدى تەڭگەمەن جۇرگىزەمىز. ادەتتە، ساياساتكەرلەردىڭ ويىنىنان كەيىن تىنىشتىق ورناپ، سوسىن اكتيۆتەر قايتا قالپىنا كەلە باستايدى. سوندىقتان مەنىڭ ايتارىم – كەز كەلگەن كۋرستى بايىپتى قابىلداۋ قاجەت، بارلىق قيىن احۋال بىرتە-بىرتە تۇزەلەدى»، دەيدى ر.رىسمامبەتوۆ.

جالپى، اقشانى قاي ۆاليۋتامەن جيناعان ءجون؟ ارينە، كوپشىلىك اراسىندا تەڭگەگە دەگەن سەنىمنىڭ تومەن ەكەنى بەلگىلى. تالاي مارتە كۇرت قۇلدىراپ، وپىق جەگىزگەن ۆاليۋتامەن سالىم جاساۋدى قۇپ كورەتىندەر دە، كور­مەيتىندەر دە بار. قازاقستان قارجىگەرلەر قاۋىمداستىعىنىڭ ساراپشىسى مەرەي يسابەكوۆ بۇعان وراي بىلاي پىكىر بىلدىرەدى: «سىرتقى اسەرلەرگە قاراماستان دوللار نەگىزگى رەزەرۆتىك ۆاليۋتا بولىپ قالا بەرەدى. سول سەبەپتى اقشانىڭ ءبىر بولىگىن دوللارمەن ساقتاپ جانە ونى ينۆەستيتسيالاۋ ءتيىمدى بولار ەدى. سول ارقىلى ءسىز ءوز جيناعىڭىزدى كۋرس تاۋەكەلدەرىنەن ساقتاي الا­­سىز. ال ءبىر بولىگى تەڭگەمەن تۇر­سىن. ياعني ونى كەز كەلگەن قا­جەت جاع­دايدا ەسەپ ايىرىسۋ ءۇشىن قول­دانا بەرەسىز. سونىمەن قاتار ءارتاراپتاندىرۋ تۋرالى دا ۇمىتۋعا بولمايدى. مەيلىنشە پورتفەلگە وزگە دە ۆاليۋتالاردى قوسىپ، جوعالتىپ الۋ قاۋپىن تومەن­دەتە الاسىز».

قارجى ساراپشىسى اندرەي چەبوتارەۆ قازاقستاندىقتاردىڭ ءتول ۆاليۋتاعا دەگەن سەنىمى تىم تومەن ەكەنىن، سول سەبەپتى قوعام­داعى قارجىلىق مىنەز-ق ۇلىقتىڭ دا تىم قۇبىلمالىلىعى بايقا­لا­تىنىن جەتكىزدى.

«ەگەر ءبىر جاعداي بولا قالسا، ادامدار بىردەن ايىرباستاۋ پۋنكتتەرىنە جۇگىرەدى. بۇل ناشار بەلگى. ارينە، ادامداردىڭ جاي-كۇيىن تۇسىنۋگە بولادى. الايدا ءبىر جاعىنان قارجىلىق ساۋاتتىلىق ماسەلەسىن دە شەتكە ىسىرىپ تاس­تا­عان ءجون بولماس. كوبى تەڭگە كۋرسىن 150-گە ورالتۋدى سۇرايدى جانە سول كەزدە سەنىم قالپىنا كەلەدى دەگەندەي ايتادى. بىراق ولاي بولۋى مۇمكىن ەمەس. قارجى ماسەلەسىنەن ءسال دە بولسا حابارى بار ادام الەمدىك ۆاليۋتالاردىڭ تاپ وسىلاي دامىعانىن بىلەدى. كسرو-دان شىققان وزگە ەلدەردىڭ بارلىعىنىڭ ۆاليۋتاسى بىزدەن بىرنەشە ەسە جىلدام قۇنسىزدانىپ كەتتى. بىزدەن باياۋ قۇنسىزدانعان رۋبل عانا، ونىڭ ءوزى سونداي كۇشتى ەمەس. سوندىقتان اقشا جينار كەزدە ونىڭ ماقساتىن بىردەن انىقتاڭىز. سوندا ەشقانداي دۇربەلەڭگە سالىنباي، بايىپتى شەشىم قابىلداي الاسىز»، دەدى ا.چەبوتارەۆ.

تەلەگرامداعى Monetarity كانالى رەسەيدىڭ گازدى رۋبلمەن ساتۋ تۋرالى شەشىمى نارىقتاعى جاعدايدى وزگەرتپەيدى دەگەن پىكىر ءبىلدىردى.

«بۇل دەگەنىڭىز رف بانكتەرى مەن تولەم جۇيەسىنە سالىنعان سانكتسيالاردى اينالىپ وتۋگە باعىتتالعان تىم قىزىق ۇستانىم. جاعدايدى قۇرىلىمدى تۇردە وزگەرتە المايدى، يمپورت ءۇشىن دە دوللار تولەنەدى، ياعني كەز كەلگەن جاعدايدا كونۆەرتاتسيا جۇرەدى. ال تەڭگەنىڭ قازىرگى كۇشەيۋى بالكىم ەل اراسىنداعى بايبالام مەن دۇربەلەڭدى باسار. بىراق رف-مەن ساۋدا قاتىناسى، كقك فاكتورى، بۇكىل الەمدىك باعا ءوسىمى سەكىلدى جاڭا ەكونوميكالىق شىندىقتارعا تەڭگە ازىرگە سەلت ەتىپ رەاكتسيا بىلدىرە الماي تۇر»، دەپ جازادى كانال.

ەكونوميست عالىمجان ايتقا­زين­نىڭ ايتۋىنشا، ۇلتتىق ۆاليۋتا بۇدان ءارى دە نىعايا ءتۇسۋى مۇمكىن. AERC Beta LLP باس ديرەكتورى 1 دوللار 445-455 تەڭگەگە دەيىن نىعايادى دەپ بولجايدى.

«وسى اپتانىڭ باسىنان بەرى ۆاليۋتالىق ساۋدادا تەڭگە كۋر­سى­نىڭ قىمباتتاۋى رەسەيلىك ءرۋبل­دىڭ نىعايۋىنا بايلانىستى بولدى. الايدا مۇناي كوتيروۆكالارى بىركەلكى بولمادى. مىسالى، 29 ناۋرىز كۇنى رەسەي مەن ۋكراينا اراسىنداعى كەلىسسوز فونىندا Brent باررەلىنە 110،9 دوللارعا دەيىن تومەندەدى. ءوز كەزەگىندە رۋبل كۋرسى قىمباتتاي باستادى (29 ناۋرىزدا 85،2 دوللار). بۇعان ماسكەۋ كورسەتىپ وتىرعان قولداۋ دا اسەر ەتتى. سونداي-اق ءىشىنارا رەسەيدە ۆاليۋتالىق ءتۇسىمنىڭ 80 پايىزىنا دەيىن مىندەتتى ساتۋ ەنگىزىلدى جانە ينتەرۆەنتسيا ءجۇرىپ جاتىر. قازاقستاندا دا ەنگىزىلگەن ۆاليۋتالىق ءتۇسىم ساتىلىمى ءتول ۆاليۋتاعا قولداۋ كورسەتتى. تەڭگە ءرۋبلدىڭ اسەرىمەن تاعى دا 445-455-كە دەيىن كۇش الۋى مۇمكىن. الايدا جاعدايدى بىرجاقتى بولجاپ ايتۋ مۇمكىن ەمەس»، دەيدى ساراپشى.

قازاقستان ايىرباستاۋ بەكەت­تە­رى قاۋىمداستىعىنىڭ باسشى­سى ارچين عالىمباەۆتىڭ سوزىنە قاراعاندا، كەيبىر ايىرباستاۋ ورىندارى دوللاردى بەلگىلەنگەن كۋرستان تومەن ساتىپ جاتىر. بۇعان نارىقتا دوللاردى ساتۋدىڭ ارتىق ۇسىنىسى سەبەپ بولعان.

«كەيبىر ايىرباستاۋ پۋنكتتەرى دوللاردى ساتۋ باعامىن KASE ورتاشا باعامىنان تومەن ەتىپ بەلگىلەدى. بۇل قولما-قول اقشا نارىعىندا دوللار ۇسىنىسىنىڭ ارتىق بولۋىنا بايلانىستى. كوپ ادام ونى ساتقىسى كەلەدى، ويتكەنى دوللار بىرتە-بىرتە قۇلدىراپ جاتىر. ياعني قازاقستاندىقتار قولما-قول دوللاردى قازىرگى تاڭ­دا بەلگىلەنگەن باعام بويىنشا ساتۋعا تىرىسۋدا»، دەدى قا­ۋىم­داس­تىق باسشىسى.

30 ناۋرىز كۇنى KASE-دەگى ساۋدادا 1 دوللاردىڭ ورتاشا باعامى 459،15 تەڭگەنى قۇرادى. مينيمالدى كۋرس 456،15 تەڭگە بولسا، ماكسيمالدى كۋرس 466،50 تەڭگە بولعان. امەريكالىق ۆاليۋتامەن جاسالعان ساۋدا كولەمى 157 ملن 615 مىڭ دوللارعا جەتتى.