ادەبيەت • 29 ناۋرىز، 2022

جازۋشىنىڭ جازۋ ۇستەلى

1917 رەت كورسەتىلدى

جۋىقتا سەمەيدەگى اباي مۋزەيىنە بارعانىمدا، ول جەردەن حاكىمنىڭ جازۋ ۇستەلىن كوردىم، كەشەگى كۇننىڭ كوزىندەي بولعان قوڭىر ۇستەل ء«بارىن مەن بىلەمىن» دەگەندەي كوزگە وتتاي باسىلادى. كورگەن ادامنىڭ ويىنا وي قوسىپ، وتكەن داۋىرگە جەتەلەيدى. كلاسسيك جازۋشىمىز عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ «سوقىر كورەتىندەي، ساڭىراۋ ەستيتىندەي ەتىپ جاز» دەگەن ءسوزى وسىندايدا ەسكە ورالادى. شىعارماشىل ادامدار ءۇشىن قاعاز بەن قالام قانداي قاجەتتى بولسا، جازۋ ۇستەلى دە سونداي كەرەكتى.

قۇددى دۇنيەگە جاڭا ەسىك اشقان ءسابيدى الديلەپ بەسىككە بولەگەن سەكىلدى جاڭا جازىلعان شىعارمانى دا جازۋ ۇستەلىنە ءمالىم ۋاقىت تاستاپ قويىپ، سۋىرمادا ىستىق-سۋىعىن باسىپ سۋى­تىپ بارىپ، وقىرمانعا ۇسىنىپ جاتادى. بۇل ادەبيەت ادەبيەت بولعالى بەرى قايتالانىپ كەلە جاتقان ءۇردىس. ەندەشە ءبىز جازۋشىلاردىڭ جازۋ ۇستەلىن شىعارمانىڭ بەسىگى دەۋىمىزگە تولىق نەگىز بار. ءار جازۋشىنىڭ جازۋ ۇستەلى ءارتۇرلى بولعان، ءتىپتى كەيبىرىندە جازۋ ۇستەلى بولماعان دا.

«شوۋ بۇرىشى»

اعىلشىن ادەبيەتىنىڭ ساڭلاقتا­رى­نىڭ ءبىرى دجوردج بەرنارد شوۋدىڭ ەسىمى ءالى كۇنگە دەيىن ءجيى اتالادى. بۇعان سەبەپ، ونىڭ وقىلىمدى، ومىر­شەڭ شىعارمالارى. ال، ول وسى شى­عار­ما­لارىن قايدا جازدى؟ وسىعان توقتالايىق. ونىڭ جازۋ ۇستەلى تىم قاراپايىم بولعانىن ول تۋرالى دەرەك­تەر دالەلدەيدى. ءتىپتى ول وزگەلەر سياق­تى سانقويلىققا سالىنىپ، شىعار­ماشىلىق ۇيىنە قىمبات جازۋ ۇستەلىن قويماپتى. بار بولعانى ءوز ۆيللاسىنىڭ اۋلاسىنا اعاشتان شاعىن كابينەت جاساپ، ونى ءوزى «شوۋ بۇرىشى» دەپ اتاپتى. اتالعان بۇرىشتا ول ادەبيەتتە ويىپ ورىن العان ءىرى شىعارمالار مەن ساحنالىق تۋىندىلار جازىپ، مول مۇ­راسىن جۇرتقا ۇسىنعان. «شوۋ بۇ­رى­شىنا» نازار سالساڭىز، تازا اۋادا، جا­رىق جاقسى تۇسەتىن ورتاعا ورنا­لاس­­قان، ارينە، شىعارماشىل ادام ءۇشىن وسىن­داي جايلى دا تىنىش مەكەن كەرەك-اق.

ۆ

حەم اعايدىڭ كابينەتى

حەمينگۋەي ادەتتە قالتاسىنا داپتەر مەن قارىنداش سالىپ، كافە­لەردە جازعاندى ۇناتاتىن، ول ءوزىنىڭ ايگىلى «كۇن دە كوتەرىلەدى» رومانىنىڭ نەگىزگى ءبولىمىن وسىنداي جاعدايدا جازعان. كەيىنىرەك حەمينگۋەي فلو­ريدا شتاتىنداعى كي-ۋەستتەگى ۇيىندە كىتاپتار مەن گازەتتەردىڭ ۇيىندىلەرىنە تولى جاتىن بولمەسىندە بىزگە جەتكەن شىعارمالارىن جازدى. ونىڭ جازۋ ۇستەلى مەن ماشينكاسى فلوريدا شتاتىنداعى كي-ۋەستتەگى حەمينگۋەيدىڭ ۇيىندە ساقتالعان. جازۋشىنىڭ ۇيىندەگى بىردەن-ءبىر قۇندى مۇرا وسى بولماق. كەڭ دۇنيەنى اي سايىن ارالاپ، الەمگە ساياحات جاساۋدى ءوزىنىڭ اۋەسى ساناعان حەم اعاي ءۇشىن تار كابينەتتەگى جازۋ ۇستەلىنە كوپ وتىرۋدىڭ دا مۇمكىندىگى بولماعان شىعار. بىراق جازۋشىنىڭ «افريكانىڭ جاسىل توبەلەرى»، «بار مەن جوق»، «فرەنسيس ماكومبەردىڭ باقىتتى ءومى­رى»، «كيليماندجارو – قارلى تاۋ» سياقتى بىرنەشە شىعارماسى وسى ۇيدە تۇرعاندا، ۇستەل باسىندا جازىلعان.

ا

ۇيدەن مۇراجايعا دەيىن

دجەين ءوستيننىڭ مۇراجاي ۇيىندە ونىڭ جازۋ ۇستەلى تۇر. وسى ۇستەلدى كورۋ ءۇشىن جىل سايىن سان مىڭداعان ادام اتالعان مۋزەيگە بارادى. دجەيننىڭ وقىر­ماندار ۇناتقان روماندارى مەن ەستە قالارلىق كەيىپكەرلەرى وسى جازۋ ۇستەلىنىڭ جەمىسى. ول ۇنەمى كۇندەلىك جازۋدى ادەتكە اينالدىرعان. سول ءۇشىن ونىڭ جازۋ ۇستەلى تەرەزە الدىنا قوي­ىل­عان. اتالعان ۇستەل 1957 جىلى ونىڭ تۇرعان ۇيىنەن مۇراجايعا اۋىس­تى­رىل­دى.

ا

روۋلينگتىڭ «كوشپەلى» ۇستەلى

ال اعىلشىن جازۋشىسى دج.ك.روۋ­لينگتىڭ جازۋ ۇستەلىنىڭ وزىندىك قىزىقتى وقيعاسى بار. روۋلينگ ءحارري پوتتەر سەرياسىنىڭ سوڭعى كىتابىن جازاتىن ۋاقىت كەلگەندە، جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن تىنىش ورىن تابۋ قيىنعا سوعادى. ول ەدينبۋرگتەگى The Balmoral قوناقۇيىنە بارىپ ءبىراز ۋاقىت شىعارماشىلىعىن جالعاستىرادى. ءبىرىنشى كۇننىڭ ءساتتى وتكەنى سونشا، ول سول جەردە تۇرا بەرۋدى جوسپارلاپ، 2006 جىلدىڭ تامىز ايىندا سوندا «قونىس اۋداردى». بۇل قوناقۇي بولمەسى قازىر JK Rowling Suite دەپ اتالادى. ارينە، قوناقۇيدەگى جازۋشىنىڭ «ۋاقىتتىق جازۋ ۇستەلىندە» ءحارري پوتتەردىڭ سوڭعى نۇكتەسى قويىلدى. بۇل دا شىعارماشىلىق الەم ءۇشىن ەسكە الۋعا ءتيىستى جايتتىڭ ءبىرى.

ۆ

جازۋ ۇستەلى جاناشىرى

لۋيزا مەيدىڭ ەسىمى ءوزىنىڭ كلاس­سيكالىق رومانى «كىشكەنتاي ايەلدەر» ارقىلى كۇللى وقىرمانعا جاقسى تانىس. ول Orchard House-تەگى جازۋ ۇستەلىندە ءار شىعارماسىن قولمەن جازدى. كوپتەگەن جىلدار بويى قولجازبالارى دۇرىس قابىلدانباعاندىقتان، باسپاگەرى وعان قىزدار تۋرالى اڭگىمە جازۋدى ۇسىندى. ول تاپجىلماي جازۋ ۇستەلىندە وتىرىپ ەكى جارىم اي ىشىندە «كىشكەنتاي ايەلدەر» اتتى رومانىن ومىرگە اكەلەدى. ول وسى كىتابىن ءومىر تاجىريبەسىنە سۇيەنە وتىرىپ جازدى. بۇل شىعارمادا دا جازۋ ۇستەلىنىڭ ءرولى ەرەكشە بولعانى شىندىق. 

ى

ۇقساس جاڭالىقتار