جالعا الۋ قۇنى نەگە ءوستى؟

باعا نەگە ءوستى دەگەن ساۋالعا ءسال كەيىنى­رەك جاۋاپ بەرەمىز، ازىرگە مى­نا ءبىر قىزىق دەرەكتەرگە نازار اۋدارايىق. ەڭ قىمبات ۇيلەر گونكونگ، سينگاپۋر جانە ءباا-دە ەكەن. ال ەڭ ارزانى – نەپالدا. تمد ەلدەرىنىڭ ىشىنەن قازاقستاننان دا ارزان ارەندالىق باسپانانى 266،3 دوللارعا ازەربايجاننان تابۋعا بولادى. رەسەيدە ايلىق جالداۋ باعاسى – 412،5، ارمەنيادا – 396،74، ۋكراينادا – 366،11، وزبەكستاندا – 322،27، بەلارۋستا – 306،17 دوللار.

2021 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا قازاقستاندا جايلى جابدىقتالعان تۇرعىن ءۇيدىڭ ارەندالىق تولەمى بىردەن 17،5 پايىزعا قىمباتتاپ،
1 شارشى مەترى 1،9 مىڭ تەڭگەگە جەتكەن. ءىرى قالالار اراسىندا قاتتى قىمباتتاۋ الماتىدا بايقالادى – بىردەن 40،6 پايىزعا وسكەن. انتي­لي­دەرلەر قاتارىنان ورالدى (+32،5 پايىز) جانە شىمكەنتتى (+31،3 پا­يىز) كورەمىز. ەڭ تومەنگى جىلدىق ءوسىم تارازدا (+5،5 پايىز) بايقالادى.

«تۇرعىن ءۇي ارەنداسىنىڭ ەڭ جوعارعى باعاسى ەلوردادا بايقالادى: شارشى مەترى – 3،7 مىڭ تەڭگە. «قىمبات» قالالار ىشىندە الماتى (3،3 مىڭ تەڭگە)، اقتاۋ (2،4 مىڭ تەڭگە) قالالارى بار.

«ارەندالىق باعانىڭ ءوسىمى كوپ­تەگەن فاكتورلارمەن، سونىڭ ىشىن­دە جىلجىمايتىن م ۇلىك نارى­عىن­داعى ساتۋ قۇنىنىڭ وسۋىمەن بايلانىستى. ارەندا سەگمەنتى مەن تۇرعىن ءۇي ساتىلىمى تىعىز بايلانىستى. ءۇي ساتىپ الۋعا دەگەن جوعارعى سۇرانىس جانە 2021 جىلعى باعا قىمباتشىلىعى ارەندا سەگمەنتىندەگى ۇسىنىستى «شايىپ» جىبەردى. پاتەر باعاسىنىڭ ءوسىپ جاتقانىن پايدالانىپ كوپ­تەگەن ارەندالىق باسپانا يەلەرى پايدا تابۋ ءۇشىن ۇيلەرىن ساتىلىمعا شىعاردى. ال ساتقىسى كەلمەگەندەر ارەندا باعاسىن كوتەردى. ءسويتىپ، تابىستىلىقتى ساقتاپ قالۋعا جانە ونى ۇلعايتا تۇسۋگە ارەكەتتەندى»، دەيدى تۇرعىن ءۇي سالاسىنىڭ تاۋەلسىز ساراپشىسى اننا شاتسكايا.

ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا، ءۇي ساتىپ الۋدى جوسپارلاپ، بىراق باعا وسۋىنە بايلانىستى بۇل جوسپارىن كەيىنگە قالدىرىپ، پاتەر جالداپ تۇرۋعا كوشكەن ازاماتتار دا سۇرانىستىڭ ءوسۋىن تۋعىزدى. ونداي جاعدايدا ۇسىنىس جاساۋشىلاردىڭ دا (ارەندا يەلەرىنىڭ) قىمبات باعامەن ساۋدالاسۋعا تىرىساتىنى بەلگىلى. ارينە، ارەندانىڭ قىمباتتاۋىنا بۇدان وزگە دە ەكونوميكالىق سەبەپتەر كوپ. سونىڭ قاتارىندا – تۇعىرىنان تۇسپەي تۇرعان ينفلياتسيانى، كارانتين شارالارىنىڭ السىرەۋىن، وقۋ مەن جۇمىستىڭ ءداستۇرلى فورماتقا ورا­لۋىن اتاي الامىز. ونىڭ ۇستىنە 2020 جىلى لوكداۋن سالدارىنان كىرىسىنەن ايىرىلعان جالعا بەرۋشىلەر سونىڭ ورنىن تولتىرۋ ءۇشىن دە باعانى وڭدى-سولدى ءوسىرىپ جىبەردى.

بىرنەشە كۇن بۇرىن ۇكىمەت ءۇي كەزە­گىندە تۇرعان ازاماتتاردىڭ ارەن­دالىق اقىسىنىڭ جارتىسى تولە­نەتىنىن مالىمدەدى. بۇل ماقساتتا 50 ملرد تەڭگە قاراستىرىلعان. ين­دۋس­تريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، اكىمدىك كەزەگىندە تۇرعان كوپبالالى وتباسىلار مەن انالار، I جانە II توپتاعى مۇگەدەكتەر، مۇگەدەك بالا تاربيەلەپ وتىرعان وتباسىلار، جەتىم جانە اتا-انا قامقورلىعىنسىز قالعان بالالار (29 جاستان اسپاعان) وسى كومەكتى الادى. سونداي-اق كومەك الۋشىدا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازامات­تى­عى بولۋى جانە وتباسىنىڭ ءاربىر مۇشەسىنىڭ سوڭعى التى ايدا­عى تا­بىسى ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭ­گە­يىنەن (2022 جىلى 36 018 تەڭگە) اس­پاۋى قاجەت. مينيسترلىكتىڭ ەسەپ­تە­ۋىنشە، ەلىمىزدە ونداي ازاماتتار سانى 70 مىڭعا جۋىقتايدى.

دەگەنمەن ساراپشىلاردىڭ ءبىر شوعىرى 2022 جىلى تۇرعىن ءۇي نارى­عىندا جىلىمىق پايدا بولۋى مۇمكىن دەپ بولجايدى. قازاق­ستان جىلجىمايتىن م ۇلىك فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى ەرمەك مۇسىرەپوۆتىڭ ايتۋىنشا، جىلدىڭ ەكىنشى جارتىسىندا پاتەرگە دەگەن اجيوتاجدى سۇرانىس ءبىرشاما باسەڭدەيدى.

«2022 جىلدىڭ 1 ساۋىرىنەن باس­تاپ بجزق-داعى ارتىق اقشانى مەرزىمىنەن بۇرىن الۋعا بايلانىس­تى جاڭا شەكتىڭ بەلگىلەنۋىنە وراي باسپانا نارىعىنداعى احۋال ءبىراز تۇراق­تالادى. زەينەتاقى اقشاسى ەسەبىنەن تۇرعىن ءۇي جاعدايىن جاق­سارت­پاعاندار مۇنى 1 ساۋىرگە دەيىن ىستەۋگە تىرىسادى. مامىر ايى­نان باستاپ نارىق، اسىرەسە ەكونوم ساناتىنداعى سەگمەنت قايتا جاڭا­رادى. اي كولەمىندە 1-2 پايىزعا تو­مەن­دەيدى. ال جايلى، بيزنەس جانە ەليت ساناتىنداعى تۇرعىن ۇيلەر باعاسى ينفلياتسيا دەڭگەيىنە وراي وزگەرمەك»، دەيدى ول.