«اڭساعان ءسابي» قانشا شاڭىراقتى قۋانىشقا بولەدى؟

ناتيجەسىندە، 3 مىڭعا جۋىق ايەل بالا كوتەرىپ، بۇگىندە 360 ءسابي امان-ەسەن دۇنيەگە كەلدى. جاڭا تۋعان نارەستەلەردىڭ 181-ءى – قىز، 179-ى – ۇل. بوسانعان انالاردىڭ ىشىندە 65-ءى بىردەن بىرنەشە بالا كوتەرگەن ەكەن. جالپى، قول-اياعىن باۋىرىنا العان انالارعا قوسا ءالى دە اي-كۇنىن كۇتىپ وتىرعان ايەلدەر بار. سوندىقتان ءسۇيىنشى سۇرايتىن كۇنىمىز كوبەيە بەرمەك.

پرەزيدەنت 2020 جىلدىڭ 1 قىركۇيەگىندەگى حالىققا جولداۋىندا ۇكىمەتكە 2021 جىلدان باستاپ ەكۇ كۆوتالارىن 7 ەسە ۇلعايتا وتىرىپ، «اڭساعان ءسابي» ارناۋلى باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋدى تاپسىرعان ەدى. بۇعان رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن 6 ملرد تەڭگەدەن اسا قاراجات ءبولىندى.

الەۋمەتتىك مەدي­تسي­نا­لىق ساقتاندىرۋ قورى اتالعان باعدارلاما كۆوتا­لا­رى بو­يىنشا ەكۇ قىز­مە­تىنىڭ ورىندالۋىن ۇيىم­داستىرادى. بۇل رەتتە مەم­لە­كە­تتىك قىز­مەت­تى ءمامس اياسىندا 19 كلي­نيكا ۇسىنادى. ونىڭ ۇشەۋى – مەملەكەتتىك، 16-سى – جەكەمەنشىك. جوعا­رى­دا اتا­عانىمىزداي، وسى كلينيكالاردا بىلتىر 7 مىڭ پا­تسيەنتكە ەكۇ جاسالىپ، ونىڭ 3 مىڭعا جۋىعى جۇك­تى ايەل رەتىندە تىر­كەل­دى. دەنساۋلىق ساقتاۋ مي­نيس­ترلىگى انالار دەنساۋ­لى­عىن قورعاۋ باسقار­ما­سى­نىڭ باسشىسى شاكيزات حا­لىقو­ۆا­نىڭ ايتۋىنشا، الەمدە 7 مىڭ ەكۇ-نىڭ 30-32%-ى ءساتتى شىقسا، بۇل وتە جاقسى كورسەتكىش بولىپ سانالادى.

«ەلىمىزدە «اڭساعان ءسابي» باعدارلاماسى ناق­تى بىلتىر اقپان ايىنان باستاپ جۇزەگە اسى­رىلا باستادى. سودان بالا كوتە­رۋ­گە قابىلەتتى جاس­­تاعى ازا­مات­تاردىڭ سانىن ەسكەرە وتى­رىپ، اي سا­يىن مونيتورينگ جاساپ، وڭىر­لەر بويىنشا ەكۇ كۆوتاسىن بولدىك. رەسپۋبليكا بو­يىن­شا 8 قالادا 27 رەپ­رودۋكتيۆتى مەديتسينا ور­تا­لىعى جۇمىس ىستەيدى. سونىڭ ىشىندە 19-ى بولىنگەن كۆوتالار بويىنشا ەكۇ قىزمەتىن ۇسىندى. مۇنداي ورتالىقتار كوبى الماتى قالاسى جانە الماتى وبلىسى بولعاندىقتان، پاتسيەنت­تەر­دىڭ باسىم بولىگىنە وسى وڭىرلەردە قىزمەت كورسەتىلدى. 2021 جىلى جۇرگىزىلگەن 7 مىڭ ەكۇ قىزمەتىنىڭ ناتي­جە­سى بيىل قاراشا ايىندا تولىق بەلگىلى بولادى. ويتكەنى ءالى بوسانباعان جۇكتى ايەلدەردىڭ سانى كوپ. ازىرگە 360 بالا دۇنيەگە كەلدى. جالپى، الەمدىك كور­سەت­كىش بويىنشا 7 مىڭ ەكۇ ادىسىنەن 2000-2500 بالا تۋسا، بۇل وتە جاقسى ناتيجە دەۋگە بولادى»، دەيدى ش.حالىقوۆا.

بۇل رەتتە مامان كۆوتا يەلەنگەن پاتسيەنت العاشقى مۇمكىندىگىنەن بالا كوتەرە الماسا، كەلەسى جىلى تاعى ءبىر رەت ەكۇ ادىسىنە تەگىن جۇگىنە الاتىنىن اتاپ ءوتتى. ودان كەيىن دە پاتسيەنتتەر ءوز قارجىسىمەن بىرنەشە رەت ەكۇ جاساتامىن دەسە، قال­تا­سىنا اۋىر تيمەيدى ەكەن. ويتكەنى كۆوتا بويىن­شا العاشقى الىنعان ەمبريون­­داردى ءبىراز جىلعا دە­يىن ساقتاۋعا مۇمكىندىك بار.

«وتكەن جىلدىڭ دەرەگى بويىنشا 14 مىڭنان اسا ايەل بەدەۋلىك دياگنوزىمەن تىركەلگەن. بۇعان قوسا ءدال وسىنداي ماسەلەمەن 4،5 مىڭعا جۋىق ەر ادام ەسەپتە تۇر. بىراق بۇل ازاماتتاردىڭ بارلىعى بالا سۇيە المايدى دەگەن ءسوز ەمەس. قازىرگى دامىعان مەديتسينانىڭ كومەگىمەن قانشاما ادام دەرتىنە داۋا تاۋىپ، پەرزەنت ءسۇيىپ جاتىر. ونىڭ دالەلى ءارى دانەكەرى – وسى ەكۇ. سوندىقتان بالا سۇيە الماي تاۋى شاعىلعان، تاۋ­سىل­عان جاس وتباسىلاردى ءداستۇرلى ەمگە سۇيەنىپ، ءتۇرلى ىرىم-نانىمعا سەنىپ ۋاقىت وتكىزبەي، بىردەن مەديتسيناعا جۇگىنۋگە كەڭەس بەرەر ەدىم»، دەيدى ش.حالىقوۆا.

وتكەن جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا گازەتىمىزدە حابار­لا­عانىمىزداي، «اڭساعان ءسابي» باعدارلاماسى اياسىندا تۇڭعىش ءسابي ەلوردادا دۇنيەگە كەلدى. قالاداعى №2 كوپبەيىندى اۋرۋحانادا تۋعان ۇل بالاعا ءامىرحان دەگەن ەسىم بەرىلدى. سول سات­تە ءامىرحاننىڭ اناسى: «بۇل باعدارلاما – ءبىز سە­كىلدى بالالى بولعىسى كەلەتىن ەرلى-زايىپتىلار ءۇشىن ۇلكەن مۇمكىندىك. بۇرىن ءبىز اقىلى نەگىزدە ەكۇ جاسادىق، بىراق ءبəرى ءسəتسىز اياقتالعان. بۇل جولى دا ءۇمىتىمىز ورىندالمايدى دەپ قاتتى الاڭداپ ەدىك، باقىتىمىزعا قاراي اتا-انا اتانىپ وتىرمىز. جۇكتىلىككە دەيىن جəنە جۇكتىلىك كەزىندە باسى-قاسىمىزدا بولعان دəرىگەرلەرگە العىسىم شەك­سىز. اۋرۋحانانىڭ بارلىق مەديتسينا قىزمەتكەرىنە راقمەت ايتقىم كەلەدى. ءبىز باقىتتىمىز!» دەپ قۋانى­شى­مەن بولىسكەن بولاتىن.

«دەنى ساۋ ۇلت» ءاربىر ازامات ءۇشىن ساپالى جانە قول­جە­تىمدى دەنساۋلىق ساقتاۋ» ۇلتتىق جوباسى نەگىزىندە ۇكىمەتتىڭ 2021 جىلدىڭ 12 قازانىنداعى №725 قاۋلىسى اياسىندا 2025 جىلعا دەيىن جىل سايىن 7 مىڭ كۆوتا قاراستىرىلعان. وسىلايشا، ەكۇ كەزەگىندە تۇرعان پا­تسيەنتتەردى ءمامس ارقىلى بارىنشا قامتۋعا مۇمكىندىك تۋىپ وتىر. بىلتىر 30 جەل­توقساندا دەنساۋلىق ساق­تاۋ مينيسترلىگى فەر­تيلدى جاستاعى ايەلدەر مەن ەر­لەر­دىڭ سانىن ەسكەرە وتىرىپ، ءار وڭىرگە قاراي 2022 جىلعا ارنالعان 7 مىڭ ەكۇ باع­دار­لاماسىن ءبولۋدى جۇر­گىز­دى.

جالپى، قازاقستاندا 1995 جىلدان باستاپ 2020 جىلعا دەيىن 85 مىڭعا جۋىق ەرلى-زايىپتىلار قوسالقى رەپرودۋكتيۆتى تەحنولوگيالار (قرت) ادىستەرىمەن ەمدەلدى. قازىرگى ۋاقىتتا ەلىمىزدە «تۇتىكشەدەن» 25 مىڭنان اسا بالا دۇنيەگە كەلدى. 2010 جىلدان باس­تاپ رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت قاراجاتى ەسەبىنەن بە­دەۋ­لىك دياگنوزى قويىل­عان ناۋقاستاردى قرت ادىس­تە­رىمەن ەمدەۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك باعدارلاما ەن­گى­زىلدى. سودان بەرى 10 مىڭعا جۋىق قرت باعدارلاماسى قار­جىلاندىرىلدى، ناتي­جە­سىندە 3 مىڭ بالا دۇنيەگە كەلدى. ياعني بۇعان دەيىن
ەكۇ-عا­ 10 جىلدا 10 مىڭداي عانا كۆوتا بولىنگەن، ال بۇگىندە وسى كۆوتالاردىڭ 70%-ى ءبىر جىلدا عانا بەرىلىپ وتىر.