بەسىنشى ەلەمەنت

قازاق دالاسىندا ءسان ونەرى تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزگەننەن كەيىن كوركەيدى. وعان دەيىن بۇل سالادا ەڭبەكتەگەن سابيدەي ەدىك. سوندىقتان ءبىز بۇگىن ەۋروپانىڭ كيىم ۇلگىلەرىنىڭ بىرىنە ۇڭىلمەكپىز.

جالپى، عىلىمي فانتاستي-
كالىق فيلمدەر كوميكستەرگە نەگىزدەلگەنىن بايقاۋ قيىن ەمەس، ولار شىن مانىندە تەحنولوگيا ءداۋىرىنىڭ ەرتەگىلەرى بولىپ تابىلادى. تيىسىنشە، كەيىپكەرلەردىڭ كيىمدەرى سو­عان ساي تىگىلەدى. بۇل جەردە ءسان كومپانيالارىنىڭ قول­تاڭباسى بار ەكەنى بەلگىلى. بالا بىتكەن باتىرعا بالايتىن الگى سۋپەرمەن نەگە كولگوتكانىڭ ۇستىنە قىزىل شورت كيىپ ءجۇر دەيسىز. مۇنىڭ ءبارى ءرولدى ايقىن كورسەتۋگە عانا ەمەس، سول جىلعى موداعا اينالار كيىم ۇلگىلەرىن جارنامالاۋعا ارنالعان رە­جيس­سەردىڭ قيتۇرقىلىعى عانا. ارينە، بۇعان ەشكىم دە ءمان بەرمەيدى.

وسى تۇستا جاستارعا ەتەنە تانىس ليۋك بەسسوننىڭ «بەسىنشى ەلەمەنت» (1997) كينوكارتيناسىن الىپ قارايىقشى. بۇل فيلم ءۇشىن گوتە مىڭعا جۋىق ءتۇرلى-ءتۇستى كوستيۋم تىگىپتى. ول، ول ما ديزاينەر قۇددى  ءوزىنىڭ ءسان كورسەتىلىمىنىڭ ساحناسىندا تۇرعان سياقتى ءتۇسىرىلىم الاڭىندا ەمىن-ەركىن جۇرگەن. كەيىننەن وزدەرىڭىزگە بەلگىلى امەريكالىق ءارتىس ميللا ءيوۆوۆيچتىڭ ءسابىز ءتۇستى كيىمى سانگە اينالىپ قانا قويعان جوق، جەكە برەندكە ۇلاستى. اتالعان كوميكستىڭ گروتەسك جانە كيتچ ستيلىمەن ورىلگەنىنە قاراپ ودان ءمان-ماعىنا ىزدەۋ ابەستىك بولار. سول سەبەپتى كومەديالىق كينوكارتينانى كوممەرتسيالىق باعىتتا تۇسىرىلگەن تۋىندى ەسەبىندە باعالاعانىمىز ءجون بولادى.

شىنىندا «بەسىنشى ەلەمەنتتە» كيىمدەر ستسەناريدەن نەمەسە ارتىستىك ويىننان كەم ەمەس ماڭىزدى ءرول اتقارادى. بۇعان راۋشان گۇلدى جاعاسى بار كويلەك، باتىل كوربان داللاستىڭ ارقا جاعىندا مو­يىن سىزىعى بار قىزعىلت سارى جەيدەسى جانە ز ۇلىم زورگتىڭ اقىماقتاۋ ءارى قورقىنىشتى شاش ۇلگىسى دالەل. ءبىز مىسالعا العان كەيىپكەرلەردىڭ كيىم كيىسى 2000-نشى جىلداردىڭ باسىنداعى ەۋروپاداعى ءسان ۇلگىلەرىنىڭ كوشىن باستادى. قىز-كەلىنشەكتەرگە اق پاريك كيگەن ستيۋاردەسسالاردىڭ كوك ءتۇستى فورماسى قاتتى ۇنادى. بويجەتكەندەر قانشا اشىق-شاشىق بولسا دا جاپپاي سولاي كيىنە باستادى.

ال قىرشاڭقى ديزاينەر نە دەدى دەيسىز عوي. «بۇل Air France اۋە كومپانياسىنىڭ كيىمىنىڭ كىشكەنە عانا كورىنىسى. ولار مەنىڭ يدەيامدى جۇزەگە اسىرادى دەپ ۇمىتتەنەمىن» دەپ سوزبەن شىمشىدى. راسىمەن جولاۋشىلار ءساندى كيىنگەن سىلقىم قىزداردى كورگىسى كەلدى. ارينە، بۇلاي ىستەسە مەملەكەتكە ۇلكەن سىن بولار ەدى. دەگەنمەن، ديزاينەر ءوزى ويلاپ تاپقان كيىمدى قاراپايىم كويلەك پەن كوستيۋمنەن الدەقايدا بيىك قويدى. ءالى دە سول ويدا.

فيلم رەجيسسەرى سول كە­زەڭدە كورەرمەنگە قاجەت ءتۇر­لى-ءتۇستى ەموتسيالار سىيلاي ال­دى. ونىڭ ۇتقان جەرى دە سول. اپپاق داكەگە ورالعان بالا ميللا ءيوۆوۆيچتىڭ كىناسىزدىگى مەن تازالىعىن مەڭزەپ، سونىمەن بىرگە قابىردەن شىققان مۋميامەن قارىم-قاتىناسىن دا جەتكىزدى. باستى كەيىپكەر ليلا بەلسەندى كۇرەسكە كى­رىسكەن بويدا ونىڭ كيىمى دە وزگەرەدى. بايقاساڭىز، قىسقا اق يۋبكا، التىن ءتۇستى لەگگينس، اسپا جانە جاۋىنگەرلىك ەتىك تۇرىندە بەرىلگەن قىزعىلت سارى رەزەڭكە كيگەن تەنتەك قىز كورەرمەنگە كەرەمەت كوڭىل كۇي سىيلايدى.   

«كەز كەلگەن سىرتقى كيىم ادامنىڭ جان الەمىنەن حابار بەرىپ تۇرۋى ءتيىس. مەن كيىم ارقىلى كەيىپكەردىڭ كەسكىن-كەلبەتى مەن مىنەز-قۇلقىن تولىق اشا الدىم دەپ ويلايمىن. ءسان سالاسىندا تۇلعانىڭ پسيحولوگياسىمەن دە جۇمىس ىستەۋگە تۋرا كەلەدى. سەن ديزاينەر عانا ەمەس، كورىپكەل دە بولۋىڭ قاجەت»، دەيدى كينوكارتينادان كەيىن داڭققا بولەنگەن سانقوي ساباز جان پول گوتە.

ءبىر قىزىعى، گوتەنىڭ «بە­سىنشى ەلەمەنتتەگى» ەكستسەن­تريستىك تۇجىرىمدارى ءوز جان­­­كۇيەرلەرىن تاۋىپ جاتتى. مىسالى، American Music Awards-2009 ماراپاتتاۋ ءرا­سىمى كەزىندە ءانشى رياننا «لي­لانىڭ» اق قارلى كيىمىنىڭ  جاڭا نۇسقاسىن ساحناعا الىپ شى­عۋدان تارتىنبادى. بۇل ساتتە ديزاينەر جارقىن ستيل الىپ كەلگەنىنە ءماز بولعان قالپى ۇيىندە كوفە ءىشىپ وتىرعان ەدى.

اتالعان ءفيلمنىڭ الماعان جۇلدەسى جوق. كىلەڭ سول ءداۋىر­دىڭ جارىق جۇلدىزدارى توپ­تاسقاندىقتان دا بولار  شىعارما ءالى دە ءوز بيىگىنەن تۇسكەن ەمەس. جالپى بيۋدجەتى 90 ميلليون دوللاردى قۇرادى. بۇل بۇرىن-سوڭدى گولليۆۋدتا تۇسىرىلمەگەن ەڭ جوعارى قار­جىداعى فيلم سانالادى. ءسان مەن كينونى قاتار الىپ شىققان رەجيسسەردىڭ ەڭبەگى ەرەن ەكەنى انىق. بىراق بۇعان جان پول گوتە كەلىسە قويار ما ەكەن… كىم ءبىلسىن؟!