وقيعا • 06 جەلتوقسان، 2021

تاريحشى تالاس وماربەكوۆ ومىردەن ءوتتى

قازاقستان رەسپۋبليكاسى الەۋمەتتىك عىلىمدار اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور تالاس وماربەكوۆ ومىردەن ءوتتى، دەپ جازادى Egemen.kz.

جانبولات كەنجەعۇل

تالاس وماربەكوۆ 1948 جىلى 29 مامىردا جامبىل وبلىسىنىڭ بايزاق اۋدانى اقجار اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن.

ورتا مەكتەپتى بىتىرگەننەن كەيىن ول اباي اتىنداعى قازپي-ءدىڭ تاريح فاكۋلتەتىنە وقۋعا تۇسەدى.

كافەدرادا بولاشاق تاريحشى «ەجەلگى جانە ورتاعاسىرلار تاريحى» بويىنشا ءبىلىم العان. تاريح فاكۋلتەتىن بىتىرگەننەن كەيىن 1971 جىلى ول جامبىل وبلىسىنىڭ جۋالى جانە بايزاق اۋداندارىندا تاريح ءپانىنىڭ وقىتۋشىسى، وقۋ ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى قىزمەتتەرىن اتقاردى.

1972 جىلدان باستاپ تالاس وماربەكوۆ ءوزى ەڭبەك ەتەتىن جامبىل وبلىسىنىڭ بايزاق اۋدانىنداعى چاپاەۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتە ءوزى قازبا جۇمىسىن جۇرگىزگەن ورتاعاسىرلىق ەلدى مەكەندەر نەگىزىندە «تاريح جانە ارحەولوگيا» مۇراجايىن ۇيىمداستىردى. بۇل تۋرالى كەزىندە رەسپۋبليكاعا بەلگىلى عالىمدار ك. اقىشەۆ، ت. تۇرلىعۇلوۆ جانە ت.ب. ءوز ەڭبەكتەرىندە جازدى. سونىمەن بىرگە 1972 جىلدان باستاپ ت.وماربەكوۆ رەسپۋبليكالىق ءباسپاسوز بەتتەرىندە تاريحتى وقىتۋ ادىستەمەسىنە، تاريحپەن تاربيەلەۋگە ارنالعان ءوزىنىڭ كولەمدى ماقالالارىن جاريالاي باستادى.

رەسپۋبليكالىق «سوتسياليستىك قازاقستان»، «لەنينشىل جاس»، «قازاقستان مۇعالىمى» گازەتتەرىندە جانە «قازاقستان مەكتەبى» جۋرنالىندا ونىڭ وسى ماسەلەلەرگە بايلانىستى ەڭبەكتەرى جۇيەلى تۇردە جاريالاندى.

1977 جىلى اباي اتىنداعى قازپي-ءدىڭ اسپيرانتۋراسىنا قابىلداندى. 1982 جىلى ول كولحوز قۇرىلىسى تاريحىنا ارنالعان كانديداتتىق ديسسەرتاتسياسىن كيروۆ اتىنداعى قازمۋ-دە قورعادى. 1991 جىلى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ (ول كەزدە قازمۋ) تاريح فاكۋلتەتىنە دوتسەنتتىك قىزمەتكە شاقىرىلدى. 1991-1995 جىلدار ارالىعىندا ول وسىندا قاجىرلى دا جەمىستى ەڭبەك ەتىپ، جاڭا زەرتتەۋلەر جاسادى.

ونىڭ قازاق تاريحىنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىنە ارنالعان 7 مونوگرافيالارى مەن كىتاپتارى، 200-دەن استام عىلىمي ەڭبەكتەرى بەلگىلى. سولاردىڭ ىشىندە «20-30 جىلدارداعى قازاقستان قاسىرەتى» (1997)، «حح عاسىرداعى قازاقستان تاريحىنىڭ وزەكتى ماسەلەرى» (2001)، «قازاقستان تاريحىنا جانە تاريحناماسىنا ۇلتتىق كوزقاراس» (2004) سەكىلدى تانىمال ەڭبەكتەرى بار.

ول قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ «قۇرمەت گراموتاسىمەن» ەكى رەت ماراپاتتالدى. ەڭبەكتەرى ەسكەرىلگەن عالىم 1997 جىلى قر-نىڭ الەۋمەتتىك عىلىمدار اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى بولىپ سايلاندى.

بىلتىر Egemen Qazaqstan گازەتىندە «جەر بەتىندە قازاق سياقتى قاسىرەت كورگەن حالىق جوق» دەگەن تاقىرىپپەن تالاس وماربەكوۆتىڭ سۇحباتى جارىق كورگەن ەدى.

كۇننىڭ ماڭىزدى جانە وزەكتى جاڭالىقتارىن «ەگەمەن قازاقستان» تەلەگرام كانالىنان وقىڭىز