ىقىلىم زامانداردان بەرى الاتاۋدىڭ ارعى-بەرگى جاعىن قاتار جايلاعان قازاق پەن قىرعىزعا ورتاق «قوسىلعاننىڭ – قولى ۇزىن، قوس تۇيەنىڭ – جولى ۇزىن» دەيتىن ءتامسىل بار. تاريحى دا، تاعدىرى دا، تانىمى دا ۇقساس وسى ەكى ۇلتقا ورتاق دۇنيە از ەمەس.

شەرى مەن شەجىرەسى قاتار ورىلگەن تۋىسقان حالىقتاردىڭ رۋحاني بايلىقتارىن عانا ەمەس، ۇلتتىق مۇددەلەر تۇرعىسىندا دا بايلانىستىراتىن تۇستار از ەمەس. سوندىقتان الماتىدا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى قىرىمبەك كوشەرباەۆ پەن قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى سۇيۇنبەك كاسمامبەتوۆتىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن «قازاق-قىرعىز – الاشتان» اتتى حالىقارالىق عىلىمي-تاجىريبەلىك ءماجىلىسىنىڭ ءمانى تەرەڭ، ماڭىزى ۇلكەن. ونىڭ ۇستىنە وسى جيىندا ورتاعا سالىنعان، ويعا قالدىرعان قازاق پەن قىرعىزدىڭ الاشتانۋشى عالىمدارىنىڭ ۇسىنىس-تىلەكتەرى تىڭ زەرتتەۋلەرگە سەرپىن بەرەرى ءسوزسىز.
«قازاقستانعا كوپتەن ءدال وسىنداي ءبىر قاۋىم ەل بولىپ كەلمەگەن ەدىك»، دەگەن كورشى ەلدىڭ زيالىلارى حالىقارالىق ءماجىلىس الدىندا قىرعىز حالقىنىڭ كورنەكتى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى ءجۇسىپ ابدراحمانوۆتىڭ تۋعانىنا 120 جىل تولۋىنا جانە قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ قۇرىلۋىنا قاتىستى ارحيۆ قۇجاتتارى مەن تاريحي فوتوسۋرەتتەردەن ارنايى ۇيىمداستىرىلعان كورمەنى تاماشالادى. كورمەگە قازاقستان رەسپۋبليكاسى ورتالىق مەملەكەتتىك ءارحيۆى، قازاقستان پرەزيدەنتى ءارحيۆى جانە كينوفوتو جانە دىبىس جازبالارى ءارحيۆى قورلارىنداعى ماتەريالدار قويىلدى.
ەكى ەلدىڭ مەملەكەتتىك حاتشىلارى باس بولعان شاراعا قىرعىز رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ كەڭەسشىسى ارسلان كويچيەۆ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى اقتوتى رايىمقۇلوۆا، قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت، اقپارات جانە تۋريزم ءمينيسترى ازامات جامانكۋلوۆ، حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى دارحان قىدىرالى، ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى جانسەيىت تۇيمەباەۆ، جازۋشىلار وداقتارىنىڭ توراعالارى ۇلىقبەك ەسداۋلەت پەن نۇرلان قالىبەكوۆ قىرعىز رەسپۋبليكاسى جوگوركۋ كەنەشىنىڭ دەپۋتاتى كانىبەك يماناليەۆ، ۇعا اكادەميگى، قازاقستان تاريحشىلار قاۋىمداستىعىنىڭ توراعاسى مامبەت قويگەلديەۆ، بەلگىلى قىرعىز تاريحشىسى زاينيدين كۋرمانوۆ، سونداي-اق ەكى ەلدىڭ زيالى قاۋىم وكىلدەرى مەن تانىمال عالىمدارى قاتىستى.
حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسىنىڭ مۇرىندىق بولۋىمەن ۇيىمداستىرىلعان مازمۇندى شارانى حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى دارحان قىدىرالى جۇرگىزىپ وتىردى.
القالى جيىندا قۇتتىقتاۋ ءسوز سويلەگەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى قىرىمبەك كوشەرباەۆ قىرعىزستاندىق ارىپتەسىنە قازاقستانعا ارنايى ساپارى ءۇشىن ريزاشىلىعىن بىلدىرە كەلە: «وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، بيىل بىرتۋعان ەلدەرىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىنە 30 جىل تولىپ وتىر. الاتاۋدىڭ قوس قاپتالىن قاتار جايلاعان قازاق پەن قىرعىز حالقىنىڭ رۋحاني جاقىندىعىنىڭ تامىرى تەرەڭدە. بۇگىنگى القالى جيىننىڭ الاتاۋدىڭ باۋرايىندا، دوستىق ۇيىندە ءوتۋىنىڭ سيمۆولدىق ءمانى بار.
بيىل مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ جارلىعىمەن جىر الىبى جامبىل جاباەۆتىڭ 175 جىلدىعى جاريالانىپ، ەلىمىزبەن بىرگە بىرقاتار شەت مەملەكەتتەردە كەڭىنەن اتالىپ ءوتىلدى. ۇلى جىراۋدىڭ مەرەيتويى باۋىرلاس قىرعىزستاندا باستاۋ الىپ، مىنە، بۇگىن قازاق-قىرعىز ىنتىماقتاستىعى اياسىندا قورىتىندىلانىپ وتىر.
جامبىلدىڭ رۋحاني مۇراسى قازاققا قالاي قادىرلى بولسا، قىرعىز ەلى ءۇشىن دە ءدال سولاي قاستەرلى. سوندىقتان ەكى ەل ۇكىمەتتەرىنىڭ قولداۋىمەن ارقالى اقىننىڭ باي مۇراسىن ناسيحاتتاعان بىرقاتار مادەني-رۋحاني شارا ۇيىمداستىرىلدى. وسى ورايدا، جىر ءدۇلد ۇلى جامبىلعا كورسەتكەن قۇرمەتى ءۇشىن تۋىسقان قىرعىز ۇكىمەتىنە ايرىقشا العىسىمىزدى ايتامىز!»، دەدى.
مەملەكەتتىك حاتشى بىشكەك پەن تالدىقورعاندا دۇبىرلەتىپ ەلارالىق ايتىستار ءوتىپ، وسى الامان ايتىستى ۇيىمداستىرۋداعى ەڭبەگى باعالاعان سادىق شەرنيازدى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «دوستىق» وردەنىمەن ماراپاتتالعانىن ەسكە سالا وتىرىپ، توقتاعۇل مەن جامبىلدان باستاۋ العان تۇلعالار ىنتىماعى الاشوردا زامانىندا جالعاسىن تاۋىپ، دوستىقتىڭ دانەكەرىنە، سىرباز سىيلاستىقتىڭ سالتاناتتى ۇلگىسىنە اينالعانىنا توقتالدى.
– احمەت بايتۇرسىنوۆ باستاعان الاشتىڭ اياۋلى پەرزەنتتەرى تورەقۇل ايتماتوۆ، تورەقۇل جانۇزاقوۆ، يشەنالى اراباەۆ سىندى قىرعىز زيالىلارىمەن تىزە قوسىپ، ۇلت ءۇشىن ىنتىماقتا قىزمەت ەتتى. بۇل تۋرالى بەلگىلى عالىم ز.كۋرمانوۆتىڭ بۇگىن تۇساۋى كەسىلگەلى وتىرعان «كىرگىزسكي فيليال پارتي «الاش» اتتى ەڭبەگىندە دە جاقسى كورىنىس تاپقان.
وسىنداي كورنەكتى قىرعىز قايراتكەرلەرىنىڭ ءبىرى – ءجۇسىپ ءابدىراحمانوۆ 1920 جىلدارى الماتى قالاسىندا تۇرىپ، قالالىق كوميتەتتىڭ جاۋاپتى حاتشىسى، كەيىننەن تالدىقورعاندا كوميتەت حاتشىسى قاتارلى لاۋازىمدى قىزمەتتەر اتقاردى. وسىنداي قىزمەتتەردە ءجۇرىپ، وراز جاندوسوۆ، تۇرار رىسقۇلوۆ سىندى مەملەكەتشىل تۇلعالارمەن بىرلەسىپ، حالىققا رياسىز ەڭبەك ەتتى.
سوندىقتان ءجۇسىپ ءابدىراحمانوۆتىڭ الماتى قالاسىندا قىزمەت ىستەگەن، تۇرعان مەكەنجايىن انىقتاپ، ەسكەرتكىش تاقتا ورناتۋ، سونىمەن بىرگە ەلىمىزدەگى كوشەلەردىڭ بىرىنە ەر ەسىمىن بەرۋ قاجەت دەپ ەسەپتەيمىن. بۇل الاش زيالىلارىنا كورسەتىلگەن زور قۇرمەت ءارى ەكى ەلدىڭ رۋحاني بايلانىسىن نىعايتاتىن يگى شارا بولارى انىق.
الاشتىڭ تاعى ءبىر قايراتكەرى، اعارتۋشى، اقىن – قاسىم تىنىستانوۆ تا ءبىز ءۇشىن ايرىقشا قادىرلى. قاسىم اقىننىڭ ماعجان شىعارمالارىنان ءنار العان داۋىلپاز جىرلارى مەن عاجايىپ پروزالارى قاجىعان حالىققا رۋحاني دەم بەرىپ، تىڭ سەرپىن سىيلادى.
قاسىم تىنىستانوۆ ۇلت ۇستازى احمەت بايتۇرسىنوۆتارمەن مۇراتتاس بولىپ، 1926 جىلى باكۋدەگى I تۇركولوگيالىق سەزگە قاتىسقانى بەلگىلى. اعارتۋشى عالىم وسى رۋحاني بايلانىس ناتيجەسىندە قىرعىز ءالىپبيىنىڭ نەگىزىن قالادى.
ال قىرعىز حالقىنىڭ فولكلورلىق مۇراسى – «ماناس» داستانىن جيناقتاپ، اۋەزوۆتەرمەن بىرگە بىشكەكتەگى تۇڭعىش بۇكىلوداقتىق كونفەرەنتسيادا ماناستانۋ ماسەلەسىن كوتەرۋى تۇركى ميراسىنا جاساعان ۇلكەن قامقورلىعى دەپ بىلەمىز.
مىنەكي، بۇگىن قىزمەتىن قازاق باسپاسوزىندە باستاپ، ماعجانعا ەلىكتەپ قازاقشا ولەڭدەر جازعان اقىننىڭ 1925 جىلى قازاق جانە قىرعىز تىلدەرىندە جارىق كورگەن «قاسىم جىرلارى» جيناعى حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسى تاراپىنان تۇرىك تىلىنە اۋدارىلىپ، فاكسيميلەسىمەن قاتار جاريالانىپ وتىر، دەدى قىرىمبەك كوشەرباەۆ.
ءوز كەزەگىندە قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى سۇيۇنبەك كاسمامبەتوۆ قوناقجاي قابىلداۋعا العىس ايتىپ، تاعىلىمدى شارانىڭ باۋىرلاس حالىقتاردىڭ بەكەم دوستىعىنىڭ ايقىن كورىنىسى ەكەنىن كەڭىنەن تولعادى.
جيىندا ءسوز العان قىرعىز ەلىنىڭ كورنەكتى قايراتكەرى قالىبەك يماناليەۆ قازاق پەن قىرعىزدىڭ ءبىر ەل، ەكى مەملەكەت ەكەنىن ەسكە سالىپ، بۇعان قوس حاتشىنىڭ دوس حاتشى بولىپ وتىرعانى ايعاق ەكەنىن اتاپ ايتتى.
كونفەرەنتسيادا تانىمال تاريحشى عالىمدار حح عاسىر باسىنداعى قازاق-قىرعىز زيالىلارى تۋرالى عىلىمي جاڭالىقتارمەن ءبولىستى. سونداي-اق حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسى جارىققا شىعارعان بەلگىلى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، تانىمال عالىم ز.كۋرمانوۆتىڭ «كىرگىزسكي فيليال پارتي «الاش»: سوزدانيە، دەياتەلنوست، سۋدبا» كىتابى، اعارتۋشى عالىم، اقىن ق.تىنىستانوۆتىڭ 1925 جىلى قازاق جانە قىرعىز تىلدەرىندە جارىق كورگەن «قاسىم جىرلارى» كىتابىنىڭ تۇرىك تىلىندەگى اۋدارماسى تانىستىرىلدى.
جيىندى قورىتىندىلاعان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى قىرىمبەك كوشەرباەۆ: «شوقان مەن مۇحتار، جامبىل مەن كەنەندەر قىرعىزعا قالاي ورتاق بولسا، قازاق حالقى دا توقتاعۇل مەن شىڭعىستى، ءجۇسىپ پەن قاسىمدى ءوز ۇلىنداي تەڭ كورەدى. سوندىقتان قازاق-قىرعىزعا ورتاق جامبىل مەن الاش قايراتكەرلەرىنە ارنالعان بۇگىنگى سالتاناتتى جيىن ەكى ەلدىڭ رۋحاني بايلانىسىن بيىك بەلەسكە كوتەرگەن يگى باستاما دەپ ەسەپتەيمىن»، دەدى.
الماتى
قازاقستاندا قانشا ادام ۆاكتسينا الدى
كوروناۆيرۋس • بۇگىن، 12:15
«اقورداداعى» ەرەكشە ەسكەرتكىشتەر تۋرالى مالىمەت ۇسىنىلدى
قازاقستان • بۇگىن، 11:47
فۋتبولدان UEFA چەمپيوندار ليگاسىنىڭ فينالى وتەدى
فۋتبول • بۇگىن، 11:30
مايمىلشەشەك ەۋروپانىڭ تاعى ءبىر ەلىندە انىقتالدى
الەم • بۇگىن، 11:00
تارازدا زاماناۋي وقۋشىلار سارايى اشىلدى
ايماقتار • بۇگىن، 10:40
وتكەن تاۋلىكتە كوروناۆيرۋس 9 ادامنان انىقتالدى
كوروناۆيرۋس • بۇگىن، 10:15
كاسپي جاعالاۋىندا تاعى ءبىر يتبالىقتىڭ ولەكسەسى تابىلدى
ەكولوگيا • بۇگىن، 10:00
الماتىدا كىتاپ جارمەڭكەسى وتەدى
ايماقتار • بۇگىن، 09:40
سەنبىگە ارنالعان اۋا رايى بولجامى
اۋا رايى • بۇگىن، 09:14
بيىل ەسىرتكىگە قاتىسى بار 1 400 قۇقىق بۇزۋشى ۇستالدى
قوعام • كەشە
كولىك كوميتەتىنىڭ توراعاسى قىزمەتىنەن بوساتىلدى
قازاقستان • كەشە
وڭتۇستىك كورەيا ەلشىسى قوستانايعا جۇمىس ساپارىمەن كەلدى
ەكونوميكا • كەشە
پەتروپاۆلدا جاس جىگىتتى كاماز قاعىپ كەتتى
ايماقتار • كەشە
اقمولا وبلىسىن دامىتۋعا 118 ملرد تەڭگە قاراستىرىلعان
ۇكىمەت • كەشە
تۇلكىباس اۋدانى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ۇستالدى
ANTIKOR • كەشە
ەرلان قارين سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ جۇرتشىلىعىمەن كەزدەستى
ايماقتار • كەشە
تارازدا 84 ۇيىرمەسى بار وقۋشىلار سارايى اشىلدى
ايماقتار • كەشە
بالالاردىڭ ساۋىقتىرۋ ءىس-شارالارىنا 26،1 ملرد تەڭگەگە شارت جاسالدى
مەديتسينا • كەشە
بىرقاتار وڭىردە اۋا رايىنا بايلانىستى ەسكەرتۋ جاريالاندى
اۋا رايى • كەشە
پرەزيدەنت جوعارى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كەڭەستىڭ وتىرىسىنا قاتىستى
پرەزيدەنت • كەشە
قازاقستان-ارمەنيا ۇكىمەتارالىق كوميسسياسىنىڭ وتىرىسى وتەدى
قازاقستان • كەشە
الماتىدا «ءال-فارابي - يقبال» حالىقارالىق فورۋمى ءوتتى
رۋحانيات • كەشە
پرەزيدەنت مادەنيەت قايراتكەرى ايتجان توقتاعانعا العىس حات جولدادى
پرەزيدەنت • كەشە
ەلوردادا ۆەلوسيپەدشىلەر شەرۋى وتەدى
ەلوردا • كەشە
232 ماڭعىستاۋلىق كولىك جۇرگىزۋشى كۋالىگىنەن ايىرىلدى
ايماقتار • كەشە
قارجى • كەشە
قاسىم-جومارت توقاەۆ پولشا پرەزيدەنتىمەن سويلەستى
پرەزيدەنت • كەشە
دەمالىس كۇندەرى 33 گرادۋسقا دەيىن ىستىق بولادى
اۋا رايى • كەشە
ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى تاعايىندالدى
تاعايىنداۋ • كەشە
اقتوبە وبلىسىندا جول اپاتىنان ەكى ادام قازا تاپتى
وقيعا • كەشە
رەفەرەندۋمعا لاتۆيالىق باقىلاۋشىلار كەلەدى
رەفەرەندۋم-2022 • كەشە
اۋىر اتلەتيكادان قازاقستان چەمپيوناتى باستالدى
سپورت • كەشە
ەلدەگى قىلمىس جاساعانداردىڭ 80 پايىزى جۇمىسسىزدار
قازاقستان • كەشە
ۇقساس جاڭالىقتار