سالىق – ەلدى وركەندەتۋدىڭ ماڭىزدى بولشەگى. سالىق تۇسىمدەرىنىڭ ەسەبىنەن مەملەكەت قازىناسى تولىعىپ، بيۋدجەت جوسپارلانادى. بۇل سالانىڭ دا ءوز دامۋ تاريحى بار. تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ سالىق جۇيەسىنىڭ قالىپتاسقانىنا دا بيىل 30 جىل تولىپ وتىر. ونىڭ نەگىزى 1991 جىلدىڭ سوڭىندا قابىلدانعان 16 جالپى مەملەكەتتىك، 10 مىندەتتى جانە 17 جەرگىلىكتى سالىقتى كوزدەيتىن زاڭدارمەن قالاندى.

ينفوگرافيكانى جاساعان امانگەلدى قياس، «ەQ»
سالت جۇرگەندەرگە دە سالىق مىندەتتەلگەن
1991-1993 جىلدارى اينالىم سالىعىنىڭ ورنىنا قۇن سالىعىنىڭ ەنگىزىلۋى ەلەۋلى جاڭالىق بولدى. بۇل سول كەزدە رەسپۋبليكا بيۋدجەتىن جەتكىلىكتى تۇردە كەپىلدەندىرىلگەن تابىس كوزىمەن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەردى. وسىلايشا، اكتسيزدەردى قوسا العاندا، جاناما سالىقتاردىڭ ۇلەسى شامامەن 40 پايىزدى قۇرادى.
تاريحقا ۇڭىلسەك، ءتۇرلى مەملەكەتتىك بەتبۇرىستارعا، ونىڭ ىشكى جانە سىرتقى ساياساتىنا بايلانىستى سالىق جۇيەسى دە وزگەرىپ وتىرعان. مىسالى، ۇلى وتان سوعىسى كەزەڭىندە سوعىس سالىعى دەگەن بولعان. ءتىپتى بويداق جۇرگەندەرگە دە، بالاسى از شاعىن وتباسىلارعا دا سالىق سالىنعان. بەرتىندە دە بويداقتارعا سالىناتىن سالىقتى قايتا قولدانىسقا ەنگىزۋ كەرەك دەگەن ۇسىنىستار ايتىلعانى ەلدىڭ ەسىندە بولار؟ اسىرەسە دەموگراف-عالىمدار مۇنداي سالىق ءتۇرى ەل دەموگرافياسىنا اسەر ەتىپ، سالت جۇرگەندەردىڭ سانىن ازايتادى دەگەن پىكىرىن العا تارتتى. كەيىن الەۋمەتتىك نارازىلىققا بايلانىستى بۇل ماسەلە «جابۋلى كۇيىندە» قالدى.
60-جىلدارى قارجى ورگاندارى سالىقتىق تىزىمدەردى قولدان جاساپ، وندا سالىق تولەۋشىلەر تۋرالى اقپارات جەكە جيناقتالعان. ءار تۇرعىننىڭ اتىندا قانداي مۇلكى، قانشا تابىسى بارى ەسەپكە الىنىپ، سالىقتى قولمەن جيناعان. ول كەزدە سالىقشىلاردىڭ قىزمەتىن جالاقى تولەيتىن كاسىپورىندار مەن ۇيىمدار
اتقارعان.
«ال قايتا قۇرۋ كەزەڭىندە (1985-1991جج.) سالىق جۇيەسى تولىقتاي وزگەرتىلىپ، ءوزىن ءوزى قارجىلاندىراتىن جانە شارۋاشىلىق ەسەپتەگى كاسىپورىنداردىڭ ماڭىزى وسكەن. نارىقتىق ەكونوميكاعا كوشە باستاعان ۋاقىتتا كاسىپكەرلىكپەن اينالىسۋعا نيەت بىلدىرگەن ازاماتتاردىڭ وسۋىنە بايلانىستى ولاردى ىنتالاندىرۋدىڭ جاڭا سالىقتىق شارالارى ازىرلەنە باستاعان. سول ۋاقىتتا جەكە كاسىپكەرلىكپەن اينالىسۋ قۇقىعىن بەرەتىن پاتەنت ءۇشىن تولەم بەلگىلەنىپ، ەڭ العاش رەت كاسىپكەرلىكپەن اينالىسۋعا رۇقسات قۇجاتى بەرىلە باستاعان. بۇل رەتتە سالىناتىن سالىق مولشەرى كاسىپكەردىڭ تابىسىنا جانە قوعامدىق مۇددەلەرگە بايلانىستى بەلگىلەنگەن، ال پاتەنت قۇنىن تولەگەن ازاماتتار تابىس سالىعىنان بوساتىلعان. ماسەلەن، كاسىپكەرلەرگە سالىناتىن تابىس سالىعىنىڭ مولشەرلەمەسى 35 پايىز بولسا، باسقا تابىستاردان جانە قىزمەتكەرلەردىڭ جالاقىسىنان ۇستالاتىن تابىس سالىعىنىڭ مولشەرلەمەسى 50 پايىز بولعان. وسىنىڭ بارلىعى سول كەزدە ەلدەگى داعدارىسپەن، بيۋدجەت تاپشىلىعىمەن، كاسىپورىنداردىڭ جارتىسى دەرلىك بانكروتتىققا ۇشىراۋىمەن تۇسپا-تۇس كەلدى»، دەيدى قارجى مينيسترلىگى مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ توراعاسى ءالي التىنباەۆ.
جالپى، 1990-جىلدارى نارىقتىق ەكونوميكا نەگىزدەرىن قۇرۋ ماقساتىندا بىرقاتار زاڭ قابىلدانىپ، ونىڭ ىشىندە وداقتىڭ قۇرامىنا ەنگەن رەسپۋبليكالاردىڭ بيۋدجەت جانە سالىق سالاسىنداعى قۇزىرەتىن ارتتىراتىن زاڭدار قابىلداندى. بۇل زاڭدار وداقتاس ەلدەردە دەربەس رەسپۋبليكالىق جانە جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەردى قالىپتاستىردى جانە وسىعان دەيىن قولدانىستا بولعان ەسكىرگەن ورتاق جۇيەنى بىرتىندەپ جويا باستادى. قازاق ەلى دە ەگەمەندىگىن العاننان كەيىن 1991-1995 جىلدار ارالىعىندا بىرقاتار زاڭ قابىلداپ، سونىڭ نەگىزىندە جاڭا سالىق جۇيەسى قالىپتاستى.
جاس مەملەكەتتىڭ جاڭا قادامدارى
1991 جىلدىڭ 25 جەلتوقسانىنان باستاپ ەلىمىزدە سالىق جۇيەسى جۇمىس ىستەي باستادى. ول «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى سالىق جۇيەسى تۋرالى» زاڭعا نەگىزدەلدى. بۇل زاڭ سالىق جۇيەسىن قۇرۋدىڭ قاعيداتتارىن، سالىقتار مەن الىمداردىڭ تۇرلەرىن، ولاردىڭ بيۋدجەتكە ءتۇسۋ ءتارتىبىن بەلگىلەگەن العاشقى قۇجات ەدى. وسى زاڭعا سايكەس قازاقستاندا 1992 جىلعى قاڭتاردىڭ 1-نەن باستاپ 13 جالپى مەملەكەتتىك سالىق،18 جەرگىلىكتى سالىق مەن الىم ەنگىزدى.
– تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ قالىپتاسۋى جىلدارىندا جاس مەملەكەتتىڭ الدىندا تۇرعان سىناقتار از بولعان جوق. بۇل ەكونوميكالىق كوللاپس ەدى جانە ءبىر كەزدەرى ءبىرتۇتاس ەكونوميكالىق كەڭىستىكتى قۇرعان سۋبەكتىلەر اراسىنداعى بايلانىستاردىڭ ۇزىلۋىنەن تۋىنداعان داعدارىس بولدى. وسىلايشا، ەكونوميكامىزدىڭ نارىقتىق جۇيەگە كوشۋ كەزەڭىندە باسقارۋدىڭ بارلىق جۇكتەمەسى سالىق قىزمەتىنە ءتۇستى. وداقتان مۇراعا قالعان سالىق جۇيەسى، ارينە، بيۋدجەتتى قالىپتاستىرۋ جانە مەملەكەتتىڭ سالىق تولەۋشىلەرمەن قارىم-قاتىناسىن رەتتەۋ فۋنكتسيالارىن تولىق ورىنداي العان جوق. وسىعان بايلانىستى ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ 1991 جىلدىڭ 9 شىلدەسىندە «قازاق كسر مەملەكەتتىك سالىق قىزمەتىن قۇرۋ تۋرالى» №380 جارلىق قابىلدادى. بۇل شەشىم نارىقتىق جۇيەنىڭ ەكونوميكالىق تەتىگىن قالىپتاستىراتىن مەملەكەتتىك ورگاندى قۇرۋ تۋرالى دەر كەزىندە قابىلدانعان ەدى، – دەيدى ءا.التىنباەۆ.
پرەزيدەنتتىڭ وسى جارلىعىنىڭ نەگىزىندە ەل ۇكىمەتى ەكى اي ىشىندە «قازاق كسر مەملەكەتتىك سالىق قىزمەتىنىڭ ماسەلەلەرى» دەگەن قاۋلىنى ازىرلەپ، قابىلداعان. جاڭادان قۇرىلعان سالىق قىزمەتى مەملەكەتتىك ورگان رەتىندە قۇرىلىپ، مەملەكەتتىك باس سالىق ينسپەكتسياسى دەپ اتالدى. ء«تيىمدى سالىق جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن، جاڭا سالىق زاڭناماسىن ازىرلەۋ قاجەت بولدى. ول ءۇشىن سالىقتاندىرۋدىڭ حالىقارالىق تاجىريبەسى مۇقيات زەرتتەلدى. زەرتتەۋ جۇمىستارىنا ءتۇرلى حالىقارالىق ۇيىمدار كومەكتەسكەنىن اتاپ ءوتۋ قاجەت. ولاردىڭ ىشىندە حالىقارالىق ۆاليۋتا قورى، حالىقارالىق سالىق قورى، ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق جانە دامۋ ۇيىمى، سونداي-اق سالىق ماسەلەلەرى بويىنشا بەدەلدى حالىقارالىق ماماندار، تاعى باسقالار بار. جاڭا زاڭنامانى ازىرلەۋ جۇمىستارىنىڭ بارىسىن سول كەزدە قازاقستاندا قىزمەتىن جۇزەگە اسىرىپ وتىرعان شەتەلدىك ينۆەستورلار باقىلاپ وتىردى»، دەيدى مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ توراعاسى.
ارينە قىسقا مەرزىم ىشىندە مەملەكەتتىڭ دامۋىندا ماڭىزدى ءرول اتقاراتىن سالىق جۇيەسىنە تۇبەگەيلى وزگەرىستەر ەنگىزۋ وڭاي ەمەس. دەگەنمەن سالىق جۇيەسىن جەتىلدىرۋ ماقساتىندا سول كەزدەگى بارلىق مۇمكىن شارالار قولعا الىنعان.
«1995 جىلدىڭ باسىندا سالىق زاڭناماسى قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ ءۇش جارلىعىنان جانە 45 زاڭنان تۇردى. وسى زاڭنامالىق اكتىلەردىڭ 18-ءى سالىق قاتىناستارىنىڭ جۇيەسىن، سالىق تۇرلەرى مەن سالىق سالۋ ءتارتىبىن، 11-ءى بيۋدجەتتەن تىس قورلاردىڭ قىزمەت ەتۋ ءتارتىبىن جانە ولارداعى قاتىناستاردى، قالعاندارى سالىق جەڭىلدىكتەرىن قولدانۋدى رەتتەۋ ءۇشىن قابىلداندى. الايدا بۇل وزگەرىستەردىڭ ءبارىن «سالىقتىق رەفورما» دەپ ايتۋعا بولمايتىن، سەبەبى زاڭنامالىق بازا نەگىزىنەن سوتسياليستىك ەكونوميكا پرينتسيپتەرىن قايتالايتىن. سالىق جۇيەسىنىڭ كۇردەلىلىگى، سالىق ستاۆكالارىنىڭ تىم جوعارى بولۋى قاجەتتى ەكونوميكالىق وزگەرىستەرگە كەدەرگى كەلتىردى. سول سەبەپتى سالىق زاڭناماسىن وزگەرتۋ قاجەت بولدى. ول زامانعا بەيىمدەلگەن، قاراپايىم، بىرەگەي، ەكونوميكالىق بەيتاراپقا سايكەس كەلەتىندەي بولۋى شارت ەدى. مىنە، وسىعان بايلانىستى قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ «سالىق جانە بيۋدجەتكە تولەنەتىن باسقا دا مىندەتتى تولەمدەر تۋرالى» (1995 جىلعى 1 شىلدە) جارلىعى ازىرلەنىپ، قابىلداندى. وندا سالىق تولەۋشىلەردىڭ سالىق جۇكتەمەسى تومەندەتىلىپ، 43 سالىقتىڭ ورنىنا 11 سالىق بەلگىلەندى»، دەيدى ءالي ساپارعالي ۇلى.
حالىقارالىق تاجىريبەنى زەردەلەگەن ماماندار 2000 جىلداردىڭ باسىندا سالىق جۇيەسىنە نەبىر جاڭاشىلدىق ەنگىزگەن. ەگەمەندى ەلدىڭ جاڭا اقپاراتتىق سالىق جۇيەسى ءتۇزىلىپ، سالىق تولەۋشىلەر مىندەتتى تولەمدەرىن بانك قىزمەتتەرى ارقىلى تولەۋگە مۇمكىندىك الدى. بيزنەس-پروتسەستەرى دە اۆتوماتتاندىرىلدى. ال 2002-2008 جىلدارى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسىنا العاشقى كوديفيكاتسيالانعان اكتىلەردىڭ ءبىرى بولىپ سالىق كودەكسى قابىلداندى. «قازاقستان تمد ەلدەرىنىڭ ىشىندە العاشقى بولىپ سالىق كودەكسىن قابىلداعانىن اتاپ وتكەن ءجون. سالىق كودەكسى ەڭ الدىمەن بيزنەستى دامىتۋ ءۇشىن قولايلى جاعداي تۋعىزىپ، مەملەكەت پەن سالىق تولەۋشىلەردىڭ مۇددەلەرىن وڭتايلى ۇيلەستىرۋگە باعىتتالدى»، دەيدى كوميتەت توراعاسى.
بيۋدجەتتى قالىپتاستىرۋدىڭ قۋاتتى قۇرالى
قازاقستاندا قازىر سالىقتىڭ 11 ءتۇرى بار: كورپوراتيۆتىك تابىس سالىعى; جەكە تابىس سالىعى; قوسىلعان قۇن سالىعى; اكتسيزدەر; ەكسپورتقا رەنتا سالىعى; جەر قويناۋىن پايدالانۋشىلاردىڭ ارناۋلى تولەمدەرى مەن سالىقتارى; الەۋمەتتىك سالىق; كولىككە سالىناتىن سالىق; جەر سالىعى; م ۇلىك سالىعى جانە ويىن بيزنەسى سالىعى.
سالىقتاردان بولەك، م ۇلىكتەردى نەمەسە ارەكەتتەردى تىركەۋ بارىسىندا بيۋدجەتكە تولەنۋگە ءتيىستى تىركەۋ الىمدارى، باج الىمدارى مەن تولەماقىلار بار. ولاردىڭ بيۋدجەتكە ءتۇسۋىن وسى تىركەۋ جۇمىستارىمەن اينالىساتىن ۋاكىلەتتى ورگاندار قامتاماسىز ەتەدى.
«سالىق جانە كەدەن قىزمەتتەرى جىلدان-جىلعا دامىپ، فيسكالدىق ورگاننان بيۋدجەتتى قالىپتاستىرۋدىڭ جانە مەملەكەتتىڭ ەكونوميكالىق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ قۋاتتى قۇرالىنا اينالدى. دامۋ جولىندا وتاندىق كاسىپورىندار ءۇشىن دە، شەتەلدىك كاسىپورىندار ءۇشىن دە قولايلى ينۆەستيتسيالىق احۋال قالىپتاستىرۋ ماقساتىندا سالىق جانە كەدەن زاڭناماسى جەتىلدىرىلدى. ونىڭ ىشىندە سالىق جۇيەسى 2008-2017 جىلدارى قايتا قارالىپ، ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋ، كولەڭكەلى ەكونوميكانى تومەندەتۋ شارالارى، جەر قويناۋىن پايدالانۋشىلارعا سالىق جۇكتەمەسىن ۇلعايتۋ جانە شيكىزاتتىق ەمەس سەكتورعا سالىق مولشەرلەمەلەرىن تومەندەتۋ شارالارى جۇرگىزىلدى»، دەيدى ءا.التىنباەۆ.
قازىر ەلىمىزدە ءۇشىنشى سالىق كودەكسى قولدانىستا. ول 2017 جىلدان باستاپ ەنگىزىلگەن. بۇل زاڭناما مەملەكەتتىك اپپارات پەن بيزنەستىڭ ليبەرالدى سالىق سالۋمەن بىرلەسكەن جۇمىسىنىڭ ناتيجەسى، دەيدى ماماندار. سالىق كودەكسىندە شاعىن بيزنەستى سالىقتىق رەتتەۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋگە باعىتتالعان بىرقاتار پروگرەسسيۆتى شارا كوزدەلگەن. ولاردىڭ ىشىندەگى ەڭ ماڭىزدىسى – شاعىن بيزنەس سۋبەكتىلەرىنە، شارۋا قوجالىقتارىنا، اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن ءوندىرۋشى زاڭدى تۇلعالارعا بەرىلگەن سالىق جەڭىلدىكتەرى ەكەن.
قولدانىستاعى سالىق زاڭناماسى، ءبىر جاعىنان، سالىق تولەۋشىلەردى سالىق ءتارتىبىن ساقتاۋعا شاقىرسا، ەكىنشى جاعىنان، سالىق جۇيەسىن نەعۇرلىم اشىق ەتۋگە، سالىق جۇيەسىنىڭ تۇراقتىلىعى مەن ادىلدىگىنە دەگەن ازاماتتاردىڭ سەنىمىن ۇيالاتۋعا نەگىزدەلگەن. ناتيجەسىندە، سالىق تولەۋشى مەن مەملەكەت مۇددەلەرىنىڭ تەپە-تەڭدىگىن ساقتاپ، بيۋدجەتتىڭ كىرىس بولىگىن ۇلعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن جۇيە قالىپتاستى.
جالپى، تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارىنان بەرى سالىق تۇسىمدەرىنىڭ وڭ ديناميكاسى بايقالعان. مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، قازاقستاندا 1998 جىلى مەملەكەتتىك بيۋدجەتكە تۇسكەن تۇسىمدەر 216 ملرد تەڭگەنى قۇراعان. ال 2000 جىلى – 524 ملرد تەڭگە، 2010 جىلى – 5،2 ترلن تەڭگە، 2020 جىلى – 10 ترلن تەڭگە ەل قازىناسىنا تۇسكەن.
اتالعان كەزەڭدە سالىقتىق جانە كەدەندىك تۇسىمدەردىڭ 50 ەسەگە دەيىن وسكەنىن بايقاۋعا بولادى. بۇل – ەل ەكونوميكاسىنىڭ قارىشتاپ دامۋى مەن سالىق سالىناتىن بازانىڭ وسكەنىنىڭ دالەلى.
بۇگىندە مەملەكەتتىك كىرىستەر ورگاندارى تسيفرلاندىرۋعا دا دەن قويا باستادى. وسى سالادا ەلەكتروندى تۇردە كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردىڭ سانى جىلدانجىلعا ءوسىپ كەلەدى. ماسەلەن، ءبىر جىلدا كورسەتىلگەن 15 ملن قىزمەتتىڭ 98 پايىزعا جۋىعى ەلەكتروندى تۇردە كورسەتىلگەن.
قازىرگى ۋاقىتتا كەدەن دەكلاراتسيالارىنىڭ – 100 پايىزى، سالىق دەكلاراتسيالارىنىڭ 99 پايىزى ەلەكتروندى تۇردە تاپسىرىلادى. ال 2020-2021 جىلدارى قىزمەتتەردىڭ بىرقاتارى مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ ءموبيلدى قوسىمشالارى ارقىلى كورسەتىلە باستادى.
سالىق جۇيەسىن تسيفرلاندىرۋدىڭ ەڭ جەمىستى تەتىكتەرىنىڭ ءبىرى – «ەلەكتروندى شوت-فاكتۋرالار» اقپاراتتىق جۇيەسى. مۇندا شارۋاشىلىق سۋبەكتىلەرىنىڭ بارلىق مامىلەسى تىركەلىپ وتىرادى.
بۇل جۇيەدە كاسىپورىندار ءارتۇرلى بۋحگالتەرلىك قۇجاتتاردى ەلەكتروندى تۇردە راسىمدەي الادى. جۇيە كاسىپكەرلەردىڭ قاعاز قۇجاتتارىن جۇرگىزۋگە بايلانىستى جۇمسالاتىن ءبىراز شىعىندارىن قىسقارتتى، دەيدى ماماندار. اسىرەسە لوكداۋن كەزىندە سالىق تولەۋشىلەر اراسىندا اتالعان سەرۆيستىڭ كولدانۋشىلارى كۇرت ءوستى. كاسىپكەرلەرگە ىڭعايلى بولۋ ءۇشىن جۇيەنىڭ ءموبيلدى قوسىمشاسى دا ازىرلەنىپ، جۇمىس ىستەپ جاتىر.
بۇگىندە «ەشف» اقپاراتتىق جۇيەسىندە 665 مىڭ قولدانۋشى تىركەلىپ، 762 ملن-نان اسا ەلەكتروندى شوت-فاكتۋرا وڭدەلگەن. ء«بىز بۇرىن تاۋاردى جەتكىزۋشى مەن ساتىپ الۋشى اراسىنداعى مامىلەنى ەسەپتى كەزەڭ بىتكەندە عانا كورەتىنبىز، ال قازىر «ەشف» جۇيەسىنىڭ ارقاسىندا ونلاين رەجىمدە بارلىعى قولجەتىمدى. جۇيە ەنگىزىلگەن جىلى قوسىلعان قۇن سالىعىنان قازىناعا تۇسكەن تۇسىمدەر 1،5 ەسە وسكەن. ياعني ققس بويىنشا اكىمشىلەندىرۋدە قول جەتكىزىلگەن ۇلكەن ناتيجە رەتىندە تاۋارسىز مامىلەلەردى جاساۋدى، سالىق تولەۋدەن جالتارىپ جۇرگەن كاسىپورىنداردى ونلاين انىقتاۋعا مۇمكىندىك العانىمىزدى اتاپ وتەر ەدىك»، دەيدى كوميتەت توراعاسى
ەلەكتروندى شوت-فاكتۋرالاردان بولەك، مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىندە 14 ملرد-تان استام تسيفرلى قۇجات وڭدەلگەن. ونىڭ ىشىندە باقىلاۋ-كاسسا ماشينالارىنىڭ تۇبىرتەكتەرى، ءۇشىنشى تۇلعالاردان الىناتىن 15 دەرەكتەر قورى، سالىق ەسەپتىلىگى مەن كەدەندىك دەكلاراتسيالار دا بار.
ءار وتباسى ءوز بيۋدجەتىنە، تابىسىنا قاراي كۇندەلىكتى تۇرمىس-تىرشىلىگىن، ءجۇرىس-تۇرىسىن جوسپارلايتىنى بەلگىلى. مەملەكەت تە سول سياقتى. سالىق تۇسىمدەرى مەن تولەمدەرى ەلدىڭ ءارى قاراي دامۋىنا اسەر ەتەدى. بىردە-ءبىر مەملەكەت ەكونوميكالىق مۇددەلەرىن قورعاماي، سالىق جانە كەدەن زاڭناماسىنىڭ ساقتالۋىن باقىلاماي جانە بيۋدجەت ءتۇسىمىن قامتاماسىز ەتپەي، ءومىر سۇرە المايدى. وسى تۇرعىدان العاندا مەملەكەتتىك كىرىستەر ورگاندارىنا ميلليونداعان قازاقستاندىقتىڭ ءال-اۋقاتى ءۇشىن ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلىپ وتىر. ەل تۇرعىندارى دا ۇلتتىڭ بولاشاعى ءۇشىن جاۋاپتى. سوندىقتان سالىقتى ۋاقتىلى تولەۋ – ازاماتتاردىڭ دا ماڭىزدى مىندەتى.
الماتىداعى 3 جولايرىقتىڭ قۇرىلىسى كەلەسى جىلى اياقتالادى
ايماقتار • كەشە
«استراحان-ماڭعىستاۋ» سۋ قۇبىرى كۇردەلى جوندەۋدى تالاپ ەتەدى
ايماقتار • كەشە
ماڭعىستاۋدا 10 مەكتەپتىڭ ديرەكتورى ايىپپۇل تولەدى
ايماقتار • كەشە
«اق قاۋىرسىن» ادەبي سىيلىعىنىڭ يەگەرلەرى انىقتالدى
ايماقتار • كەشە
ءتورت جاسار بالانىڭ وكپەسىنەن 8 سانتيمەترلىك ەحينوكوكك قۇرتى الىندى
مەديتسينا • كەشە
رەفەرەندۋم بارىسىن 39 حالىقارالىق بايقاۋشى قاداعالايدى
رەفەرەندۋم-2022 • كەشە
الماتى مەتروسىندا سەيسميكالىق ستانتسيالار ورناتىلدى
ايماقتار • كەشە
پرەزيدەنت قارجىلىق مونيتورينگ اگەنتتىگىنىڭ توراعاسىن قابىلدادى
پرەزيدەنت • كەشە
«توبىلدىڭ» جاڭا باس باپكەرى تاعايىندالدى
فۋتبول • كەشە
بيىل اتىراۋدا 185 بالانى كۇيىك شالعان
ايماقتار • كەشە
قاراعاندى وبلىسىنداعى تاس جولدا براكونەر ۇستالدى
ايماقتار • كەشە
ەلوردادا Ulttyq Onim كورمەسى اشىلدى
ەلوردا • كەشە
قازاقستانعا ومبى وبلىسىنىڭ بيزنەس دەلەگاتسياسى كەلدى
بيزنەس • كەشە
قارجى • كەشە
بۇگىن قازاقستاندىق حوككەيشىلەر سلوۆاكياعا قارسى وينايدى
حوككەي • كەشە
بىزگە اتوم ەلەكتر ستانساسى كەرەك - ەنەرگەتيكا ءمينيسترى
قازاقستان • كەشە
اقجايىق رەزەرۆاتىنىڭ اۋماعىندا ءورت بولدى
قازاقستان • كەشە
عىلىم ساراپشىلارى رەفەرەندۋمنىڭ ماڭىزدىلىعىن تالقىلادى
رەفەرەندۋم-2022 • كەشە
مەملەكەتتىك ساتىپ الۋدى راسىمدەۋ ۋاقىتى قىسقارادى
قوعام • كەشە
ددۇ قىتايدىڭ COVID-19-عا قارسى ءۇشىنشى ۆاكتسيناسىن ماقۇلدادى
كوروناۆيرۋس • كەشە
ءبىر تاۋلىكتە 263 مىڭ ادام ينفەكتسيا جۇقتىرعان
الەم • كەشە
اۋىل مەكتەپتەرى زاماناۋي جابدىقتارمەن قامتىلادى
ءبىلىم • كەشە
ماينينگ فەرمالار ۇلتتىق ەلەكتر جۇيەسىنەن ءبولىنۋى مۇمكىن
قازاقستان • كەشە
ۇكىمەت 717 ينۆەستيتسيالىق جوبانىڭ پۋلىن قۇردى
قازاقستان • كەشە
GAP قارجى پيراميداسىنا قاتىستى تەرگەۋ باستالدى
ايماقتار • كەشە
ەرلان قارين قازاقستان ساياساتتانۋشىلارىنىڭ ح كونگرەسىنە قاتىستى
قازاقستان • كەشە
اقتوبەدە جول اپاتىنان ەكى ادام قازا تاپتى
ايماقتار • كەشە
ۇقساس جاڭالىقتار