تاياۋدا Financial Times گازەتى تاراتقان اقپارات الەمدى ءدۇر سىلكىنتتى. باسىلىمنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، قىتاي تامىز ايىندا دىبىستان دا جىلدام ۇشاتىن زىمىراندىق قارۋدى سىناقتان وتكىزگەن. ءبىر قىزىعى، راكەتا جەر شارىن بىرنەشە رەت اينالىپ وتكەن. بىراق ونى اۋە شابۋىلىنا قارسى بىردە-ءبىر قورعانىس جۇيەسى بايقاماعان. زەرتتەۋ اۆتورىنىڭ جازۋىنشا، زىمىراندىق قارۋ يادرولىق وقتۇمسىقتاردى نىساناعا جەتكىزۋگە قابىلەتتى.

Financial Times گازەتى كەلتىرگەن مالىمەتتەرگە قاراعاندا، قارۋدى Long March راكەتاسى ارقىلى سىناقتان وتكىزگەن. الايدا بەيجىڭ بيلىگى تاجىريبەگە قاتىستى بۇكىل مالىمەتتى جاسىرىپ وتىر.
وسى وقيعاعا بايلانىستى الەم ەلدەرىنىڭ باسشىلارى ءوز پىكىرلەرىن ءبىلدىردى. ماسەلەن، اق ءۇي تاراپى قىتايدىڭ مۇنداي ارەكەتىنە الاڭداۋشىلىق تانىتتى. اقش-تىڭ قارۋسىزدانۋ جونىندەگى ەلشىسى روبەرت ۆۋدتىڭ ايتۋىنشا، الەم مۇنداي جاڭا قارۋ تۇرىنەن قالاي قورعانۋ كەرەگىن بىلمەيدى.
ء«بىز دىبىستان جىلدام ۇشاتىن زىمىراندار سالاسىندا قىتايدىڭ جاساعان ارەكەتتەرىنە الاڭدايمىز. مۇنداي تەحنولوگيا تۇرىنە قارسى قالاي قورعانۋدى بىلمەيمىز. ءتىپتى، قىتاي مەن رەسەيدىڭ ءوزى دە حابارسىز»، دەيدى ول.
بەيجىڭ بيلىگى مۇنىڭ ءبارىن جوققا شىعاردى. قىتاي سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ وكىلى تساو ليدجان سىناقتان وتكەن دىبىستان جىلدام ۇشاتىن زىمىران ەمەس، عارىش كەمەسىن ۇشىرۋعا قاجەتتى راكەتا ەكەنىن ايتادى.
«بىلۋىمشە، ادەتتەگى عارىش كەمەسى سىناقتان ءوتتى. وسىلايشا، عارىش كەمەسىنە قاجەتتى تەحنولوگيانى قايتا قولدانۋعا تاجىريبە جاسالدى. بۇل – عارىشتى بەيبىت ماقساتتا ادامزات يگىلىگىنە پايدالانۋ ءۇشىن تاپتىرماس ءارى ارزان جول»، دەيدى تساو ليدجان.
پەنتاگون وكىلى دجون كەربي Financial Times باسىلىمىندا جاريالانعان ماقالاعا قاتىستى ەشتەڭە ايتا المايتىنىن جەتكىزگەن. بىراق قىتايدىڭ قارۋلانۋعا ۇمتىلۋىنا الاڭداۋشىلىق ءبىلدىردى.
«قىتايدىڭ اسكەري ارسەنالىن مولايتىپ، ايماقتاعى جانە ودان تىس جەرلەردەگى شيەلەنىستى كۇشەيتەتىن ارەكەتتەرىن توقتاتپاۋىنا الاڭدايمىز. بۇل – قىتايمەن كۇرەستى قارقىندى تۇردە جۇرگىزىپ، ونى باستى مىندەت رەتىندە ۇستاۋىمىزدىڭ ءبىر سەبەبى»، دەيدى دجون كەربي.
دەگەنمەن رەسەي تاراپى قىتايدىڭ گيپەرسونيك زىمىراندى سىناقتان وتكىزۋىنەن قاۋىپتەنبەيدى. ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى دميتري پەسكوۆتىڭ ايتۋىنشا، كرەمل قىتايدىڭ يادرولىق وقتۇمسىق تاسىمالداۋعا قابىلەتتى دىبىستان تەز زىمىراندى سىناۋى قاۋىپ توندىرمەيدى دەپ ەسەپتەيدى.
ء«بىز وداقتاستىق قارىم-قاتىناس ورناتقانبىز. قىتاي حالىقارالىق مىندەتتەمەلەر شەڭبەرىنەن شىقپايدى. بۇل بەلگىلى، باسى اشىق ماسەلە. رەسەي دە حالىقارالىق مىندەتتەمەلەرىنىڭ شەڭبەرىنەن شىقپايدى. سونداي-اق اقش-تىڭ جاساعان ارەكەتتەرىنە بايلانىستى ءوز قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن شارا قابىلدايدى»، دەدى د.پەسكوۆ.
جالپى، كەيىنگى جىلدارى دىبىستان جىلدام ۇشاتىن راكەتالارعا قۇمارتقاندار سانى ارتىپ كەلەدى. قىتايدان بولەك مۇنداي قارۋدى اقش، رەسەي سەكىلدى بىرنەشە مەملەكەت سىناقتان وتكىزىپ كورگەن.
گيپەرسونيك زىمىرانداردىڭ بالليستيكالىق راكەتالاردان ايىرماشىلىعى بار. ماسەلەن، بالليستيكالىق راكەتا ەڭ اۋەلى تىكە اسپانعا قاراي ۇشادى. سودان كەيىن عانا نىساناسىنا قاراي باعىت الادى. اۋە شابۋىلىنا قارسى قورعانىس جۇيەلەرى نەگىزىنەن وسىنداي بالليستيكالىق راكەتالاردى انىقتايدى.
ال دىبىستان جىلدام ۇشاتىن زىمىرانعا اسپانعا تىكە ۇشۋ قاجەت ەمەس. ول كولبەۋ، جەرگە جاقىن ۇشىپ-اق دىتتەگەن جەرىنە جەتە الادى. ونىڭ ۇستىنە، مۇنداي قارۋدىڭ جىلدامدىعى دىبىستان بەس ەسە جوعارى. سونىڭ ناتيجەسىندە نىساناسىنا تەز ارادا جەتەدى.
ايتا كەتەرلىگى، گيپەرسونيك زىمىراندار باسقارۋعا قولايلى. سوندىقتان ونى انىقتاپ، ودان قورعانۋ وتە قيىن. قازىرگى تاڭدا مۇنداي قارۋدىڭ يادرولىق وقتۇمسىقتاردى دىتتەگەن جەرگە جەتكىزۋگە قابىلەتتى ەكەنىن ەسكەرسەك، كەز كەلگەن ەلدىڭ گيپەرسونيك راكەتانى سىناقتان وتكىزۋى جاپپاي قىرىپ-جوياتىن قارۋدان كەلەتىن قاۋىپتى ەكى ەسەلەي تۇسەدى.
وكىنىشكە قاراي، كەيىنگى كەزدە مۇنداي قارۋعا قىزىعاتىندار سانى ارتتى. ماسەلەن، وتكەن ايدا سولتۇستىك كورەيا دا دىبىستان جىلدام ۇشاتىن راكەتانى سىناقتان وتكىزگەن.
زىمىران كحدر-دىڭ شىعىس جاعالاۋى ماڭىنان تەڭىزگە قاراي اتىلعان كورىنەدى. سولتۇستىك كورەيا يادرولىق جانە بالليستيكالىق زىمىران ارسەنالىن كەڭەيتۋگە ارنالعان باعدارلاماسىن بۇرىننان كۇشەيتىپ كەلەدى.
اقش-تىڭ سولتۇستىك كورەيا جونىندەگى ارنايى وكىلى سۋن كيمنىڭ ايتۋىنشا، دىبىستان جىلدام زىمىراندى سىناقتان وتكىزۋ ايماقتى تۇراقسىزدىققا اكەلىپ، وڭىرگە قاۋىپ توندىرەدى. سوعان قاراماستان، ۆاشينگتون بيلىگى كورەيا تۇبەگىن يادرولىق قارۋدان ازات ەتۋ جونىندەگى ديپلوماتيالىق ارەكەتىن جالعاستىرا بەرمەك.
وڭتۇستىك كورەيا بىرلەسكەن اسكەري شتابىنىڭ حابارلاۋىنشا، سولتۇستىك كورەيانىڭ گيپەرسونيك زىمىرانى ءالى تولىققاندى جەتىلمەگەن. مۇنداي قورىتىندى راكەتانىڭ جىلدامدىعى مەن باسقا دا مالىمەتتەرىنە سۇيەنە وتىرىپ جاسالعان.
وسى ورايدا، بىرنەشە مەملەكەتتىڭ گيپەرسونيك زىمىرانداردى سىناقتان وتكىزگەنىن ايتا كەتكەن ءجون. ماسەلەن، اقش-تا، رەسەيدە بىرنەشە راكەتا ءتۇرى بار. دەگەنمەن ولاردىڭ ەشقايسىسى تولىققاندى قولدانىسقا ەنە قويعان جوق.
ونىڭ ۇستىنە، مۇنداي قارۋدان قورعانۋ جۇيەسى دە جەتىلمەگەن. قازىرگى تاڭدا قولدا بار اۋە شابۋىلىنا قارسى قورعانىس جۇيەلەرى بالليستيكالىق زىمىرانداردى انىقتاپ، ونى جويىپ جىبەرە الادى. ال گيپەرسونيك راكەتالارعا قارسى قانشالىقتى ءتيىمدى ەكەنىن بەلگىسىز.
وكىنىشتىسى سول، كەيىنگى كەزدە قارۋلانۋ جارىسى قايتا باستالعانداي. اسىرەسە، يادرولىق قارۋدى يگەرۋگە تالپىنىس بۇرىنعىدان بەتەر ارتا تۇسكەن. قازىرگى تاڭدا الەمنىڭ بىرنەشە ەلىندە يادرولىق قارۋ بار. بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى مۇشەلەرى – اقش، رەسەي، قىتاي، فرانتسيا جانە ۇلىبريتانيا اتوم بومباسىنىڭ زاڭدى يەگەرى سانالادى. بۇدان بولەك، يزرايل، ءۇندىستان جانە پاكىستان دا يادرولىق ارسەنالى بار ەلدەر قاتارىندا. يران دا اتوم بومباسىن يەلەنۋگە مۇددەلى. ال سولتۇستىك كورەيانىڭ ءجونى بولەك. كحدر بيلىگى بىرنەشە رەت يادرولىق قارۋىن سىناقتان وتكىزىپ، الەمدى شۋلاتقانى ەسىمىزدە.
باراك وباما اق ءۇيدى باسقارىپ تۇرعاندا الەمدى يادرولىق قارۋدان ازات ەتۋگە قوسقان ۇلەسى ءۇشىن نوبەل سىيلىعىنىڭ يەگەرى اتاندى. بىراق ول اقش-تىڭ يادرولىق ارسەنالىن جاڭعىرتۋعا ۋادە بەرگەنى ەسىمىزدە. ناتيجەسىندە، اقش «سمارت بومبا» ازىرلەدى. سالماعى 350 كيلو تارتاتىن جاڭعىرتىلعان B61-12 مودەلى جەر سەرىكتەرىن پايدالانا وتىرىپ، نىسانانى ءدال كوزدەي الادى.
سونداي-اق كەيىنگى كەزدە اقش يادرولىق قارۋ سالاسىن جانداندىرۋدى جوسپارلاپ وتىرعانىن حابارلادى. بۇل اقپارات حالىقارالىق قوعامداستىقتى الاڭداتقانى انىق. بيىل اق ءۇي يادرولىق قارۋعا ارنالعان بيۋدجەتتى 37،3 ملرد دوللاردان 44،5 ملرد دوللارعا كوبەيتۋدى جوسپارلاپ وتىر.
كرەملدىڭ دە يادرولىق قارۋعا قاتىستى ۇستانىمى وزگەرۋى ىقتيمال. بىرىنشىدەن، رەسەي الەمدەگى يادرولىق ارسەنالى ۇلكەن مەملەكەت سانالادى. قازىرگى تاڭدا سولتۇستىكتەگى كورشىمىزدە التى مىڭعا جۋىق وقتۇمسىق بار. سونىڭ 1500-دەن استامى كەز كەلگەن ساتتە قولدانۋعا دايىن.
ەكىنشىدەن، رەسەي جىل سايىن يادرولىق ارسەنالىن جاڭارتىپ وتىرادى. ماسەلەن، قۇرلىق ارالىق زىمىران «بۋرەۆەستنيك» الەمنىڭ كەز كەلگەن نۇكتەسىن نىساناعا الا الادى. «پوسەيدون» يادرولىق تورپەدوسىنىڭ قۋاتى ەرەكشە. قۇرلىقارالىق «سارمات» زىمىرانى، دىبىستان جىلدام ۇشاتىن «اۆانگارد»، مۇنىڭ ءبارى – رەسەيدىڭ يادرولىق قارۋدى جاڭعىرتۋداعى جوسپارىنا كىرگەن.
قىتاي دا قارۋلانۋعا قۇمار. حالىقارالىق بەيبىتشىلىكتى زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ (SIPRI) ەسەپتەۋىنشە، قىتايدا قازىرگى تاڭدا 320 وقتۇمسىق بار. ونىڭ ەشقايسىسى تەز ارادا قولدانۋعا ارنالماعان.
دەگەنمەن بەيجىڭ بيلىگى ىشكى قۇپياسىن سىرتقا شاشا بەرمەيتىنىن ەسكەرسەك، SIPRI-ءدىڭ ەسەپتەۋى شىنايى مالىمەتتى كورسەتپەۋى مۇمكىن. قىتاي ەشقاشان وقتۇمسىقتارىنىڭ ناقتى سانى تۋرالى ءتىس جارعان ەمەس. ءتىپتى جالپىلاما اقپارات بىلدىرۋگە دە ەمەۋرىن تانىتقان جوق. بۇعان قوسا يادرولىق قارۋدى ازايتۋ جونىندەگى كەلىسىمدەرگە مۇشە ەمەس. ەندەشە، بەيجىڭ بيلىگى ءوز ارسەنالىن الاڭسىز ۇلعايتا الادى.
قازىرگى تاڭدا قىرعي-قاباق سوعىس كەزىندەگىگە قاراعاندا يادرولىق قارۋ سانى ايتارلىقتاي ازايعان. دەگەنمەن قازىرگى بار يادرولىق قارۋلار ادامزاتتى جويىپ جىبەرۋگە جەتكىلىكتى. ونىڭ ۇستىنە، يادرولىق قارۋدى يگەرۋگە تالپىنعان مەملەكەتتەر سانى بىرتىندەپ ارتىپ كەلەدى. وسىندايدا، قىتاي سەكىلدى جابىق مەملەكەتتەردىڭ دىبىستان جىلدام ۇشاتىن، يادرولىق وقتۇمسىقتاردى تاسۋعا قابىلەتتى زىمىرانداردى سىناقتان وتكىزۋى حالىقارالىق تۇتاستىق پەن قاۋىپسىزدىكتى ساقتاۋعا ايتارلىقتاي كەدەرگى كەلتىرەتىنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.
51،4 مىڭعا جۋىق ادام الەۋمەتتىك تولەم الدى
قوعام • كەشە
فۋتبولدان قازاقستان چەمپيوناتى: «اقتوبە» توپ جاردى
فۋتبول • كەشە
ەلوردادا ەكى اۆتوبۋستىڭ باعىتى ۋاقىتشا وزگەرەدى
ەلوردا • كەشە
يرانداعى جەر سىلكىنىسىنەن بەس ادام كوز جۇمدى
الەم • كەشە
الماتىداعى سايران كولى قۇرعاتىلادى
ەكولوگيا • كەشە
الماتىداعى «التىن-وردا» بازارى ماڭىندا ءدامحانا ورتەندى
ايماقتار • كەشە
بۇگىن قازاقستان اسكەري-اۋە كۇشتەرىنىڭ قۇرىلعان كۇنى
قازاقستان • كەشە
م ۇلىك يەلەرى بىرلەستىگىنە كوشۋدىڭ مەحانيزمى ءتۇسىندىرىلدى
قازاقستان • كەشە
قازاقستان-ليۋكسەمبۋرگ ديپلوماتيالىق قاتىناسىنا 30 جىل تولدى
قازاقستان • كەشە
جەتىسۋ وڭىرىنەن شىققان قوس تۇلعاعا ەسكەرتكىش ورناتىلدى
ايماقتار • كەشە
پرەزيدەنت الماتى اكىمىن قابىلدادى
پرەزيدەنت • كەشە
قازاقستاننىڭ ديپلوماتيالىق قىزمەتىنە – 30 جىل
قازاقستان • كەشە
«قازفوسفات» كاسىپورىندا 2 جۇمىسشى مەرت بولدى
قوعام • كەشە
الماتى مەن اقتوبەدە اۋا ساپاسى ناشارلايدى
اۋا رايى • كەشە
يراندا 6 بالدىق جەر سىلكىنىسى بولدى
الەم • كەشە
وتكەن تاۋلىكتە 187 ادام ىندەت جۇقتىردى
كوروناۆيرۋس • كەشە
بۇگىن اقىن مۇحتار شاحانوۆ 80 جاسقا تولدى
قازاقستان • كەشە
ەلوردادا سۋبۇرقاقتان ەنتەروۆيرۋس انىقتالدى
ەلوردا • 01 شىلدە، 2022
ماقتاارال تۇرعىنى اۋلاسىنان ادام سۇيەگىن تاۋىپ الدى
وقيعا • 01 شىلدە، 2022
2500-دەن استام دومبىراشى قازاقتىڭ تانىمال كۇيلەرىن ءبىر مەزەتتە ورىندادى
ونەر • 01 شىلدە، 2022
وسكەمەندە 4،3 ملن تەڭگە جىمقىرعان ەسەپشى ۇستالدى
وقيعا • 01 شىلدە، 2022
وتاندىق كاسىپكەرلەر كەڭەسىنىڭ وتىرىسى جاڭا فورماتتا ءوتتى
ۇكىمەت • 01 شىلدە، 2022
قاراعاندىدا عارىش مونيتورينگى بازادا تىركەلمەگەن 11 مىڭ جەر ۋچاسكەسىن تاپتى
ايماقتار • 01 شىلدە، 2022
بىرنەشە وڭىردە اۋا رايىنا بايلانىستى ەسكەرتۋ جاريالاندى
اۋا رايى • 01 شىلدە، 2022
تۇركيادا مۇحتار شاحانوۆتىڭ 80 جاس مەرەيتويى اتاپ ءوتىلدى
الەم • 01 شىلدە، 2022
مەملەكەتتىك باعا رەتتەۋ ماسەلەلەرى تۋرالى زاڭعا وزگەرىستەر ەنگىزىلدى
پرەزيدەنت • 01 شىلدە، 2022
پرەزيدەنت قىلمىستىق جولمەن الىنعان كىرىستەردى زاڭداستىرۋعا قارسى ءىس-قيمىل تۋرالى زاڭعا قول قويدى
پرەزيدەنت • 01 شىلدە، 2022
بيىل شىمكەنتتە 51 ءۇي پايدالانۋعا بەرىلەدى
ايماقتار • 01 شىلدە، 2022
مادەنيەت مينيسترلىگىنىڭ لاۋازىمدى تۇلعالارىنا قاتىستى تەرگەۋ ءجۇرىپ جاتىر
ANTIKOR • 01 شىلدە، 2022
اقسۋ ەلەكتر ستانتسياسىندا جۇمىسشى قازا تاپتى
وقيعا • 01 شىلدە، 2022
قوعام • 01 شىلدە، 2022
ۇقساس جاڭالىقتار