مۇعالىم مىندەتى

ءيا، وتاندىق ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا قوردالانىپ قالعان ىرگەلى ماسەلەلەر بىرتىندەپ شەشىمىن تاۋىپ كەلەدى. بۇرىن مۇعالىمدى قوعامدىق جۇمىستىڭ قولبالاسىنا اينالدىرعان ناۋقانشىلارعا توقتام قويىلدى. پرەزيدەنت پارمەنىمەن مۇعالىم ەڭبەكاقىسى جىلدان جىلعا كوبەيتىلۋدە. ءوز سالاسىنىڭ شىڭىنا شىققان بىلىكتى ۇستازداردى ماراپاتتاۋ مەن ىنتالاندىرۋ تەتىكتەرى مەملەكەت تاراپىنان دا، قوعامدىق ۇيىمدار مەن بيزنەس سەكتورى جاعىنان دا ارتا ءتۇستى. سونداي-اق پەداگوگ مامانداردى دايارلاۋعا بولىنەتىن ورىن سانى ۇلعايتىلدى. ەندى مۇعالىم ساباعىن جاقسىلاپ وتكىزۋگە عانا دەن قويۋى ءتيىس. بۇل دەگەنىمىز – ءبىلىم ساپاسى.

ۇلتتى اعارتۋ ءىسىنىڭ ۇلتانى بولعان الاش قايراتكەرلەرىنىڭ ءبىرى مىرجاقىپ دۋلاتوۆ ء«وزى ءبىلۋ مەن وزگەلەرگە ءبىلدىرۋ ەكى باسقا. بىلگەنىن كىسىگە ءبىلدىرۋ، ياعني بالالاردى وقىتۋ ءوز الدىنا ءبىر عىلىم» دەگەن ءتۇيىن جاسايدى.

قازىر دۇنيە تەز اۋنايدى. بۇگىنگى جاڭالىق ەرتەڭ-اق كومبەدە قالۋى مۇمكىن. ارينە، امەريكالىق عالىمداردىڭ 20 جىلدىق كە­زەڭگە ءبولىپ قاراستىراتىن «ۇرپاقتار» تەورياسىمەن زەردەلەسەك، ءار ۋاقىتتىڭ ءۇنى باسقا ەكەنىن باعامدايمىز. الدىڭعى ۇرپاقتىڭ كەيىنگى بۋىنعا كوڭىلى تولمايتىنىنىڭ دا ءبىر سەبەبى سوندا بولسا كەرەك. ىلكىدە ءتۇۋ تۇكپىردەگى اۋىل مەكتەپتەرىندەگى مۇعا­لىم­دەرىمىزدىڭ ساۋاتتىلىعىن بىلاي قويعاندا، جازۋ ۇلگىسىنىڭ ءوزى مارجانداي بولاتىن. كەڭەستىك پەداگوگيكادان ءتالىم العان اعا بۋىندى جاس ۇرپاق الماستىرادى. قولمەن جازۋ ءۇردىسى دە قولدانىستان قالادى. Z ۇرپاق دەگەن اتاۋ يەلەنگەن ەكى مىڭىنشى جىلدان كەيىنگى بۋىننىڭ سانا-سەزىمى، وي-جۇيەسى وزگەشە. بىراق بۇل بارلىعىن كومپيۋتەر شەشەدى دەگەن ۇعىمدى بىلدىرمەسە كەرەك. سول سەبەپتى زاماناۋي مۇعالىمنىڭ ءوز ماماندىعىنىڭ مايتالمانى بولۋىنا ساباق سايىنعى ىزدەنىسى ازدىق ەتپەسى انىق. وسى رەتتە ەلىمىزدەگى مۇعالىمدەردىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگىن دامىتۋعا كوڭىل بولگەن ابزال. بۇل تالاپقا بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋ كۋرستارى عانا ەمەس، مۇعالىمنىڭ جەكە ىزدەنىسى، مامان رەتىندە ءوزىن ءوزى دامىتۋى دا جەتكىزەدى.

حاكىم ابايدىڭ «داۋلەتكە اقىل بىتپەيدى، اقىلعا داۋلەت بىتەدى» دەگەن ءسوزى بار. بۇگىندە قازاقستاندىق پەداگوگتەردىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن قامتاماسىز ەتۋگە جاسالعان بەت­بۇرىس ەڭ اۋەلى ءبىلىم ساپاسىنىڭ ارتۋى ارقىلى ناتيجە بەرۋى ءتيىس. ياعني ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندەگى ءار مۇعالىمنىڭ قىزمەتىنە قويىلار تالاپ تا كۇشەيتىلگەنى ءجون. مەكتەپ كولدەنەڭ كوك اتتىلاردىڭ كولەڭكەلى تابىس تاباتىن مەكەمەسىنە اينالماۋى ءۇشىن قوعامدىق باقىلاۋ قىزمەتى ەنگىزىلسە، جەڭ ۇشىنان جالعاساتىن تامىر-تانىستىق پەن سىبايلاستىقتىڭ جولى كەسىلەر ەدى. بۇل شىن مانىندە ءوز ءىسىنىڭ كانىگى شەبەرلەرىنىڭ جۇمىس ىستەۋىنە جول اشار ەدى، وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم ساپاسى دا وڭالار ەدى، اتا-انا دا بالاسىن اقىلى ءبىلىم بەرۋ ورتالىقتارىنا سۇيرەلەمەس ەدى. ويتكەنى بۇگىندە شەتەلدىك ساراپشىلار دا بالالاردى دەربەس وقىتۋدىڭ جەتكىنشەك پسيحولوگياسىنا كەرى اسەر ەتەتىنىن، كوم­مۋنيكاتسيالىق قابىلەتتەردەن ادا قىلىپ، ەگويستىك پيعىل قالىپتاستىراتىنىن ايتىپ ءجۇر. سول سەبەپتى مۇعالىم تۇزدەگى جەكە رەپەتيتورلىق جۇمىسىن ەمەس، مەكتەپتەگى وقۋشىلارىنىڭ ۇلگەرىمىن قاداعالاۋعا دەن قويۋى قاجەت.

قازىر قالا مەكتەپتەرىندە دە، اۋىل مەك­­تەپتەرىندە دە كۇردەلى ماسەلەلەر بار. ايتالىق، قالالىق ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە ورىن جەتكىلىكسىزدىگى تۋىنداسا، اۋىل مەك­تەپتەرىندە مامانداردىڭ، تەحنولوگيالىق جابدىقتاردىڭ جەتىسپەۋشىلىگى سياقتى ماسەلەلەر بار. بۇل دا ءبىلىم ساپاسىنا كەرەعار اسەر ەتەتىن تۇيتكىلدەر.

مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ بيىلعى جولداۋىندا بالالاردىڭ بارىنە بىردەي مۇمكىندىك تۋعىزۋ ءۇشىن جۇيەلى شارالار قابىلداۋ قاجەتتىگىن، بالالار قاي جەردە تۇرسا دا، قاي تىلدە وقىسا دا ساپالى ءبىلىم الۋى كەرەگىن تاپسىردى. دارىندى وقۋشىلارعا ەرەكشە قولداۋ كورسەتۋ، قالا مەن اۋىل اراسىنداعى مەكتەپتەر اراسىنداعى ايىرماشىلىقتان دا الىستاۋ كەرەگىن، بۇل دا الەۋمەتتىك الشاقتىقتى تۋدىراتىنىن ايتتى. وسى ورايدا ەلىمىزدە الداعى ءۇش جىلعا ءبىلىم بەرۋ سالاسىنا بولىنەتىن 1،2 ترلن تەڭگەنىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن جاڭا ساپاعا كوتەرەتىنىنە سەنىم بار.