تۇتىنۋشىلىق ماقساتتاعى نەسيەلەۋ ۇلعايدى

Fitch Ratings ساراپشىلارى­نىڭ بولجاۋىنشا، ەكىنشى جار­تى­جىلدىقتا سەكتورداعى تابىس­تىلىق قالىپتى دەڭگەيدە بولادى، بىراق جاقىن پەرسپەكتيۆادا جاقسى دەڭگەيدە ساقتالادى. بانك­تەردىڭ جوعارى تابىستى ءارى ءار­تاراپتى بولشەك نەسيەلەۋگە كو­بىرەك مويىن بۇرۋى تازا پا­يىز­دىق مارجانى نىعايتا تۇ­سە­دى جانە ترانزاكتسيالىق تابىس­تاردىڭ وسىمىنە ىقپال ەتپەك.

كەيبىر قارجى ينستيتۋتتارىندا بۇرىنعىدان «مۇراعا قالعان» پروبلەمالىق نەسيەلەر دە بارشىلىق. سوعان قاراماستان پان­دەميا باستالعالى بەرى قازاق­ستاندىق بانكتەر نەسيە­سى­نىڭ ساپاسى بەرىك بولا تۇسكەن. قاڭ­تاردان ماۋسىمعا دەيىنگى ارا­لىقتا بانكتەر 9،3 ترلن تەڭگە نەسيە بەرىپتى. بۇل – رەكوردتىق كورسەت­كىش. قارجىگەرلەر قاۋىم­داستىعى وسىلاي حابارلاپتى.

ال قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى جاسا­عان تالداۋ بويىنشا بانك سەكتورى­نىڭ جيىنتىق اكتيۆتەرى 30،3 ملرد تەڭگەگە ۇلعايعان. وسى ۋا­قىتتا ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانك­تەردىڭ شامامەن 12،4 ترلن تەڭ­گەنى نەمەسە اكتيۆتەردىڭ 35،8 پا­يىزىن قۇرايتىن جوعارى ءوتىم­دى اكتيۆتەرىنىڭ ەلەۋلى قورى بار. بۇل وتە ماڭىزدى، ويتكەنى وتىم­دىلىك قورى بانكتەردىڭ ءوز مىندەتتەمەلەرىن تولىق كولەمدە ورىنداۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى.

«2021 جىلدىڭ 1 تامىزىن­داعى جاعداي بويىنشا بانك سەك­تورىنىڭ جەتكىلىكتى كاپيتال قورى بار: نەگىزگى كاپيتالدىڭ جەت­كىلىكتىلىك كوەففيتسيەنتى – 20،2 پايىز، مەنشىكتى كاپيتال­دىڭ جەتكىلىكتىلىك كوەففيتسيەنتى – 25 پايىز، بۇل جۇيە بويىنشا ورتاشا العاندا بەلگىلەنگەن ەڭ تومەنگى تالاپتاردان ايتار­لىق­تاي اسىپ تۇسەدى. بيىلعى 7 ايدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا بانكتەر 812،2 ملرد تەڭگە مولشەرىندە تازا پايدا تاپتى. ونىڭ مولشەرى – 449،9 ملرد تەڭگە. اكتيۆتەر رەنتابەلدىلىگى (ROA) 3،43 پايىز بولسا، كاپيتال رەنتابەلدىلىگى (ROE) – 27،58 پايىزدى قۇرايدى. ال نەسيەلەۋدىڭ جالپى جيىنتىق كولەمى شىلدە ايىندا 1،9 پايىزعا كوبەيىپ، 16 ترلن تەڭگەگە جەتتى»، دەپ حابارلايدى اگەنتتىك.

ەكونوميكاعا تەڭگەمەن بە­رىل­­گەن نەسيەلەر كولەمى شىلدە­دە 2،3 پايىزعا ءوسىپ، 14،1 ترلن تەڭگەگە دەيىن ارتقان. سالالىق بولىنىستە بانكتەر نەسيەسىن نەگىزىنەن ونەركاسىپ (14،2 پايىز)، ساۋدا (10،9 پايىز)، قۇرىلىس (3،3 پايىز) جانە كولىك (2،8 پايىز) سالالارىنا بەرگەن. بۇل رەتتە تۇتىنۋشىلىق ماقساتتاعى نەسيە 4،39-دان 5،1 ترلن تەڭگەگە دەيىن ۇلعايعان.

ارينە، نەسيەنىڭ ءتۇپ اتاسى قارىز بولعان سوڭ، ونىڭ دەر كەزىندە قايتارىلماي جاتاتى­نى دا زاڭدىلىق. بانك سەك­تورىن­­داعى كليەنتتەر بۇل زاڭ­دى­لىق­تان ەشقاشان «اتتاپ» كەتە المايدى. دەگەنمەن نەسيە پورت­فەلى­نە زالال كەلتىرەتىن مۇنداي تەرىس ارەكەت اسا كوپ ەمەس. 90 كۇن­نەن استام مەرزىمى وتكەن بەرەشەگى بار كرەديتتەردىڭ ۇلەسى كرەديتتىك پورتفەلدىڭ جالپى كولەمىندە 4،8 پايىزدى نەمەسە 819،2 ملرد تەڭگەنى قۇراپ، 2021 جىل­عى ماۋسىمدا 19،2 ملرد تەڭ­گەگە نەمەسە 2،4 پايىزعا ۇلعاي­عان. جەكە تۇلعالاردىڭ پورت­فەلىندە 90 كۇننەن استام مەر­زىمى وتكەن بەرەشەگى بار قارىز­داردىڭ دەڭگەيى – 4،4 پايىز. ال زاڭدى تۇلعالار پورتفەلىندەگى NPL دەڭگەيى – 5،4 پايىز. بۇل رەتتە شاعىن جانە ورتا بيزنەس قارىزدارى دا قوسا ەسەپتەلىپ وتىر. جالپى مەرزىمى ءوتىپ تو­لەن­بەي تۇرعان قارىز ۇلەسى 7،5 پايىز نەمەسە 1،2 ترلن تەڭگەنى قۇرايتىنىن دا ايتا كەتۋ كەرەك.

البەتتە، تولەنبەي تۇرعان قارىز كولەمى بانكتەردىڭ كۇرەك­تەپ تاۋىپ جاتقان تابىسىمەن سا­لىستىرعاندا تيتىمدەي عانا پروبلەما. سوندىقتان سەكتورداعى ويىنشىلار بۇعان اسا باس اۋىرتا قويمايدى. ولار قازىر قايتسەك نەسيەلەۋدى ارتتىرامىز، كليەنت­تەردىڭ موينىنا تاعى قانداي سە­بەپ­پەن نەسيە ىلەمىز دەپ اۋرە. ماتە­ريالدىق مۇقتاجدىق حالىق­تى بانك تابالدىرىعىنان ەرىكتى-ەرىك­سىز اتتاتىپ جاتىر. سون­دىق­تان قورجىنى تومپايىپ، جالى كۇ­جىرەيگەنى ءۇشىن بانكتەر ءبىرىن­شى كەزەكتە حالىققا العىس ايت­قانى ءجون سياقتى.