بيلىك پەن حالىق ءبىر بولسا...

قازاقستان حالقى دا وسىنداي ال­ماعايىپ ۋاقىتتا ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى توقاەۆتىڭ حا­لىقارالىق سىننان وتكەن ساياساتكەر ەكەندىگىنە كوز جەتكىزىپ وتىر. وعان قيىن كەزەڭدە حالىقتى الەۋمەتتىك جاعى­نان قورعاۋ جونىندەگى شۇعىل ءىس-شارا­لار دالەل بولا الادى.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋىن حالىقتىڭ اسىعا كۇتەتىنى دە وسىدان شىعار. ويتكەنى پرەزيدەنتتىڭ ءار جولداۋىنان كەيىن ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك، مادەني-رۋحاني، ءبىلىم-عىلىم سالالارى تىڭ سەرپىن الىپ، جاڭا مىندەتتەرمەن تولىعاتىنى بەلگىلى.

مىنە، 1 قىركۇيەكتە قوس پالاتالى پار­لا­مەنتتىڭ بىرلەسكەن وتىرىسىندا مەم­لەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى توقاەۆ حالىققا ءداستۇرلى جولداۋىن جاريالادى.

پرەزيدەنت ەڭ الدىمەن ىندەت پەن ەكونوميكالىق قيىندىقتار تۇسىندا حالقىمىزعا بىرلىك پەن توزىمدىلىك تانىتۋ قاجەت ەكەنىن ايتا وتىرىپ، ۇكى­مەتكە وسى جولداعى جۇمىستاردى كۇشەي­تۋ بويىنشا جاڭا تاپسىرمالار بەر­دى. بۇگىن دە ىندەتتى جەڭۋدىڭ بىر­دەن-ءبىر جولى – ەكپە الۋ ەكەنى بەل­گىلى. وسى­عان وراي، حالىق اراسىندا ءتۇسىن­دىرۋ جۇمىستارىن كۇشەيتۋدى تاپسىردى.

بۇل ءوز جەمىسىن بەردى دەپ نىق سە­نىممەن ايتۋعا بولادى. قازىر 5 ميلليوننان استام ادام ەكپەنىڭ ەكىنشى كومپونەنتىن الدى. مۇنىڭ وڭ شەشىم بولعانىن ءومىر كورسەتىپ وتىر. بۇگىننەن باستاپ 3 ميلليوننان استام ءجاسوسپىرىم مەكتەپ پارتاسىنا وتىردى.

شىنىن ايتۋ كەرەك، بالا­لارى­مىزدىڭ مەكتەپتى ونلاين جاع­دايىندا وقۋى ۇستازداردى دا، اتا-انا­لاردى دا قاتتى الاڭداتقان ەدى. قالاي بولعاندا دا، قاشىقتان وقىتۋ ءبىلىم سا­پاسىنا ايتارلىقتاي اسەر ەتتى. ۇستاز بەن شاكىرت اراسىنداعى قاتىناس الشاقتادى. ال بالا ۇستازعا قاراپ وسە­تىنىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. سوندا عانا بالانىڭ ورەسى جەتىلەدى، تاربيە­سى نىعايادى. ال ۇستاز شاكىرتىنە قاراپ قۋاتتانادى. ولاردىڭ مەيىرىم شۋا­عى ۇستازداردى قاناتتاندىرادى. قا­لىپ­تاسقان ءداستۇرلى وقۋ فورماتىنا قايتا ورالۋ حالىقتى ەرەكشە قۋانتىپ وتىر دەپ نىق سەنىممەن ايتا الامىن.

ادامي كاپيتال ءبىلىمدى ۇرپاقتان باستالادى. مەكتەپ ءبىلىمى جوعارى مەكتەپتە جالعاسادى. ءبىز دە جۇزدەگەن مىڭ ستۋدەنتتەردىڭ كوللەدجدەردىڭ، ينستيتۋتتار مەن ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ اۋديتورياسىنا كىرگەنىنە ەرەكشە قۋانىپ وتىرمىز.

ءيا، مەملەكەت باسشىسى جولداۋدا ادەتتەگىدەي وتاندىق ءبىلىم مەن عىلىمنىڭ ماڭىزدى پروبلەمالارىنا توقتالىپ، ولاردى شەشۋ جونىندە ناقتى جاڭا مىندەتتەر قويدى.

الەمدە تەحنيكا مەن تسيفرلان­دىرۋدىڭ، نانوتەحنولوگيانىڭ جىلدام دامۋى بارلىق سالادا ماقسات پەن باسىمدىقتى جەدەل وزگەرتۋدە. وسىعان وراي، پرەزيدەنتىمىز وقىتۋ باعدارلامالارىن تەز ارادا زامان تالابىنا ساي قايتا بەيىمدەۋ جۇمىستارىن قولعا الۋ قاجەتتىگىن اتاپ كورسەتتى.

سول سياقتى جەدەل وزگەرىستەر مەن جاڭا مۇمكىندىكتەرگە قول جەتكىزۋ ءۇشىن پەداگوگتەردى قايتا دايارلاۋدى قا­زىر­گى كەزدەگىدەي 5 جىلدا ەمەس، ءار 3 جىل سايىن جۇرگىزۋدى تاپسىردى. مۇن­داي وزگەرىس ءوز كەزەگىندە ءبىزدىڭ پەدا­گوگتەر كورپۋسىنىڭ جاڭاشىل، ىزدەنىم­پاز تولقىنىن قالىپتاستىرۋعا زور مۇمكىندىك بەرەدى دەپ ويلايمىن.

سونداي-اق مەملەكەت باسشىسى: «ورتا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ وتكىر پروب­لەماسى مەكتەپتەردە ورىن جەتىس­پەۋشىلىگى بولىپ وتىر. بۇگىندە تاپشى­لىق 225 مىڭ ورىندى قۇرايدى. ەگەر شۇعىل شارالار قولدانىلماسا، 2025 جىلعا قاراي ول ميلليون ورىنعا جەتۋى مۇمكىن. بۇعان دەيىن مەن 2025 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن كەمىندە 800 مەكتەپ سالۋ تۋ­رالى تاپسىرما بەرگەن ەدىم. بۇگىن مەن بۇل ساندى 1000 مەكتەپكە دەيىن جەت­­كىزۋ مىندەتىن قويىپ وتىرمىن»، دەدى.

راسىندا دا ورىن تاپشىلىعى – ءبىلىم سالاسىندا ۇزاق جىلداردان بەرى شەشىمىن تاپپاي جۇرگەن، كەزەك كۇت­تىرمەيتىن ماسەلەلەردىڭ ءبىرى. سوندىق­تان پرەزيدەنتتىڭ بۇل تاپسىرماسىن جاۋاپتى ورگاندار تەز ارادا جۇزەگە اسىرۋعا ءتيىس دەپ بىلەمىن. سەبەبى بالالاردى وقۋ ورنىمەن تولىق قامتاماسىز ەتپەي تۇرىپ، زامان تالابىنا ساي ءبىلىم بەرۋ جونىندە ءسوز قوزعاۋ مۇمكىن ەمەس.

پرەزيدەنتىمىز بيىل بىرنەشە قازاق­ستاندىق وقۋشىنىڭ حالىقارالىق وليمپيادالاردىڭ جەڭىمپازى اتان­عانىن زور قۋانىشپەن جەتكىزدى جانە مۇنداي دارىندى بالالارعا قولداۋ ءبىلدىرۋدى، سونداي-اق ولارعا جوعارى وقۋ ورىندارىنا ءتۇسۋ ءۇشىن كونكۋرس­تان تىس گرانتتار بەرىپ، بىرجولعى اقشا­لاي سىياقىلار تولەۋدى، بالالاردى تاربيەلەگەن مۇعالىمدەردى مورالدىق جانە ماتەريالدىق كوتەرمەلەۋدى تاپسىردى.

پرەزيدەنتتىڭ بيىلعى جولداۋى وتكەن جىلعى جولداۋىنىڭ زاڭدى جال­عاسى دەپ ايتۋعا بولادى. ويتكەنى مەم­لەكەت باسشىسى ءۇشىن حالىقتى الەۋ­مەت­تىك جاعىنان قورعاۋ باسىم باعىتتاردىڭ ساناتىندا تۇرادى.

ايتالىق، ەگەر قازىر ەڭ تومەنگى جالاقى 42500 تەڭگەنى قۇرايتىن بولسا، ەندى 2022 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ، 60 مىڭ تەڭگە بولماق. بۇل پرەزيدەنت قاداپ ايتقانداي، 1 ميلليون ادامدى قامتيدى.

جولداۋدا مەملەكەت باسشىسى بيۋدجەت سالاسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ جالا­قىسى جىل سايىن 20 پايىزعا ارتىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى. ال 2020 جىل­دان باستاپ 600 مىڭنان استام پەدا­گوگ، دارىگەردىڭ، الەۋمەتتىك سالا قىزمەت­كەر­لەرىنىڭ جالاقىسى وسكەن بولاتىن.

– بىراق بيۋدجەتتەن قارجى­لان­دى­راتىن وزگە سالا ازاماتتارى مۇنان تىس قالدى، – دەدى ق.ك.توقاەۆ. – سوندىقتان 2022 جىلدان 2025 جىلعا دەيىن مەملەكەت وسى ساناتتاعى ازاماتتىق قىزمەت­كەر­­لەردىڭ جالاقىسىن جىل سايىن ورتا ەسەپ­­پەن 20 پايىزعا وسىرەتىن بولادى. تۇ­­تاس­­تاي العاندا، تاعى 600 مىڭ وتان­دا­­سىمىز بۇل باستامانىڭ يگىلىگىن كورەدى.

ارينە، ۇستاز، پەداگوگ رەتىندە مەن مۇنداي ۇسىنىستاردى وتە جىلى قابىل­دادىم. سونداي-اق مۇعالىمدەردى ودان ءارى قولداۋ جالعاساتىنى ماعان ەرەكشە اسەر ەتتى.

شىنىندا، ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ قاڭ­تار ايىنان باستاپ، پەداگوگتەردىڭ جالا­قىسى 25 پايىزعا وسكەن بولاتىن. پرەزيدەنت «كەلەسى 3 جىلدا وسى ماق­ساتقا 1،2 تريلليون تەڭگە بولىنەدى»، دەدى. دەمەك، پەداگوگ مامانداردىڭ بەدەلى عانا ەمەس، ولاردى ءتيىستى ەڭبەك­اقىمەن قولداۋ دا ويداعىداي قالىپ­تاسۋى مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ باس­تى باعىتتارىنىڭ ساناتىندا تۇر. ارينە، بۇل ءار ۇستازدىڭ جۇرەگىنە ءوز ماماندىعىنا دەگەن ماقتانىش سەزىمىن ۇيالاتاتىنى ءسوزسىز.

عالىم رەتىندە دە مەن كوكەيدە جۇرگەن كوپ سۇراقتارعا جاۋاپ الدىم.

– عىلىمدى دامىتۋ ءبىزدىڭ اسا ما­ڭىزدى باسىمدىعىمىز، – دەدى مەم­­لەكەت باسشىسى. – بۇل سالاداعى تۇيت­كىلدەردىڭ شەشىمىن تابۋ ءۇشىن وسى جىل­دىڭ سوڭىنا دەيىن زاڭناماعا وزگەرىس­تەر ەنگىزۋ قاجەت. ەڭ الدىمەن جەتەك­شى عالىمدارىمىزعا تۇراقتى جانە ءوز ەڭبەگىنە لايىقتى جالاقى تولەۋ ما­سەلەسىن شەشۋ كەرەك. مۇنى عىلىمعا بولىنەتىن بازالىق قاراجات ەسەبىنەن قامتاماسىز ەتكەن ءجون.

ءيا، پرەزيدەنت كوپتەن بەرى عالىم­دار­دى، عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋت­تا­رىنىڭ باسشىلارىن تولعانتىپ جۇر­گەن ماسەلەلەردىڭ تۇيتكىلىن شەشتى. بولاشاقتا ىرگەلى عىلىممەن اينالىساتىن عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتتارى تىكەلەي قارجىلاندىرىلاتىن بولادى. بۇل قازاقستان عىلىمىن قولداۋداعى جاڭا قادام بولىپ وتىر.

مەملەكەت باسشىسى قازاقستان عا­لىم­دارى كوپتەن بەرى ايتىپ، جازىپ جۇر­گەن ماسەلەنى وڭتايلى شەشىپ بەردى. ما­سەلەن، بۇرىن گرانت مەرزىمى 3 جىلمەن شەكتەلەتىن. ول ىرگەلى عىلىمدى دا­­مى­تۋعا ەداۋىر كەدەرگى كەلتىرىپ وتىر­عانىن پرەزيدەنت ءوز جولداۋىندا اتاپ ءوتتى.

راسىندا، قىسقا مەرزىمدە ىرگەلى عىلىمدا ۇلكەن جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزۋ مۇمكىن بە؟ ەندى پرەزيدەنت تاپسىرماسىنا سايكەس گرانتتىق جوبا مەرزىمى 5 جىلعا دەيىن ۇزارتىلدى. بۇل قازاقستان عىلىمىنىڭ ورلەۋ كەزەڭىنىڭ باسى بولاتىنىنا سەنىمدىمىن.

جولداۋداعى ءار جول، ءار شەشىم حالىق جۇرەگىنەن شىعاتىنىنا سەنىمىم مول. ايتالىق، رۋحانيات سالاسىنا باسىم­­دىق بەرگەن مەملەكەت نىعايادى. ۇلت­تىق بىرلىك بولعان جەردە قوعام ىلگە­رى داميدى.

مەملەكەت باسشىسى تاريحي جانە مادەني مۇرانى ءتيىمدى قولدانۋ قا­جەت­تىگىنە ەرەكشە ءمان بەردى. مادەنيەتتى دامىتۋدىڭ، ونى جاڭاشا قۇرۋدىڭ تۇجىرىمداماسىن جاساۋدى ۇكىمەتكە تاپسىردى.

جولداۋ قازاقستاننىڭ جاڭا دامۋ جولىنىڭ ارنالارىن ايقىنداپ بەردى.

باقىتجان جۇماعۇلوۆ،

سەنات دەپۋتاتى