ماسەلەلەر جۇيەلى تۇردە شەشىمىن تابۋدا

ارينە، بۇل جاعدايات پاۆلودار وبلى­سىن­ا عانا قاتىستى ەمەس، دەگەنمەن ءبىز­دىڭ ءوڭىرىمىزدى مىسالعا الا وتىرىپ، مەم­لە­كەت­تىك اپپاراتتا بولاتىن اۋىس-تۇيىس­تەر ماسەلەسى تۋرالى قىس­قاشا توق­تالۋدى ءجون دەپ سانادىق. بىرىن­شى­دەن، سوڭعى جىلدارى مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ جۇكتەمەسى ايتارلىقتايارتتى جانە الداعى ۋاقىتتا ازاياتىن ءتۇرى بايقالمايدى. وكىنىشكە قاراي، مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ ءبارى بىردەي مۇنداي جۇكتەمەگە توتەپ بەرە ال­مايدى. مەملەكەتتىك قىزمەتپەن قوش اي­تى­ساتىندار دا بار. ماسەلەن، ءبىر عانا كور­سەتكىشتى – ازاماتتاردىڭ وتىنىشتەرىن الىپ قاراساق. سوڭعى ءۇش جىلدىڭ ىشىندە وبلىس اكىمىنىڭ اپپاراتىنا تۇسكەن وتىنىشتەردىڭ سانى ءبىر جارىم ەسەگە ارتىپ، 40 مىڭنان 60 مىڭعا دەيىن جەتتى. بۇل تەك وبلىستىق اپپاراتقا تۇسكەندەرى عانا. بۇدان بولەك، 23 باسقارما، 13 قالا مەن اۋدانداردىڭ اكىمدىكتەرى بار. تۇر­عىنداردىڭ وتىنىشتەرىنەن بو­لەك، ورىندالۋعا ءتيىستى جوعارى باس­شى­­لىقتىڭ تاپسىرمالارى، نىسا­نالى ينديكاتورلار جانە باسقا دا مىندەتتەمەلەر بار. ارينە، مەملەكەتتىك قىزمەت جۇمىسقا جانىڭمەن بەرىلىپ، كۇندىز-ءتۇنى ەڭبەك ەتۋدى تالاپ ەتەدى، بىراق كوپ ادام بۇعان شىدامايدى.

پاندەميا جاعدايدى ودان سايىن قيىنداتا ءتۇستى. قىزمەتشىلەر شتاتىنىڭ 80%-ى قاشىقتان جۇمىس ىستەپ، ءبىر­ازى اۋىرىپ جاتقاندا جۇمىستىڭ مۇن­داي كولەمىن اتقارۋ قيىنعا سوقتى. كوپ­شىلىك بىلمەيتىن ءبىر جايت – وتكەن جىلى پاندەميانىڭ ءورشىپ تۇرعان كە­زىندە وبلىستىق دەن­ساۋ­لىقساقتاۋ باس­قارماسىندا بەس قىز­مەت­كەر عانا جۇ­مىس ىستەدى. ونىڭ ىشىندە باسشى دا بار. ارينە، وبلىس اكىمى ابىلقايىر سقا­قوۆ اۋرۋحانالاردىڭ باس دارىگەرلەرى مەن وڭىرلىكدەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسى ارداگەرلەرىنىڭ الەۋەتىن ۇتىمدى پايدالانا ءبىلدى. دەگەنمەن بۇل اسا قيىن كەزەڭ ەدى. قاۋىپتىكەزەڭ اياقتالعاندا دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى ءوز ەركىمەن قىزمەتىنەن كەتۋگە شەشىم قابىلدادى. پاندەميا باستالعاننان بەرى جۇمىسپەن قامتۋ، بيزنەس جانە باسقا سالالاردى قولداۋ قاجەتتىلىگى ارتقانى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.

ماسەلەنىڭ ەكىنشى جاعىنا كەلەر بول­ساق، كوپ جاعدايدا ساباقتاستىق ينس­تي­تۋتى جۇمىس ىستەمەيدى. تاجىريبەلى ارىپتەستەردىڭ ورنىنا جاڭا كادرلار كەلەدى. ولاردىڭ تاجىريبەسى، قالادا نەمەسە وبلىستا قوردالانعان ماسەلەلەر تۋرا­­­­­لى حابارىنىڭ از بولۋى ءجيى كەزدەسەدى. كەي كەزدەرى جاسماماندار بىلەك سىبا­نىپ جۇمىسقا كىرىسسە دە، كوپتەگەن «تا­­ري­حي» پروبلەمامەن بەتپە-بەت كە­لىپ، تايقىپ شىعادى. سونىمەن قاتار مەم­لەكەتتىك قىزمەتتىڭ قاتاڭ تالاپتارى مەن جالاقىنىڭ كولەمى ەڭبەك نا­رى­عىنىڭ زاماناۋي ترەندتەرىنە ساي كەلمەيدى. قازىرگى كەزدە بىلىكتى ماماندار ءۇشىن فريلانس، شەتەلدىك كومپانيالاردا ونلاين جۇمىس ىستەۋ سياقتى باسقادا جوعارى جالاقى تولەنەتىن مۇم­كىن­دىك­تەر بار. ءبىر جارىم جىلدىڭ ىشىندە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ 192 قىزمەتكەرى مەملەكەتتىك قىزمەتپەن قوش ايتىستى. ولاردىڭ ىشىندە ماقالادا ەسىمى اتالعان ارىپتەسىمىز دە بار. قالاي دەگەنمەن دە، ول قىسقا مەرزىم ىشىندە سالانى دامىتۋدىڭ ءتيىمدى مەحانيزمىن ىسكە قوسىپ ۇلگەردى. سوندىقتان ساباقتاستىق ءپرينتسيپى ءوز جەمىسىن بەرەدى دەپ ويلايمىز. ماقالادا ايتىلعان كەيبىر باسشىلاردىڭ بۇرىنعى قىزمەتىنە ورالۋى دا وڭتايلى ناتيجە كورسەتۋى ءتيىس. بۇعان ولاردىڭ ينستيتۋتسيونالدىق جادىسى كومەكتەسەدى.

ءۇشىنشى جانە ءبىزدىڭ ويىمىزشا ەڭ ماڭىزدى ماسەلە – ادامي كاپيتالدىڭ ساپاسى. ونىڭ ساپاسى ناشار دەۋدەن اۋلاقپىز. الايدا مەملەكەتتىك قىز­مە­ت­­­شىلەردىڭ بىلىكتىلىگى مەن قۇزى­رەت­تىلىكتەرىن ۇزدىكسىز ارتتىرىپ وتىر­ماساق، ەرتە مە، كەش پە، مەملەكەتتىك باسقارۋ سالاسىندا كاسىپقويلاردىڭ سانى ازايا تۇسەدى. قازىرگى كەزدە پاۆلودار وبلىسى مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەرىنىڭ قا­تا­رىندا پرەزيدەنتتىك جاس كادرلار رە­زەر­ۆىنىڭ ءتورت مۇشەسى، «بولاشاق» ستي­پەندياسى مەن مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسىنىڭ 22 تۇلەگى، التى عىلىمي دارەجە يەگەرى بار. ولاردىڭ سانى سوڭعى ءبىر جارىمجىل ىشىندە 1،2 ەسەگە ازايدى. بۇل – ءبىز ءۇشىن وكىنىشتى جاعداي. سەبەبى كەي جاعدايلاردا كرەاتيۆتى، تىڭ شەشىم قابىلداۋعا ءازىر ادامدار قاجەت ەكەنىن كورىپ ءجۇرمىز. ماقالادا ەسىمى اتالعان ءبىر ارىپتەسىمىز پرەزيدەنتتىك جاس كادرلار رەزەرۆىنىڭ مۇشەسى عانا ەمەس، ۇزدىك ۇش­تىكتىڭ قاتارىندا ەكەنىن اتاپ ءوتۋ كەرەك. ول قاتاڭ ىرىكتەۋدەن ءوتىپ، پاۆلودار وبلىسىنا«ورتالىق-ءوڭىر» روتاتسيا جەلىسى بويىنشا قىزمەتكە تۇردى. ماسەلەگە ورالار بولساق، مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ اۋىس-ءتۇيىس سەبەپتەرىنىڭ ءبىرى – ءبىلىم مەن داعدىنىڭ ازدىعى. مۇنى مويىنداۋىمىز قاجەت.

ارينە، پاۆلودار وبلىسىنىڭ اكىم­­­دى­گى پروبلەمالاردى مويىنداۋمەن شەك­تەلمەيدى. ايماق باسشىسىنىڭ ال­عاش­قى باستامالارىنىڭ ءبىرى – اكىمدىك جۇيەسىندە فۋنكتسيونالدىق ساراپتاما جۇرگىزۋ. پروبلەمالاردى شەشۋ ءۇشىن ولاردىڭسەبەبى مەن العىشارتتارىن ءتۇسىنۋ قاجەت ەكەنى بەسەنەدەن بەلگىلى. دارىگەر دە دياگنوز قويماي تۇرىپ، ەمدەۋ­­گە كىرىسپەيدى عوي. بۇدان بولەك، فۋنك­­تسيالاردىڭ قايتالانۋى، باسقارۋ نور­ما­لارىنىڭ بۇزىلۋى جانە باسقا دا ول­قى­لىقتار انىقتالدى. فۋنكتسيونالدىق ساراپتامانىڭ ناتيجەسى بويىنشا ابىل­قايىر سقاقوۆ بىرقاتار جۇيەلى شەشىم قابىلداپ، ءوزىنىڭ ورىنباسارلارى مەن باسقارمالاردىڭ قۇزىرەتتىلىكتەرىن قايتا ءبولىپ، وبلىس اكىمى اپپاراتىنىڭ جانە الەۋمەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراتسياسىنىڭ شتاتتارىنىڭ تورتتەن ءبىر بولىگىن قىس­قارتتى.

الايدا بۇل شارالاردىڭ ءوزى ازدىق ەتەدى. ماسەلەن، ادامي كاپيتال ساپاسىنىڭ ماسەلەسىن شەشۋ ءۇشىن تۇبەگەيلى شارالار قاجەت. بۇل تەك مەملەكەتتىك قىز­مەت­شىلەردى دايارلاۋعا قاتىستى ەمەس. پروب­لەما ءار سالادا بار. ايماق باسشىسى مۇنى جاقسى تۇسىنگەندىكتەن مەكتەپتەر مەن كوللەدجدەردىڭ ماتەريالدىق-تەح­ني­كا­لىق بازاسىن نىعايتۋعا، ۇستازدار مەن وقۋشىلاردى قولداۋعا كوپ كوڭىل بولەدى. سونداي-اق ابىلقايىر سقاقوۆ تەوريانى تاجىريبەمەن ۇشتاستىرۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن وڭىرلىك جانە ۇلتتىق جوعارى وقۋ ورىندارىمەن تىعىز ارىپتەستىك ورناتتى.

ايماق باسشىسىنىڭ تاعى ءبىر ماڭىزدى شەشىمى – مەملەكەتتىك باسقارۋ اپپاراتىنا تسيفرلى جوبالاردى ەنگىزۋدى قارقىندى جۇزەگە اسىرۋ. قازىرگى كەزدە پاۆلودار وبلى­سىنىڭ اكىمدىگىندە اقپاراتتىق-ساراپ­تامالىق جۇيە، تاپسىرمالاردىڭ ورىندالۋىن باقىلاۋ جۇيەسى، احۋالدىق-ساراپتامالىق ورتالىق جانە باسقا دا جوبالار جۇمىس ىستەپ تۇر. ولار مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردى قاعازباستىلىقتان ارىلتىپ، شەشىم قابىلداۋ مەرزىمدەرىن قىس­قار­ت­ۋعامۇمكىندىك بەردى. ەڭ باستىسى – قا­بىل­دانعان شەشىمدەردىڭ ساپاسىنىڭ ارتۋى. ماماندار بارلىق اقپارات پەن سالانىڭدامۋ ترەندتەرىن ءبىر جۇيەدەن كورىپ وتىرعاندا، ولارعاجاعدايدى ساراپ­تاۋ­عا جانە تەز شەشىم قابىلداۋعا دا اناعۇرلىم ىڭعايلى بولادى.

ف. بىقاي بۇل جۇيەنىڭ ىڭعايلىلىعىن ماقالا باسىلىپ شىققاننان كەيىن ءبىزدىڭ شا­قىرۋىمىزبەن جاعداياتتىق-سا­راپ­تا­­مالىق ورتالىققا كەلىپ، ءوز كوزى­مەن كور­­گەن ەدى. ورتالىقتىڭ ماماندارى – سا­لا­لىق باسقارمالاردىڭ بىلىكتى ماماندارى. سول كۇنى ولار شارۋالارعا سۋبسي­­ديالار بەرۋگە بايلانىستى بيزنەس-ۇدەرىس­تەردىڭ ساراپتاماسىن اياقتاعان ەدى. انىق­­تالعانداي، سۋبسيديالاۋعا قاتىستى شارا­لاردىڭ مەرزىمىمەن جۇمسالاتىن ۋاقىتتى ەش قيىندىقسىز قىسقارتۋعا بولادى ەكەن. ساراپشىلاردىڭ ۇسىنىسى اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسىنىڭ باسشىسىنا جولداندى.

ءبىز فاريدا شايماردانقىزىنا وزەكتى ماسەلەنى ءبىر عاسىردان استام ۋاقىت حالىققا شىنايى اقپارات تاراتىپ كەلە جاتقان ۇلتتىق باسىلىمنىڭ بەتىندە كوتەرگەنى ءۇشىن العىسىمىزدى ايتا وتىرىپ، بۇل جايتتار وبلىس باسشىلىعىنا جاقسى تانىس ەكەنىن جانە كەشەندى شارالار ارقىلى جۇيەلى تۇردە شەشىلىپ جاتقانىن جەتكىزگىمىز كەلەدى. سونداي-اق ءبىز مامانداردى مانساپ ساتىسىنداعى ورلەۋىنە ەمەس، ولاردىڭ جۇمىسىنىڭ ناتيجەسىنە قاراي باعالاۋعا باسىمدىق بەرەمىز.

پاۆلودار وبلىسى اكىمىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى