ونەر • 05 تامىز، 2021

نۇرحاننىڭ دومبىراسى

ارقالىق قالاسىنداعى وبلىستىق دالا ولكەسى تاريحى مۋزەيىندە تاعىلىمدى تاريحتان سىر شەرتەتىن كونە جادىگەرلەر جەتەرلىك. سونداي اسىل دۇنيەنىڭ ءبىرى – قازاقستاننىڭ حالىق اقىنى، اباي اتىنداعى مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى نۇرحان احمەتبەكوۆتىڭ دومبىراسى.

ازامات ەسەنجول

بۇل قۇندى جادىگەردى مۋزەيگە اقىننىڭ بالاسى مالىكزادانىڭ ۇيىندەگى تۇراعال اجەمىز تاپسىرعان. نۇرحان اتامىز جازباشاعا دا، سۋىرىپ سالماعا دا جۇيرىك، ارقالى اقىن بولعان. تۇعىرلى تالانت يەسى كلاسسيكالىق شىعىس ۇلگىلەرىنىڭ جەلىسىمەن بىرنەشە داستان جازدى. ماسەلەن، «مىڭ ءبىر ءتۇن» ەرتەگىسىمەن بايلانىستىرعان «قامارلى زامان»، «البان جۇپار حانىم» اتتى شىعارمالارى ەل اراسىنا كەڭىنەن تانىلدى. سونداي-اق ونىڭ ومىردەگى تاريحي وقيعالاردى پوەزيا تىلىمەن سويلەتكەن «ەسىم سەرى»، «قارعا»، «امانگەلدى» داستاندارىن جۇرتشىلىق ءالى كۇنگە دەيىن تامسانىپ ايتادى. اسىرەسە، اقىننىڭ وتكەن عاسىردىڭ 30-شى جىلدارىنداعى الاپات اشتىق شىندىعىن العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ جازعان «كۇلاندام» داستانى – ادەبيەتىمىزدىڭ اسىل قازىناسىنا قوسىلعان سۇبەلى تۋىندى دەۋگە بولادى. اقىن وسى شىعارماسى جانە كەنەسارى مەن ناۋرىزبايدى جىرلاعانى ءۇشىن سول جىلدارى ءبىراز قۋعىن كورگەن.

نۇرحان احمەتبەكوۆ زامانداستارى ومار شيپين، قاشقىنباي قاز ۇلى، ءسات ەسەنباەۆ، قۇتجان قانجىعالين، ءالي دوسىباەۆ، احمەتحان ابىقاەۆ، مولداحمەت تىربيەۆ، مايتاش سماعۇلوۆ سەكىلدى اقىندارمەن تىزە قوسىپ، ۇلتتىق ايتىس ونەرىنىڭ دامۋىنا ۇلكەن ۇلەس قوستى. 1943 جىلى وتكەن رەسپۋبليكالىق ايتىستىڭ جەڭىمپازى بولدى.

ارداقتى ازامات اقىندىقپەن بىرگە قىزمەتتى دە قاتار الىپ، 1936-1946 جىلدارى تورعاي وڭىرىندە اۋدانارالىق حالىق تەاترىن ۇيىمداستىرىپ، ەل ىشىندەگى ونەرلى ادامداردى توپتاستىرىپ، بىرنەشە قويىلىمدار ساحنالادى. سوعىس جىلدارىندا جالىندى جىرلارىمەن ەلدىڭ جىگەرىن جانىپ، جەڭىسكە دەگەن ۇمىتتەرىن وياتتى. ايتۋلى اقىننىڭ بۇگىنگە دەيىن «توسىن تولعاۋى»، «امانگەلدى»، «جاساۋىل قىرعىنى»، «ن.احمەتبەكوۆ» تاڭدامالى شىعارمالارى سەكىلدى بىرنەشە كىتاپتارى جارىق كورگەن. ۇلت رۋحانياتىنا شۇرايلى شىعارمالارىمەن ولشەۋسىز ۇلەس قوسقان نۇرحان اتامىزدىڭ قاسيەتتى قارا دومبىراسى – بارشا قازاق ءۇشىن باعالى جادىگەر دەسەك ارتىق ەمەس.

كۇننىڭ ماڭىزدى جانە وزەكتى جاڭالىقتارىن «ەگەمەن قازاقستان» تەلەگرام كانالىنان وقىڭىز