بالۋاندارىمىز باس جۇلدە ءۇشىن بەلدەسە الا ما؟

ال ناتيجە جاعى قالاي بولماق؟ قازىردىڭ وزىندە جانكۇيەرلەر بوكس، كۇرەس، اۋىر اتلەتيكا، دزيۋدو، كاراتە، سياقتى سپورت تۇرلەرىن سەرىك ەتكەن ساڭلاقتارعا ەرەكشە نازار اۋداراتىنى انىق. ويتكەنى ءار وليمپيادا سايىن ەگەمەندى ەلىمىزدىڭ كوك تۋىن بيىك ۇستايتىن وسى سپورت تۇرىندەگى قىز-جىگىتتەرىمىز ەكەنى جاسىرىن ەمەس.

ءبىز بۇگىن گرەك-ريم كۇرەسىنەن ەل نامىسىن قورعايتىن بالۋاندارىمىزدىڭ مۇمكىندىگىن سارالايمىز. جاقسىلىق ۇشكەمپىروۆ، داۋلەت تۇرلىحانوۆ سياقتى داڭقتى بالۋانداردىڭ جەتىستىگىن قايتالاۋعا جاپونياعا بارا جاتقان ءۇش بالۋاننىڭ مۇمكىندىگى جەتە مە؟

تاريحىمىزدى تارقاتساق...

ەلىمىز ەگەمەندىگىن الىپ، جەكە مەم­لەكەت بولعالى بالۋاندارىمىز وليم­پيا ويىندارىندا الا-قۇلا ونەر كور­سەتىپ جۇرگەنى بارشامىزعا ايان. 1996 جىلعى ويىنداردا يۋري مەلنيچەنكو تاۋەلسىز قازاقستان تاريحىندا ال­عاش­قىلاردىڭ ءبىرى بولىپ وليمپيادا التىنىن جەڭىپ الدى. وكىنىشكە قاراي، مەلنيچەنكونىڭ ءىزباسارلارى بۇدان كەيىن جەڭىس تۇعىرىنا كوتەرىلە المادى. 2004 جىلى افينا وليمپياداسىندا گەورگي تسۋرتسۋميا قولدا تۇرعان التىننان ايىرىلىپ، كۇمىس­تى قاناعات تۇتسا، محيتار مانۋكيان قولا جۇلدە الدى. 2008 جىلى نۇرباقىت تەڭىز­باەۆ بەيجىڭ وليمپياداسىنان قولا مەدالمەن ورالىپ، كەيىننەن دوپينگ داۋىنا بايلانىستى ونىسى كۇمىسكە اينالدى. 2012 جىلى دانيال گادجيەۆتى ۇزدىك ۇشتىكتەن كوردىك. ازىرگە اۋىز تولتىرىپ ايتاتىنداي ناتيجەمىز وسى عانا. وكىنىشتىسى، وسىدان بەس جىل بۇرىن ريو-دە-جانەيرودا وتكەن وليمپيا ويىندارىندا بىردە-ءبىر بالۋانىمىز جۇلدەگەرلەر قاتارىنان كورىنە المادى. ەڭ جوعارى جەتىستىگىمىز المات كەبىسباەۆتىڭ جەتىنشى ورنى بولدى.

باپكەر تاڭداۋى

ۇلتتىق قۇرامانىڭ باس باپكەرى باق­تيار بايسەيىتوۆ جاقىندا وليم­پياداعا قاتىساتىن بالۋانداردىڭ ءتىزى­مىن جاريالاعاندا جانكۇيەرلەردىڭ پىكىرى ەكىگە جارىلدى. اسىرەسە، 60 كيلو سالماقتا كۇرەسەتىن بالۋاندارىمىزدىڭ اراسىنان مەيرامبەك ايناعۇلوۆتىڭ تاڭدالعانى كوپتەگەن كۇرەس جان­كۇيە­رى­نىڭ تاڭدانىسىن تۋدىردى. ويت­كەنى بۇل سالماقتا مەيرامبەكتەن باسقا ايدوس سۇلتانعالي دا بار-تۇعىن جانە ول سوڭعى جىلدارى ايناعۇلوۆقا قاراعاندا ءبىراز بەلەستەردى باعىندىرىپ ۇلگەرگەن-ءتىن. ازيا چەمپيونى اتاندى. ونىڭ الدىن­دا حالىقارالىق جارىستاردا جوعا­رى ناتيجە كورسەتتى. بىراق باقتيار باپ­كەردىڭ تاڭداۋى مەيرامبەككە ءتۇستى.

كۇرەستە باسقا سپورت تۇرلەرىنە قا­را­عاندا جولداما بالۋاننىڭ وزىنە ەمەس، سالماق دارەجەسىنە بەرىلەدى. ياعني وليم­پياداعا كىمنىڭ باراتىنىن كوبىنەسە باپكەرلەر شەشەدى. سون­دىقتان جانكۇيەرلەر اراسىندا مۇنداي تۇسىنىسپەۋشىلىكتىڭ بولۋى ۇي­رەنشىكتى جاع­داي.

ايناعۇلوۆ – ايلاكەر بالۋان

مەيرامبەك ايناعۇلوۆ – وسال بالۋا­ن ەمەس. 2017 جانە 2019 جىلدارعى الەم چەمپيوناتتارىندا جۇلدەگەر اتانعان ول كوپتەگەن حالىقارالىق جارىستا ەل نامىسىن ابىرويمەن قورعاپ ءجۇر. 2018 جىلى جازعى ازيا ويىندارىندا قورجىنىمىزعا قولا جۇلدە سالدى. ازيا چەمپيوناتىندا ءۇش رەت ۇزدىكتەر قاتارىنان كورىندى. 2019 جىلى نۇر-سۇلتاندا وتكەن الەم چەمپيوناتىندا وليمپيادا جولداماسىن جەڭىپ العان دا وسى ايناعۇلوۆ ەدى.

ال ەندى مەيرامبەكتىڭ وليمپيا ويىندارىنداعى مۇمكىندىگى قانداي دەگەنگە توقتالساق، الەمدە 60 كيلودا كىلەڭ «سەن تۇر، مەن اتايىن» دەگەن بالۋاندار كوپ. اسىرەسە، جارىس قو­جايىنى سانالاتىن جاپونيالىق كەنيتيرو فۋميتا وليمپيادانىڭ باستى جۇلدەسىنەن بىردەن-ءبىر ۇمىتكەر. ول 2017 جانە 2019 جىلدارعى الەم چەمپيوناتتارىندا قارسىلاستارىن بۇيىم قۇرلى كورمەدى. سونىمەن قاتار 2018 جىلعى دۇنيەجۇزىلىك جارىستا باس جۇلدە العان رەسەيلىك سەرگەي ەمەلين دە توكيودا توپ جارسام دەپ وتىر. بۇل جىگىتتەن مەيرامبەك نۇر-سۇلتانداعى الەم چەمپيوناتىندا كۇرەسىپ، جەڭىلىپ قالعان.

ريو-دە-جانەيرو وليمپياداسىنىڭ قولا جۇلدەگەرى، وزبەكستاندىق قازاق جىگىتى ەلمۇرات تاسمۇراتوۆتى دا مەي­رامبەكتىڭ باستى قارسىلاستارىنىڭ تىزىمىنە قوسۋعا بولادى. وزبەكستان تۋى استىندا ونەر كورسەتكەلى بەرى ەلمۇرات قازاقستان بالۋاندارىنان دا زور جە­تىستىككە جەتىپ ۇلگەردى. برازيلياداعى وليمپيادادا قولا جۇلدە الدى. الەمدىك جارىستاردا ءۇش رەت ۇزدىك ۇشتىكتەن كورىندى. ازيا چەم­پيوناتىنىڭ فينالىنا جەتى رەت شىعىپ، سونىڭ بەسەۋىندە باس جۇلدە الدى.

جالپى، باسقا سالماق دارەجەلەرىمەن سالىستىرعاندا، 60 كيلودا نە كوپ، الەم چەمپيوناتىنىڭ جۇلدەگەرلەرى كوپ. ءوزى وليمپياداعا قاتىساتىن ون التى بالۋان بولسا، سونىڭ سەگىزى، ياعني تەڭ جارتىسى الەم چەمپيوناتىندا اتوي سالعان ساڭلاقتار. دەسەك تە، ءبىز مەيرامبەكتەن جۇلدە كۇتەمىز. وعان ونىڭ مۇمكىندىگى جەتەدى. ەكى بىردەي الەم چەمپيوناتىندا كۇرەسىپ، ەكەۋىندە دە جۇلدە العان بالۋانىمىزدىڭ تاجىريبەسى تولىسقان شاق. بۇرىنعىداي شالت قيمىلعا بارماي، ءار ءادىس-ءتاسىلىن ابدەن ويلانىپ جاسايتىنىنا سەنىمدىمىز. ەڭ باستىسى، ايناعۇلوۆ – ايلاكەر بالۋان. قۋلىعىنا قۇرىق بويلامايتىن، ايلا-شارعىسى مول، كەز كەلگەن ساتتە قارسىلاسىنىڭ قاقپانىنان وڭاي قۇتىلىپ كەتەتىن قاسيەتى بار.

جانكەشتى جادىراەۆ

وسىدان ەكى جىل بۇرىن نۇر-سۇلتاندا وتكەن الەم چەمپيوناتىندا اسقات دىلمۇحامەدوۆ 77 كيلو سالماقتا جولداما العان ەدى. الايدا ارادا ەكى جىل وتكەندە بۇل سالماقتا دەمەۋ جادىراەۆ كوشباسشىعا اينالدى.

دەمەۋ جاپونياعا بارار جولدا كوپ تەر توكتى. بۇعان دەيىن 72 كيلو سالماقتا باعىن سىناپ كەلگەن بالۋان وليمپيا ويىندارىنا بولا سالماعىن ءوسىرىپ، كوپتەگەن حالىقارالىق جارىستا 77 كيلودا كۇرەستى. بىردە جولى بولدى، ەندى بىردە ءوز مۇمكىندىگىن ىسكە اسىرا الماي، ءمۇلت كەتىپ جاتتى. الايدا ماقسات تاۋىنا شىعار جولدا جادىراەۆ ايانىپ قالمادى، جانكەشتىلىك تانىتتى. اقىرى دەگەنىنە جەتتى.

دەمەۋدىڭ سالماعىندا دا مىقتىلار جەتىپ ارتىلادى. اسىرەسە، بۇل سالماقتىڭ قوجايىندارى – ەۋروپالىقتار. شۆەتسيا، ماجارستان، رەسەي سەكىلدى ەلدەردىڭ بالۋاندارى الەمدىك جارىستاردىڭ باس جۇلدەسىن كەزەكپەن الىپ ءجۇر. وليمپيادا چەمپيونى دەگەن اتاققا تالاس جۇرگىزەتىن دە سولار. دەمەۋگە باس جۇلدە الۋ قيىنعا سوعادى. بىراق كەمىندە قولا مەدال ءۇشىن كۇرەسۋگە قاۋقارى جەتكىلىكتى.

دەپۋتاتپەن كۇرەسۋى مۇمكىن

2016 جىلعى ريو وليمپياداسىنىڭ قارساڭىندا «مەلدوني» دەگەن بالەگە ۇشىراعان نۇرسۇلتان تۇرسىنوۆتىڭ ءتورت جىلعا بوزكىلەمنەن شەتتەتىلگەنى ەسىمىزدە. ءتورت جىلىن تەككە وتكىزگەن بالۋانىمىز بىلتىر كوكتەمدە ۇلكەن سپورتقا قايتا ورالدى. باس-اياعى ءبىر جىلدىڭ ىشىندە ول ەكى بىردەي جاۋاپتى جارىستا جەڭىسكە جەتتى. الدىمەن قازاقستان چەمپيوناتىندا وزىنە تەڭ كەلەر قارسىلاس تاپپادى. ودان كەيىن بيىلعى ءساۋىر ايىندا الماتىدا وتكەن وليمپيادانىڭ ىرىكتەۋ تۋرنيرىندە 87 كيلونىڭ جولداماسىن جەڭىپ الدى.

الەمدە بۇل سالماقتا نۇرسۇلتاننىڭ باستى قارسىلاسى رەتىندە ءتورت بالۋاندى اتاپ وتۋگە بولادى. ماسەلەن، ۋكراينالىق جان بەلەنيۋك – وليمپيا ويىندارىنىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى، الەمنىڭ ەكى دۇركىن چەمپيونى ءارى ۋكراينا جوعارعى راداسىنىڭ دەپۋتاتى. ماجارستاننىڭ ماقتانىشى ۆيكتور لەرينتس – ەۋروپا چەمپيونى، الەمنىڭ ءۇش دۇركىن جۇلدەگەرى. وزبەكستان بالۋانى رۋستام اسساقالوۆ – جازعى ازيا ويىندارىنىڭ جەڭىمپازى. الەم چەمپيو­ناتىندا ەكى مارتە جۇلدە العان. گرۋزين بالۋانى لاشا گوبادزە 2019 جىلى نۇر-سۇلتاندا وتكەن الەم چەمپيوناتىندا 82 كيلو سالماقتا چەمپيون اتانىپ، بيىل ەۋروپا ەلدەرى اراسىندا وتكەن ىرىكتەۋ تۋرنيرىندە 87 كيلونىڭ مىقتىسى اتاندى.