«ەڭ ءبىرىنشى باقىتىم...»

رۋحانيات • 09 اقپان، 2021

«ەڭ ءبىرىنشى باقىتىم...»

229 رەت كورسەتىلدى

توقسانىنشى جىلداردىڭ توقىراۋىنا تاپ كەلگەن ءبىزدىڭ بالالىق سىعىرايعان قوڭىر شامنىڭ قولتىعىندا ەسەيدى. كۇندىزگى اۋىل تىرشىلىگى، قابىرعاسىنا قار قاتقان سۋىق سىنىپتار، قىتايدىڭ الا قابىن ارقالاپ ناپاقا تەرگەن اتا-انالار، بۇكشەڭدەپ، كۇنى بويى وتتىڭ باسىنان ءبىر ۇزامايتىن كارى اجە، ءبارى-ءبارى كەشكىسىن قويۋ ءىڭىردىڭ قۇشاعىنا قۇلايدى. جال پەشتى جاعالاي جايىلعان داستارقان باسىندا شاي ىشىلەدى.

ميراس اسان

ارينە، شايدان كەيىن ازىراق سەيىل كوڭىلگە كەزەك وتەدى. وندايدا اكەمىزدىڭ قارا دومبىراسىنا قول جالعاي قويامىز. اباي، مۇقاعالي اندەرىنەن كەشكى كونتسەرتكە كەزەك كەلدى دەگەن يشارا. اكەمىز دە ەش بوگەلمەستەن «كوزىمنىڭ قاراسىنان» باستالعان كەشكى كونتسەرتتى ءوز كەزەڭىندە «ماحاڭدار جوق، ماحاڭداردىڭ سارقىتى – مۇقاعاليدىڭ» سوزىنە جازىلعان اندەرگە جالعاس ۇزاق شىرقايدى. ءبىز دە ساباعىمىزدى ورىنداپ وتىرىپ «نۇر جاۋىپ تۇرعان كوكتەمگە» كوڭىل قۇسىن ىلەستىرەمىز. ليريكالىق اندەر بىرتىندەپ اقىننىڭ سوڭعى جىلدارىندا جازعان مەحناتتى جىرلارىنا جالعاسادى.

...جوق! دارىگەر! قوزعاما،

دامىلداسىن.

ءاربىر جۇرەك ءوزىنىڭ كەۋدەسىندە! – دەپ ءان كەرۋەنى اۋدەم جەر بارىپ توقتايدى. بالا بولساق تا اقىن تاعدىرىنا الاڭ جۇرەگىمىز جۇدەپ-اق قالادى سوندا...

ۋاقىتتىڭ اجەپتەۋىر جەرگە بارىپ قالعانىن الگى قوڭىر شامنىڭ كۇيەلەش پيالاسىنان بىلەمىز. جالعىز شامنان توگىلگەن جارىقتى توڭىرەكتەگەن ءبىزدىڭ قولىمىزدا سوندا مۇقاعاليدىڭ كىشكەنە سارعىش كىتابى ء«ومىر-وزەن» بولار ەدى. ءار پاراعى ىستىق، ءار ءسوزى جاپ-جارىق. كوكىرەككە بىردەن قۇيىلا كەتەتىن وزەن سۋىنداي شاپشاڭ، تۇششى، كاۋسار پوەزيا ءوز-وزىنەن ساناعا قاتتالا قالادى، جاتتالا كەتەدى. ەڭ قۇدىرەتتىسى – بۇل كىتاپ كەيىن ءبىز كورگەن قازاق شاڭىراقتارىنىڭ تۇگەلىندە دەرلىك بار ەكەنىن بىلدىك. قازاق ساحاراسىنىڭ قاي قيىرىنا بارماڭىز، الدىڭىزداعى بەس-التى كىتاپتىڭ ىشىنەن قايران مۇقاڭنىڭ سول ء«ومىر-وزەنى» قارسى الادى.

كەيىن عوي، كىتاپ وقىلماي كەتتى دەيتىنىمىز. سول كەزدەردە قولىنا كىتاپ ۇستاپ كورمەگەن بالا دا مۇقاڭنان ءبىر ولەڭ جاتقا وقۋشى ەدى. وسىدان ون شاقتى جىل بۇرىن ارۋ شاھار الماتىعا ساپارلاپ بارعان ءبىر اقىن باۋىرىمىز جازۋشىلار وداعىنىڭ كىتاپ دۇكەنىنە باس سۇعا قالسا، بوس سورەلەرى كوپ دۇڭگىرشەكتىڭ تورىندە مۇقاعاليدىڭ عانا كىتابى تۇرعانىن ايتىپ كەلدى.

جانىمىزداعى اقىن دوسىمىز: «كىتاپ ءولدى!»، دەدى كۇيىنىپ. ءبىز «شىركىن-اي!»، دەپ تامساندىق! ارينە، سول بوس سورەلەردە كەشەگى كەڭشىلىك مىرزابەكتەردەن باستاپ، بۇگىنگى باتىرحان سارسەنحاندارعا دەيىن سامساپ تۇرۋى كەرەك ەكەنى راس. ءبىزدى تامساندىرعان مۇقاعاليدىڭ جارىق جۇلدىزى ەدى!

كەيىن زامان كوشى ورگە جىلجىدى. وشكەن شام جاندى، ء«ومىر-وزەندەر» جاڭا تيراجدارمەن قايتا باسىلىپ جاتتى.

دەگەنمەن اقىن ءوزىنىڭ كۇندەلىكتەرىنىڭ بىرىندە جازعانداي:

«سول ءبىر ۇيدە وقشاۋ تۇرعان كوشەدەن،

جىلاي-سىقتاي كۇنەلتكەنمىن كەشە مەن...»، دەپ ءبىز دە سول ۇيدەن، سول اۋىلدان ۇزاپ كەتكەلى قاشان؟ تۇنەۋ كۇنى بارساق قوڭىر شام سارايدىڭ ءبىر بۇرىشىندا كومەسكى جىلداردىڭ كونە جادىگەرىنە اينالعان قالپى قيسايىپ ەلەۋسىز جاتىر. قوڭىر شامنىڭ قوجايىنى – كارى اجەمىز دە باقيعا اتتانعان. اكەمىزدىڭ كىتاپ سورەسىنەن ء«ومىر-وزەندى» قولىمىزعا الامىز. ءبىر ءتۇرلى جابىرقاۋلى، ەسكى پاراقتارى ەستەلىكتەرگە تۇتقىندالىپ قالعانداي كوپ اشىلماعان. «ەڭ ءبىرىنشى باقىتىم – حالقىم مەنىڭ!» دەگەن جولدارعا كوزىمىز تۇسەدى. اقىننىڭ حالقى – ەڭ اۋەلى ونى ءسۇيىپ وقىعان وقىرماندارى ەمەس پە؟ جىلدار كوشىنىڭ توقىراعانىنا، قوعام قابىرعاسىنىڭ قاقىراعانىنا قاراماستان ءبىز مۇقاعاليدى وقىپ وسكەن وكىلدەر ەدىك. ءومىردىڭ وزەنى توقتاپ تۇرمايتىنى بەلگىلى... ءبىز دە ەسەيىپپىز. بالالىعىمىزدىڭ بازارىنداي قارا شاڭىراققا قوناعا كەلىپ قالاعا قايتاتىن كولىككە اسىعا وتىرىپ جاتىرمىز. ەسىك الدىندا «توقتا، بوتام! اتاڭ كەلەدى ارتىڭدا!» دەپ اكەمىز بەن انامىز نەمەرەلەرىن، مۇقاعاليدىڭ ەندىگى جاس وقىرماندارىن قۇشاقتاپ ءسۇيىپ جاتىر.

اقىن سۇيگەن حالىق، اقىن سۇيگەن قازاق – وسى اۋىل، وسى قارا شاڭىراق قوي!..

كۇننىڭ ماڭىزدى جانە وزەكتى جاڭالىقتارىن «ەگەمەن قازاقستان» تەلەگرام كانالىنان وقىڭىز