«ەڭ ءبىرىنشى باقىتىم...»

ارينە، شايدان كەيىن ازىراق سەيىل كوڭىلگە كەزەك وتەدى. ونداي­دا اكەمىزدىڭ قارا دومبىراسىنا قول جالعاي قويامىز. اباي، مۇقاعالي اندەرىنەن كەشكى كونتسەرتكە كەزەك كەلدى دەگەن يشارا. اكەمىز دە ەش بوگەلمەستەن «كو­زىم­نىڭ قاراسىنان» باستالعان كەشكى كونتسەرتتى ءوز كەزەڭىندە «ما­حاڭدار جوق، ماحاڭداردىڭ سار­قىتى – مۇقاعاليدىڭ» سوزىنە جازىلعان اندەرگە جالعاس ۇزاق شىرقايدى. ءبىز دە ساباعىمىزدى ورىنداپ وتىرىپ «نۇر جاۋىپ تۇرعان كوكتەمگە» كوڭىل قۇسىن ىلەستىرەمىز. ليريكالىق اندەر بىر­تىندەپ اقىننىڭ سوڭعى جىلدارىندا جازعان مەحناتتى جىرلارىنا جالعاسادى.

...جوق! دارىگەر! قوزعاما،

دامىلداسىن.

ءاربىر جۇرەك ءوزىنىڭ كەۋدەسىندە! – دەپ ءان كەرۋەنى اۋدەم جەر بارىپ توقتايدى. بالا بولساق تا اقىن تاعدىرىنا الاڭ جۇرەگىمىز جۇدەپ-اق قالادى سوندا...

ۋاقىتتىڭ اجەپتەۋىر جەرگە بارىپ قالعانىن الگى قوڭىر شامنىڭ كۇيەلەش پيالاسىنان بىلەمىز. جالعىز شامنان توگىلگەن جارىقتى توڭىرەكتەگەن ءبىزدىڭ قولىمىزدا سوندا مۇقاعاليدىڭ كىشكەنە سارعىش كىتابى ء«ومىر-وزەن» بولار ەدى. ءار پاراعى ىستىق، ءار ءسوزى جاپ-جارىق. كوكى­رەك­­كە بىردەن قۇيىلا كەتەتىن وزەن سۋىنداي شاپشاڭ، تۇششى، كاۋ­سار پوەزيا ءوز-وزىنەن ساناعا قاتتالا قالادى، جاتتالا كەتەدى. ەڭ قۇدىرەتتىسى – بۇل كىتاپ كەيىن ءبىز كورگەن قازاق شاڭىراقتارىنىڭ تۇگەلىندە دەرلىك بار ەكەنىن بىلدىك. قازاق ساحاراسىنىڭ قاي قيىرىنا بارماڭىز، الدىڭىزداعى بەس-التى كىتاپتىڭ ىشىنەن قايران مۇقاڭ­نىڭ سول ء«ومىر-وزەنى» قارسى الا­دى.

كەيىن عوي، كىتاپ وقىلماي كەت­تى دەيتىنىمىز. سول كەزدەردە قو­لى­نا كىتاپ ۇستاپ كورمەگەن با­لا دا مۇقاڭنان ءبىر ولەڭ جاتقا وقۋشى ەدى. وسىدان ون شاقتى جىل بۇرىن ارۋ شاھار الماتىعا ساپار­لاپ بارعان ءبىر اقىن باۋىرىمىز جازۋشىلار وداعىنىڭ كىتاپ دۇكەنىنە باس سۇعا قالسا، بوس سورەلەرى كوپ دۇڭگىرشەكتىڭ تورىندە مۇقاعاليدىڭ عانا كىتابى تۇرعانىن ايتىپ كەلدى.

جانىمىزداعى اقىن دوسىمىز: «كىتاپ ءولدى!»، دەدى كۇيىنىپ. ءبىز «شىركىن-اي!»، دەپ تامساندىق! ارينە، سول بوس سورەلەردە كەشەگى كەڭشىلىك مىرزابەكتەردەن باس­تاپ، بۇگىنگى باتىرحان سارسەن­حان­دارعا دەيىن سامساپ تۇرۋى كەرەك ەكەنى راس. ءبىزدى تامساندىرعان مۇقا­عا­لي­دىڭ جارىق جۇلدىزى ەدى!

كەيىن زامان كوشى ورگە جىلجىدى. وشكەن شام جاندى، ء«ومىر-وزەندەر» جاڭا تيراجدارمەن قايتا باسىلىپ جاتتى.

دەگەنمەن اقىن ءوزىنىڭ كۇندەلىك­تە­رىنىڭ بىرىندە جازعانداي:

«سول ءبىر ۇيدە وقشاۋ تۇرعان كوشەدەن،

جىلاي-سىقتاي كۇنەلتكەنمىن كەشە مەن...»، دەپ ءبىز دە سول ۇيدەن، سول اۋىلدان ۇزاپ كەتكەلى قاشان؟ تۇنەۋ كۇنى بارساق قوڭىر شام سارايدىڭ ءبىر بۇرىشىندا كومەسكى جىلداردىڭ كونە جادىگەرىنە اي­نالعان قالپى قيسايىپ ەلەۋسىز جاتىر. قوڭىر شامنىڭ قوجايىنى – كارى اجەمىز دە باقيعا اتتانعان. اكە­مىزدىڭ كىتاپ سورەسىنەن ء«ومىر-وزەندى» قولىمىزعا الامىز. ءبىر ءتۇرلى جابىرقاۋلى، ەسكى پا­راق­تارى ەستەلىكتەرگە تۇت­قىن­دا­لىپ قالعانداي كوپ اشىل­ما­عان. «ەڭ ءبىرىنشى باقىتىم – حال­قىم مەنىڭ!» دەگەن جولدارعا كو­زى­­مىز تۇسەدى. اقىننىڭ حالقى – ەڭ اۋەلى ونى ءسۇيىپ وقىعان وقىر­ماندارى ەمەس پە؟ جىلدار كوشىنىڭ توقىراعانىنا، قوعام قابىرعاسىنىڭ قاقىراعانىنا قاراماستان ءبىز مۇقاعاليدى وقىپ وسكەن وكىلدەر ەدىك. ءومىردىڭ وزەنى توقتاپ تۇرمايتىنى بەل­گى­لى... ءبىز دە ەسەيىپپىز. بالا­لى­عىمىزدىڭ بازارىنداي قارا شاڭىراققا قوناعا كەلىپ قالاعا قايتاتىن كولىككە اسىعا وتىرىپ جاتىرمىز. ەسىك الدىندا «توقتا، بوتام! اتاڭ كەلەدى ارتىڭدا!» دەپ اكەمىز بەن انامىز نەمەرە­لە­رىن، مۇقاعاليدىڭ ەندىگى جاس وقىر­مان­دارىن قۇشاقتاپ ءسۇيىپ جاتىر.

اقىن سۇيگەن حالىق، اقىن سۇي­گەن قازاق – وسى اۋىل، وسى قارا شا­ڭى­راق قوي!..