وكپەك جولاۋشىلار

الايدا كەيىن سول پويىز­دار­دىڭ دا، ۇشاقتاردىڭ دا داۋىس­تارىن ءبىز ەستىمەي قالدىق. جو-جوق، پويىز وتپەي، ۇشاق ۇشپاي قالعان جوق، تەك ءبىز كۇندەلىكتى، بىرقالىپتى، كەستەمەن عانا جۇ­رەتىن كەزەكتى جولاۋشىلار كولىك­تەرىنىڭ داۋىستارىنا ۇيرەنىپ كەتتىك...

جازۋشى دوسىمىز تەرەزەسى­نىڭ تۇبىنەن پويىزدار وتەتىن سول پا­تە­رىمىزگە كەلگەن سايىن سار­قى­را­ما جانىندا تۋىپ، ءومىر بو­يى سول سارقىرامانىڭ داۋىسىمەن بىر­گە ەر جەتكەن كەيىپكەر جاي­لى شى­عارمانى ايتاتىن. كە­يىن سار­قىرامادان الىس كەتكەن كەيىپ­كەر ءومىر بويى وزىنە نە نارسە جەتىس­پەيتىنىن تاپپاي دال بولادى. وعان سارقىرامانىڭ شۋى عانا جەت­پەيتىنىن كەيىن ۇعادى.

ءجا، ايتپاعىمىز بۇل ەمەس بول­سا دا، ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ توبەسىن تىل­گى­لەي ۇشقان ۇشاقتار مەن تەرە­زەمىزدى سىندىرارداي ساتىرلاپ وتەر پويىزداردىڭ داۋىستارىن مۇلدە ەستىمەي قالعانىمىز ءبارىبىر قىزىق.

* * *

زەينەپ سول كۇنى ءۇيىنىڭ توبەسى­نەن الىپ اسپاندى دۇبىرگە بو­لەي ۇزاق ۇشقان ۇشاق داۋىسىنا قوسىلا كۇرسىنگەنىن ءوزى دە باي­قا­ماي قالدى. بۇل نە دىبىس، بۇل نە كۇر­سىنىس؟ ادام جانىنىڭ تۇك­پىرىندە جاتقان جايماشۋاق سە­زىم­دەر مەزگىلسىز ءبۇر جارعانداي تو­سىن قۇبىلىس. وكپەك جەلدەي قا­يىرىلا سوقپاعان بۇل جولاۋشى­نى زەينەپكە كىم دەۋگە بولادى؟ ءبىر عانا ساتكە جالت ەتىپ جوق بولعان، داۋىسى قۇلاققا جاعىمدى، مىنەزى بيازى، ادامدى بىردەن باۋراپ الار قاسيەتى ەرەكشە بۇل جولاۋ­شى قايدان كەلدى؟ جۇبايىنان ەرتە ايىرىلعان، بۇگىندە زەينەت جاسىنا كەلسە دە بالا-شاعانىڭ قامى دەپ تىرلىكتىڭ قامىتىن قايتا شەشىلمەستەي كيىپ العان زەينەپتى قوبالجىتاتىنداي بۇل جولاۋشى قايدا كەتىپ بارادى؟ ايتورەنى ايتامىز. جاڭا عانا ۇشاققا وتىرىپ، زەينەپتىڭ ءۇيىنىڭ توبەسىنەن زىمىراي ۇشقان بەيتانىس جان ايتورە، زەينەپتىڭ ۇيىنە كەلگەن بەيتانىس قوناق، زەينەپ تۇرىپ جاتقان ءۇيدىڭ بۇرىنعى يەسى.

وكپەك جولاۋشى دەسە وكپەك جولاۋشى. بەيتانىس بولا تۇرا ەكى كەيىپكەر ءبىر-ءبىرىن سونداي جاقىن تۇتادى. نەبارى ەكى-ءۇش ساعاتتىق تانىستىق ولاردى ماڭگى ايىرىلماستاي جاقىن سەزىمدەرگە جەتەلەپ كەتتى. ادامي بولمىس جاقىن­دى­عى، ءومىر مەن ءولىم الدىنداعى ادام شەشىمدەرى ولاردى وسىلاي جالعىز قالدىردى. زەينەپ ەرتە باقيلىق بولعان جارىنىڭ ورنىن كۇزەتتى. سەرگەلدەڭگە تولى بالالار جولىنا ءوزىنىڭ تۇتاس عۇ­مى­رىن قۇرباندىققا شالدى. مە­يى­رىمدىلىگىنەن ز ۇلىمدىق قانا تاپ­­­قان ايتورە تراگەدياسى دا ونى ماڭگى جالعىزدىققا سىڭار ەتتى. ءوز ومىرلەرىن تۋعاندارى مەن جاقىندارىنا عانا ارناپ، تاع­دىر تەپەرىشتەرىنە تەك وزدە­رىن توسقاۋىل ەتكەن ەكى جان ەسكى ۇيدە قيماي قوشتاستى. ءتىپتى ءبىر-بىر­لەرىنە ەشكىم بولماسا دا، ولار ايى­رىلماستاي ءبىرتۇتاس ەدى. كەز­دەيسوق جولىققان ەكى قارت ادام ارا­سىندا سەزىم وتى ۇشقىن بەر­گەندەي ۋاقىت زىرلاپ وتۋدە. نە­بارى ءۇش ساعاتتىق كەزدەسۋ ءبىر-ءبىرى­نىڭ جان دۇنيەسىن تۇسىنىسۋ­گە جەت­كىلىكتى دە ەدى. دەگەنمەن... ەڭ باس­تىسى، وسى ساعاتتار ىشىندە ولار ەش­قاشان سەزىنبەگەن، ەش­قاشان كەشىپ كورمەگەن كەرەمەت جا­قىندىقتى سەزىندى.

ادام جانى كەيدە كۇنى-ءتۇنى ازان-قازان بولىپ جاتاتىن شۋلى اۆتوۆوكزالدارعا، يا بولماسا اق ۇشاق ارماندارعا تولى الىس اەرو­درومدارعا ۇقساپ كەتەدى. كوڭىل تۇكپىرىنەن قيماي دا قيماي قول بۇلعاپ قالعان ايالى قولدار جا­نىڭدى الاي-دۇلەي ەتىپ، ەسىڭە ەڭ ءبىر ۇمى­تىلماس نازىك ساتتەردى تۇسى­رەدى. ايتورە زەينەپ جۇرەگىنە وسى­ناۋ سەزىمدەردى قالدىرىپ، ەسكى ءۇيدىڭ توبەسىنەن ۇشىپ ءوتتى.

دۋلات يسابەكوۆتىڭ بۇل كەيىپ­كەرلەرىن قاداعالاپ وتىرىپ، بال­كىم زەينەپتىڭ ۇيىنە ەشكىم كەلمەدى دەپ تە شەشىم شىعارۋعا بولار ەدى. ايتورە – ۋاقىت. زەينەپ بار سى­رىن ۋاقىتقا اقتاردى. ۋاقىت زىمىراپ، ءار ساعات سايىن ەسكى ۇيلەر­دىڭ ۇستىمەن ۇشىپ جاتىر. دەندەپ بارساق وكپەك جولاۋشى ايتورە ەمەس، زەينەپتىڭ ءوزى عوي.

* * *

ۇشاق ۇشۋعا ءالى ءۇش ساعاتتاي ۋاقىت بار. دونالد پلانت كەنەت بالا كۇنىندە ولەردەي عاشىق بولعان، بىراق وزىنە ەشقاشان قا­راماعان نەنسي حولمسقا قوڭى­راۋ شالىپ، ۇيىنە سوققىسى كەل­دى. ارينە، ارادا قانشاما ۋاقىت وتكەن، ول تۇرمىستا بولۋى مۇم­كىن، باسقا دا جاعدايلار ورىن الۋى عاجاپ ەمەس، الايدا دو­نالد قوڭىراۋ سوعىپ، جارتى سا­عات­تىڭ مۇعدارىندا نەنسيدىڭ ەسىك قوڭىراۋىن باستى. ەسىكتى عا­جاپ سۇلۋ كەلىنشەك اشتى. سول بايا­عى ءوزى عاشىق نەنسي ك ۇلىمدەپ: «دونالد!» دەپ قۇشاق جايا قارسى الدى.

دونالد سول ساتتەردە، اينا­لاسى جارتى ساعات قوي، ونىڭ جان دۇ­نيە­سىندە ايەلى قايتىس بول­عاننان بەرى كەشپەگەن ءبىر سە­زىم پايدا بولدى جانە ونى ەش­قا­شان باستان كەشىرەمىن دەپ ۇمىت­تەنبەگەن توسىن سەزىم. نەنسي دە دونالدقا ەرەكشە جايدارى، ەرەك­شە جاقىن، ءتىپتى اسا ىن­تىق كو­ڭىلمەن ايالاي سويلەۋدە. ءتىپ­تى ولار مەكتەپتە ءبىر-ءبىرىن ۇنات­قان­دارىن اشىق مويىنداي ايتىپ، بالا عاشىق سەزىمدەر وتىزدان اسقان جىگىت پەن كەلىنشەكتىڭ ارا­سىندا جىپ-جىلى لەپ ەستىردى. نەن­سي دا بۇرىن ەشقاشان كەشىپ كورمەگەن ىستىق سەزىمدەرگە شار­­پىلدى. مەكتەپتەگى نەبىر قى­زىق كەزدەردى اڭگىمەلەدى، انانى ايتتى، مىنانى ايتتى، البوم قا­رادى. وقۋشى كەزدەرىندەگى سۋ­رەتتەردى مازمۇنداپ وتىر. ءبارى دە ءبىز ويلاعانداي اياقتالار ما ەدى، الايدا نەنسي سۋرەتتەگى بالا دونالدتى مۇلدەم تانىمايتىن بولىپ شىقپاسى بار ما؟ تازا تانىمايدى ەمەس ارينە. نەنسي سويتسە دونالدتى سۇيگەن، قازىر دە دونالدتى زور كوڭىلمەن قارسى الىپ، ۇيىندە البوم قاراپ وتىر، الايدا دونالد پلانتپەن ەمەس، دونالد باۋەرمەن وتىرمىن دەگەن قيعاش قاتەلىكپەن.

كوڭىل-كۇي كەنەت وزگەرىپ سالا بە­رەدى. دونالد جارتى ساعات ىشىن­دە اۋەدە، ۇشاق ىشىندە ويعا شومىپ بارا جاتتى. نەنسيمەن كەزدەسكەن جارتى ساعاتتا دونالد بارلىعىن جوعالتقانداي. ءوزىن، وزىمەن بىرگە ءومىر بويى بىرگە جاساپ كەلە جات­قان ءتاتتى سەزىمدەرىن، العاشقى ماحابباتىن، بالالىعىن، ءبارىن-ءبارىن. دونالد اۋەدە ون ەكى-ون ۇشتەگى بالا دونالد پەن وتىزدان اسقان جىگىت دونالدتىڭ اراسىندا، جەر مەن كوكتىڭ اراسىندا كەڭىستىكتى شارلاپ كەتتى. ول ۇشاققا دەيىن­گى ءۇش ساعات ارالىعىندا مۇلدەم باسقا ادامعا اينالدى. ادام ءوز ءومىرىنىڭ ەكىنشى جارتىسىندا كوپ دۇنيەنى جوعالتاتىنىن ءتۇسىندى. تاعدىر دەگەن قىزىق قوي، سول نەنسي الگى البومدى الىپ شىعىپ، بالا دونالدتى ىزدەمەسە شە؟ فيتسدجەرالد كەيىپكەرلە­رى دە بىزگە جاقىن، بىزگە تانىس، بىز­بەن ساپارلاس. نەنسي مەن دونالد ءبىر-ءبىرىن بالا كۇننەن تانىپ، بىر­گە وقىپ، بىرگە ەسەيسە دە ولار ءبىر-ءبىرىن ەشقاشان تانىماي كەتىپ با­را جاتتى. بىراق ءبىز ولاردى وتە جاق­سى تانيمىز. ولار كەشكەن سە­زىمدەرمەن، ولار تاپ بولعان تاع­دىرلارمەن، ولار وتكەن، وتەر شۇ­بالاڭ جولدارمەن تانىسپىز.

وكپەك جەل دونالد كەۋدەسىن ايازداي قارىپ ءوتتى. ول ۇشاققا وتى­رۋعا اسىقتى.

* * *

بەلگىسىز بەكەت.

وي الاڭ...

ۆاگوننان تۇسكەم جاڭبىرمەن.

ءبىر قىسقا ايالدامادان:

ءوزىڭدى كورىپ قالدىم مەن!

بەلگىسىز الىس ءبىر ەلدە،

بەلگىسىز ايلاق.

تاڭ بولدىم.

ەشكىم جوق-تۇعىن...

جۇرەردە

وزىڭە ۇقساس جان كوردىم! – دەۋ­شى ەدى عوي گامزاتوۆ. ءيا، ءبىز ۇنەمى وزىمىزگە ەڭ جاقىن ادامداردى، وزىمىزگە ەڭ جاقىن بەينەلەردى ەڭ ءبىر قىسقا ايالدامالاردان، ەڭ ءبىر الىس پەررونداردان كورەمىز. قول بۇلعاسىپ، قوشتاسىپ، قيماي، ساعىنىسىپ...

اراعا قانشاما جىلدار سالىپ سول بەكەتتەردەن تاعى دا وتە­مىز. وزگەرگەن، وزگەرتكەن، مۇلدە ەكى بولەك تاعدىرلار تاعى دا ۇشى­راسامىز.

قول بۇلعاسىپ، قوشتاسىپ، قي­ماي، ساعىنىسىپ...

قانشاما ۋاقىت وتكەن، قان­شاما جولاۋشىلار ءبىزدىڭ كەرۋەن كەۋدەمىزدى ارالاپ شىققان جىل­دار بەدەرى ءبىزدى تاعى دا كەزدەس­تىرەدى. بىراق بىزگە ەمەس، بىزگە ۇقساس جاندارعا كەزدەستىرەدى.

وكپەك جولاۋشىلار – ءوزىمىز ەكە­نىمىزدى ءومىر بويى ءتۇسىنۋ ءۇشىن ءبىز ۇنەمى ساپارعا شىعامىز. قوش­تاسىپ، قول بۇلعاسىپ، قيماي، سا­عى­نىسىپ... ءبىز ۇشاقتار مەن پو­يىز­داردىڭ داۋىستارىن ەشقا­شان ەستىمەسەك، تە ساپارلارعا شىق­قى­مىز كەلىپ تۇرادى.