بىرنەشە كۇن بۇرىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ «اباي جانە ءححى عاسىرداعى قازاقستان» اتتى ماقالاسىن وقىدىم. ءبىر حالىقتىڭ ۇلتتىق مۇراسى، ءبىر ۇلتتىڭ جانە ءبىر حالىقتىڭ ۇلتتىق بولمىسى قامتىلعان ماقالا ماعان قاتتى ۇنادى.

«ابايدىڭ وي-تۇجىرىمدارى بارشامىزعا قاشاندا رۋحاني ازىق بولا الادى» – دەگەن مەملەكەت باسشىسى توقاەۆ، ۇلى ويشىلدىڭ سوزدەرى مەن ادەبي مۇراسىنا سۇيەنىپ، ودان قالعان «اتالار ءسوزىنىڭ» الەمدىك ۇدەرىستەر مەن وزگەرىستەرگە ۇلگى بولا الاتىنىن ايتا كەلە، «قازاق ەلى باردا اباي ەسىمى اسقاقتاي بەرەدى... اباي مۇراسى – ءبىزدىڭ ۇلت بولىپ بىرلەسۋىمىزگە، ەل بولىپ دامۋىمىزعا جول اشاتىن قاستەرلى قۇندىلىق»، دەيدى.
مەن ابايدى قارا سوزدەرىنەن تانىدىم. قازاقستاندا قىزمەت اتقارعان العاشقى جىلدارى «قازاقستان» ۇلتتىق تەلەارناسىمەن ىنتىماقتاستىقتا كەزىمدە كەڭىرەك بىلە ءتۇستىم. سول تاعىلىمدى سوزدەر، مىسالدار مەنىڭ دە جادىما جازىلدى. تۇركى فولكلورىندا جانە تۇرمىس-سالتىندا «اتالار ءسوزى، اتا ءسوزى» دەگەن تىركەس بار. كۇللى تۇركىنىڭ مۇراسىن جيعان، تۇركى فولكلورىن زەرتتەگەن ماحمۇد قاشعاري دە «تۇركىنىڭ اتالار ءسوزىن» جيناپ، مۇرامىزدى بايىتقانىن بىلەمىز.
تۇركى الەمىنىڭ ۇلى ويشىلى، فيلوسوفيالىق وي-پىكىر تاريحىن جالعاستىرۋشى اباي دا ءوز ەلىنە، ءوز جۇرتىنا ۇلى سوزدەر مەن وسيەتتەر قالدىرىپ كەتتى. تۇركى الەمىنىڭ اقساقالى، ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ءاردايىم ابايدىڭ قارا سوزدەرىنەن دايەكسوزدەر بەرەدى. ەلباسى ايتقانداي اباي ءسوزى – قازاقتىڭ بويتۇمارى، اباي مۇراسى – قازاقتىڭ ەڭ قاسيەتتى قازىناسى.
سوزبەن الەمنىڭ جۇيەسى وزگەردى، ءسوز جوقتان بار جاسادى. ۇلى اقىن فيزۋلي ايتقانداي، «حالىققا اۋىزدىڭ سىرىن اشكەرە قىلار ءسوز، يەسىنىڭ كىم ەكەنىن اشكەرە قىلار ءسوز».
بيىل 175 جىلدىق مەرەيتويى اتاپ ءوتىلىپ جاتقان اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ ءسوزى – قازاق حالقىنىڭ ءسوزى. قازاق حالقى – قازاق ۇلتىنان عانا ەمەس، كوپتەگەن ۇلتتاردان قۇرالعان ەتنوستىق حالىق. كوك تۋلى مەملەكەتتە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ۇلتتار ءبىر شاڭىراق استىندا باس قوسىپ، ەلدى وركەندەتۋدە جانە ابايدىڭ ءسوزىن دارىپتەۋدە.
وتكەن جىلعى ابايدىڭ شىعارمالارىنان ءۇزىندى وقۋ ەستافەتاسىنا ازەربايجاننىڭ دا قاتىسۋى كەزدەيسوقتىق ەمەس. قارا ءسوزدى ەسكە العانداردىڭ ءبىرى مەن بولدىم. بۇل ءسوزدى شالعايداعى تۇركى ەلدەرى ساحالارعا، قىرىمعا جولدادىم.
قازاقستانعا دوس جانە باۋىرلاس ەل ازەربايجان دا ابايعا كوپ ءمان بەرەدى. حالقىمىز ۇلى تۇلعالار مەن ۇلى سوزدەردىڭ قادىرىن بىلەدى. 100 جىلدىق ازەربايجان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىندە اباي ورتالىعى قىزمەت كورسەتەدى. تۇركى الەمىنىڭ ەڭ قىمبات كىتاپتارىنىڭ تۇساۋكەسەر ءراسىمى دە وسى ءبىلىم شاڭىراعىندا وتەدى.
توقاەۆ ءوز ماقالاسىندا: «ابايدى تەرەڭ تانۋعا باسا ءمان بەرگەنىمىز ءجون. ابايدى تانۋ – ادامنىڭ ءوزىن ءوزى تانۋى. ادامنىڭ ءوزىن ءوزى تانۋى جانە ۇنەمى دامىپ وتىرۋى، عىلىمعا، بىلىمگە باسىمدىق بەرۋى – كەمەلدىكتىڭ كورىنىسى. ينتەللەكتۋالدى ۇلت دەگەنىمىز دە – وسى. وسىعان وراي اباي ءسوزى ۇرپاقتىڭ باعىت الاتىن تەمىرقازىعىنا اينالۋى قاجەت» دەپ جازدى.
قازاقستان پرەزيدەنتى ق.توقاەۆ مىرزانىڭ پىكىرلەرىنەن شابىتتانىپ، مەن دە بۇگىننەن باستاپ ابايدىڭ قارا سوزدەرىن اۋدارىپ، باسپاسوزدە جاريالايتىن بولامىن. ويتكەنى ونىڭ سوزدەرى ءبىلىم مەكەمەلەرى، وقۋشىلار، ستۋدەنتتەر، ءوز جولىن تابا الماي جۇرگەن جاندار ءۇشىن «اتالار ءسوزى» بولىپ تابىلادى. وسيەت بولىپ تابىلادى. ءبىزدىڭ اتالارىمىز ەشۋاقىتتا قالت ايتقان ەمەس. ولار قارا ءسوز ايتتى، ۇلى ءسوز ايتتى.
ايدا ەيۆازلي،
ارنايى «Egemen Qazaqstan» ءۇشىن
ازەربايجان رەسپۋبليكاسى
قوس بوكسشىمىز ۋكراينادا توپ جاردى
بوكس • بۇگىن، 16:00
ورالدا ەر ادام گازدان ۋلانىپ كوز جۇمدى
ايماقتار • بۇگىن، 15:07
الماتى وبلىسىندا كاسىپكەر تۇرمەگە 32 تەلەفون وتكىزبەك بولعان
ايماقتار • بۇگىن، 14:34
اتىراۋ وبلىسىندا ەسىرتكىنى زاڭسىز ساتقان ەر ادام ۇستالدى
ايماقتار • بۇگىن، 14:13
الماتىنىڭ المالى اۋدانىندا ءورت بولدى
ايماقتار • بۇگىن، 14:02
تۇركىستانداعى وقيعا بويىنشا قىلمىستىق ءىس قوزعالدى
ايماقتار • بۇگىن، 13:45
ەتنومادەني بىرلەستىك وكىلدەرى ءسابيت مۇقانوۆ ساياباعىنا اعاش وتىرعىزدى
ايماقتار • بۇگىن، 13:17
اقش جاڭا ۆاكتسينانىڭ قولدانىسىنا رۇقسات بەردى
الەم • بۇگىن، 12:40
اۋا رايىنا بايلانىستى جابىق تۇرعان تراسسالار تۋرالى مالىمەت
قازاقستان • بۇگىن، 12:25
«مەن مۇنداي پوليتسيانى ەش جەردەن كورمەدىم...»
ايماقتار • بۇگىن، 11:58
وبلىستىق اسسامبلەيا العىس گيمنىن شىرقادى
ايماقتار • بۇگىن، 11:21
نۇر-سۇلتان قالاسى «قىزىل» ايماققا ەندى
ەلوردا • بۇگىن، 10:44
قازاقستاندىقتار دەپوزيت بويىنشا قاي بانككە كوپ سەنىم ارتادى؟
ەكونوميكا • بۇگىن، 10:41
اۋە كومپانيالارىنىڭ تابىسى قۇلدىرادى
ەكونوميكا • بۇگىن، 09:58
قىستىڭ سوڭعى كۇنىنە ارنالعان اۋا رايى بولجامى
اۋا رايى • بۇگىن، 09:26
كوروناۆيرۋس: ءبىر تاۋلىكتە 2 ادام قايتىس بولدى
كوروناۆيرۋس • بۇگىن، 09:17
الماتىدا اۆتوبۋس پەن بىرنەشە جەڭىل كولىك سوقتىعىستى
وقيعا • كەشە
تۇركىستانداعى وقيعا: ارنايى كوميسسيا قۇرىلدى
وقيعا • كەشە
كونە مۇرالار تسيفرلىق فورماتتا جاڭا تىنىس اشۋدا
ونەر • كەشە
شقو-دا قارۋ ساقتاۋ ءتارتىبىن بۇزعان 6 مەكەمەگە ايىپپۇل سالىندى
ايماقتار • كەشە
پروباتسيا قىزمەتىندە ەسەپتە تۇرعاندار قوعامدىق جۇمىسقا تارتىلدى
ايماقتار • كەشە
الماتىدا قۇرىلىسشىلار قۇقىن قورعاۋعا ارنالعان كەڭەس ءوتتى
ايماقتار • كەشە
پاۆلودار وبلىسىندا حالىق سانى ازايعان
ايماقتار • كەشە
شقو-دا بيىل 70 چەرنوبىلدىق ساناتوريالىق-كۋرورتتىق ەم الادى
ايماقتار • كەشە
الماتىدا الەۋمەتتىك قور پاتەرلەرىنىڭ قۇنى كوتەرىلمەيدى
ايماقتار • كەشە
اقتوبە وبلىسىنىڭ العا اۋدانىنا جاڭا اكىم تاعايىندالدى
تاعايىنداۋ • كەشە
قوستاناي وبلىسىندا جوعالعان جىلقىشى 6 كۇننەن كەيىن تابىلدى
ايماقتار • كەشە
شەكارا قىزمەتى «قاراسۋ» وتكىزۋ پۋنكتىندە كونتراباندالىق جۇكتى ۇستادى
قازاقستان • كەشە
سەناتورلار ەقىۇ پارلامەنتتىك اسسامبلەياسىنىڭ سەسسياسىنا قاتىستى
پارلامەنت • كەشە
اقمولا وبلىسىنداعى مەكتەپ اسحانالارىنىڭ جۇمىسىنا رۇقسات بەرىلدى
ايماقتار • كەشە
ەكونوميكا • كەشە
الماتىدا 452 كوپبالالى وتباسى باسپانامەن قامتىلادى
ايماقتار • كەشە
10 قالادا اتموسفەرالىق اۋانىڭ لاستانۋ يندەكسى جوعارى
ەكولوگيا • كەشە
قوجا احمەت ياساۋي شەجىرەسىنىڭ ءبىر ۇلگىسى مەن ءمورى تابىلدى
رۋحانيات • كەشە
الماتى وبلىسىندا ايەلدەر كولونياسىنا تىيىم سالىنعان زاتتار جەتكىزىلگەن
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
قالا شەتىندەگى دۇكەنگە قاراقشىلىق جاساعان ادام ۇستالدى
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
قاسىم-جومارت توقاەۆ رەفورمالار جونىندەگى جوعارى كەڭەستىڭ كەزەكتى وتىرىسىن وتكىزدى
پرەزيدەنت • 26 اقپان، 2021
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
اتىراۋدا 33 مەديتسينا قىزمەتكەرى ماراپاتتالدى
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
نۇرسۇلتان نازارباەۆ قورى قايىرىمدى دا باتىل وتانداستارىمىزدى ماراپاتتادى
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
قازاقستان تاريحى: 7 تومدىق اكادەميالىق ەڭبەك ازىرلەنەدى
قوعام • 26 اقپان، 2021
جامبىل مۇراسى – ۇلت رۋحانياتىنىڭ ايناسى
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
كورابلدەردى كۇزەتۋ مەن قورعاۋ بويىنشا وقۋ-جاتتىعۋ ءوتتى
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
شىمكەنت قالاسى ىشكى ساياسات جانە جاستار ىستەرى جونىندەگى باسقارماسىنىڭ باسشىسى تاعايىندالدى
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
شقو-دا التى مەكەمە قارۋ ساقتاۋ ءتارتىبىن بۇزعان
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
پەتروپاۆلدا ۇلاندىقتار ورتەنگەن ۇيدەن ءۇش ادامدى الىپ شىقتى
وقيعا • 26 اقپان، 2021
باس پروكۋراتۋرا الەۋمەتتىك جەلىلەردە ميتينگكە شاقىرۋعا بايلانىستى ۇندەۋ جاريالادى
قوعام • 26 اقپان، 2021
جامبىل جاباەۆتىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويى باستالدى
فوتوگالەرەيا • 26 اقپان، 2021
قاسىم-جومارت توقاەۆ تۇركيا پرەزيدەنتىنە قۇتتىقتاۋ جەدەلحاتىن جولدادى
پرەزيدەنت • 26 اقپان، 2021
الماتىدا تەرىسبۇلاق وزەنى كارىز سۋلارىنان تازارتىلدى
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
اۋا رايىنا بايلانىستى بىرنەشە وبلىستا ەسكەرتۋ جاريالاندى
اۋا رايى • 26 اقپان، 2021
مەملەكەت باسشىسىنىڭ جارلىقتارىمەن بىرقاتار لاۋازىم وكىلى تاعايىندالدى
پرەزيدەنت • 26 اقپان، 2021
قازاقستاننىڭ اوسشك-گە توراعالىعى بىرقاتار ەلگە گۋمانيتارلىق كومەك بەردى
قازاقستان • 26 اقپان، 2021
اقمولا وبلىسىندا 3 مىڭ ادامعا جەتكىلىكتى ءدارى-دارمەك قورى بار
مەديتسينا • 26 اقپان، 2021
قازاقستان بيرجالىق كريپتو-اينالىمنىڭ 1% -ىن ءوزىنىڭ بيرجالارىنا اۋدارۋدى جوسپارلاپ وتىر
قارجى • 26 اقپان، 2021
قىزىلوردادا كارانتين تالاپتارىن ساقتاماعان تۇنگى كلۋب انىقتالدى
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
اتىراۋدا پوليتسياعا 840 ايەلدەن شاعىم تۇسكەن
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
ۇقساس جاڭالىقتار