ۇكىمەت • 21 تامىز, 2019

قارجى ورتالىعىنىڭ مۇمكىندىگى كەڭەيتىلمەك

196 رەت كورسەتىلدى

پرەمەر-مينيستر اسقار ءماميننىڭ توراعالىعىمەن وتكەن ۇكىمەت وتىرىسىندا «استانا» حالىقارالىق قارجى ورتالىعىن دامىتۋ ماسەلەسى قارالدى.

قارجى ورتالىعىنىڭ  مۇمكىندىگى كەڭەيتىلمەك

احقو باسقارۋشىسى قايرات كەلىم­بەتوۆ ورتالىق جۇمىسىنىڭ نەگىزگى قورى­تىن­دىلارىن ۇسىنىپ, ودان ءارى دامىتۋ پەرس­پەكتيۆالارى تۋرالى باياندادى. بۇگىندە Aحقو-نىڭ جەكە زاڭناماسى قۇرىلدى, جالپى قولدانۋ مەن قارجىلىق رەتتەۋدىڭ 70-كە جۋىق ەرەجەسى قابىلداندى, ورتالىققا كەرەك بارلىق قاجەتتى ينفراقۇرىلىم دايىندالىپ, احقو-نىڭ بارلىق ورگانى مەن ۇيىمى قۇرىلدى.

ق.كەلىمبەتوۆتىڭ ايتۋىنشا, Aحقو رەت­تەۋ­شىسىنىڭ تىركەلگەن كاسىپورىندارىنىڭ سانى الەمنىڭ 26 ەلىنىڭ (اقش, ۇلىبريتانيا, شۆەيتساريا, قىتاي, گونكونگ جانە ت.ب.) 235 كومپانياسىنا دەيىن ءوستى, ونىڭ ىشىندە قىتاي دامۋ بانكى, قىتاي قۇرىلىس بانكى, Wood & Co (چەحيا) جانە CICC (گونكونگ) سەكىلدى ءىرى ينۆەستيتسيالىق بانكتەر بار, 2020 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي ولاردىڭ سانى 500-گە دەيىن ارتادى.

2018 جىلدىڭ قاراشا ايىندا ەلباسى احقو بيرجاسى جۇمىسىنىڭ تۇساۋكەسەرىنە قاتىستى. الەمدىك قارجى يندۋسترياسىنىڭ كوشباسشىلارى – شانحاي قور بيرجاسى, Nasdaq امەريكالىق بيرجاسى, جىبەك جولى قو­رى جانە Goldman Sachs امەريكالىق ءىرى ين­ۆەستيتسيالىق بانكى – وسى اۋقىمدى ايماق­تارداعى ينۆەستيتسيالىق وتىمدىلىككە قولجە­تىمدىلىكتى, سونىڭ ىشىندە «بەلدەۋ جانە جول» باستاماسى اياسىندا بيرجانىڭ ستراتەگيالىق سەرىكتەستەرى مەن اكتسيونەرلەرىنە اينالدى.

احقو بيرجاسى جۇمىس ىستەي باستاعان ءبىر جىلعا جۋىق ۋاقىت ىشىندە تارتىلعان اكتسيونەرلىك كاپيتال سوماسى 70 ملن دوللاردان استى. 2019 جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتى­جىلدىعىندا احقو بيرجاسى اكتسيالارى نارىعىنىڭ جالپى كاپيتالدانۋى 1,9 ملرد دوللاردى قۇرادى.

تسيفرلاندىرۋ اياسىندا, وسى جىلدىڭ باسىندا تاراپتارعا Aحقو سوتىنا الەمنىڭ كەز كەلگەن نۇكتەسىنەن ەلەكتروندى تۇردە سوتقا جۇگىنۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن eJustice وڭىرگە ارنالعان ونلاين-جۇيە ىسكە قوسىلدى.

مۇنىڭ ءبارى Aحقو-عا بەدەلدى قارجى ورتالىقتارىنىڭ جاھاندىق يندەكسىندە 102-دەن 51-ءشى ورىن الۋعا, سونداي-اق ىستانبۇل, ۆارشاۆا, بۋداپەشت, ماسكەۋ جانە باكۋدەن وزا وتىرىپ, شىعىس ەۋروپا مەن ورتالىق ازيانىڭ قارجى ورتالىقتارى اراسىندا 1-ورىن الۋعا مۇمكىندىك بەردى.

ءبىرىنشى قارجى ۆيتسە-ءمينيسترى بەرىك شولپانقۇلوۆ احقو تۋرالى كونستيتۋتسيالىق زاڭعا تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى زاڭ جوباسىن تانىستىردى. زاڭ جوباسىندا ۇسىنىلعان تۇزەتۋلەردى ەكى بلوكقا بولۋگە بولادى: ءبىرىنشى بلوك – بۇل ينۆەستيتسيالىق سالىق رەزيدەنتتىلىگى; ەكىنشى بلوك – Aحقو قىزمەتىنە قاتىستى ناقتىلاۋشى نورمالار.

ب.شولپانقۇلوۆ اتاپ وتكەندەي, ءبىرىنشى بلوك – ينۆەستيتسيالىق رەزيدەنتتىلىك باعدارلاماسى – بۇگىندە الەمدە جەتكىلىكتى تۇردە كەڭ تارالعان قۇبىلىس.

بۇگىندە رەزيدەنتتىك باعدارلامالاردىڭ ەكى ءتۇرىن ۇسىناتىن 80-نەن استام ۇقساس باعدارلامالار بار. ءبىرىنشى ءتۇرى اقش, كانادا, يسپانيا سەكىلدى ەلدەردە, سونداي-اق ينۆەستيتسيالار ءۇشىن تۇرۋعا ىقتيارحات بەرەتىن لاتۆيا مەن گرەكيادا جۇزەگە اسىرىلاتىن باعدارلامالار. باعدارلامانىڭ ەكىنشى ءتۇرى ينۆەستيتسيالىق ۆيزانى جانە ەلدىڭ سالىق رەزيدەنتتىلىگىن الۋدى ۇسىنادى (ياعني ينۆەستيتسيالىق سالىقتىق رەزيدەنتتىك باعدارلاماسى). مۇنداي ەلدەر – يتاليا, شۆەيتساريا, كيپر جانە ۇلىبريتانيا.

قازاقستاندا باعدارلامانىڭ ءدال ەكىنشى ءتۇرىن – ينۆەستيتسيالىق سالىقتىق رەزيدەنت­تىكتى قولدانۋ ۇسىنىلادى. وسىلايشا, زاڭ جوباسىندا «ينۆەستيتسيالىق رەزيدەنت» ۇعىمىن جانە «ينۆەستيتسيالىق سا­لىق­تىق رەزي­دەنتتىك» باعدارلاماسىن ەنگىزۋ قاراستى­رىلعان. ينۆەستيتسيالىق سالىق­تىق رەزي­دەنتتىك باعدارلاماسىنىڭ نەگىزگى تۇجى­رىم­داماسى – ينۆەستوردىڭ جانە ونىڭ وتباسى مۇشەلەرىنىڭ قازاقستان رەسپۋب­لي­­كاسىنا بىرنەشە مارتە كەلۋ ۆيزاسىن الۋ مۇم­كىن­دىگىن ۇسىنا وتىرىپ, ينۆەستيتسيالار تارتۋ. الەۋەتتى ينۆەستورلار ءوز قارا­جات­تارىن Aحقو بيرجاسىندا اينالاتىن قارجى قۇرالدارىنا جانە باعالى قاعاز­دارعا سالادى. سونداي-اق زاڭ جوباسىندا ينۆەستي­تسيالىق سالىق رەزيدەنتتەرىنە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنان تىس جەرلەردەگى كوزدەردەن الىناتىن تابىستارعا جەكە تابىس سالىعىن تولەۋدەن بوساتۋ قاراستىرىلعان. وعان قوسا, قازاقستان اۋماعىندا پايدا بولعان كىرىستەرگە سالىق كودەكسىنە سايكەس سالىق سالىناتىن بولادى, ال شەتەلدىك تابىستارعا سالىق سالىنبايدى. زاڭ جوباسىندا احقو قاتىسۋشىلارىنىڭ قىزمەتتەرىنەن ققس بوساتۋ قاراستىرىلعان.

تۇزەتۋلەردىڭ ەكىنشى بلوگى احقو قىزمەتىنە قاتىستى ناقتىلاۋشى نورمالاردى قامتيدى. وسىلايشا, «استانا» حالىقارالىق قارجى ورتالىعىنىڭ ورگاندارى ەڭبەك قاتىناستارىن جانە ساتىپ الۋ راسىمدەرىن رەتتەيتىن اكتىلەردى قابىلداۋعا قۇقىلى. «ۆاليۋتالىق رەتتەۋ جانە ۆاليۋتالىق باقىلاۋ تۋرالى» جاڭا زاڭعا سايكەس كەلتىرۋ ءۇشىن ناقتىلانعان تۇزەتۋ ەنگىزىلدى.

«قورىتىندىلاي كەلە, قازاقستاندا ينۆەستيتسيالىق رەزيدەنتتىك باعدارلاماسىن ىسكە قوسۋ ۇزاق مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا ەلەۋلى ينۆەستيتسيا اكەلۋى ءتيىس ەكەنىن اتاپ وتكىم كەلەدى», دەدى ب.شولپانقۇلوۆ.

جاڭا زاڭنامالىق باستامالار تارتىمدى ينۆەستيتسيالىق احۋال قۇرۋعا جانە ينۆەستورلار تاراپىنان سەنىم قاتىناستارىن قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتەدى.

«100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارى اياسىندا 2015 جىلى احقو تۋرالى ارنايى كونس­تيتۋتسيالىق زاڭ قابىلدانىپ, ونىڭ ماقساتى, مىندەتتەرى مەن قىزمەتىنىڭ پرينتسيپتەرى انىقتالدى. وسى كونستيتۋتسيالىق زاڭعا بۇگىن ۇسىنىلىپ وتىرعان تۇزەتۋلەر قارجى ورتالىعىنىڭ ەلىمىزدىڭ نەگىزگى قارجى پلاتفورماسى رەتىندە جىلدام قالىپتاسىپ, دامۋى­نا جانە ونىڭ يۋريسديكتسياسىن ينۆەس­تيتسيالاردى تارتۋ مەن قورعاۋ ءۇشىن پاي­دالانۋعا مۇمكىندىك بەرەدى», دەگەن ۇكى­مەت باسشىسى احقو قىزمەتىن جەتىلدىرۋ جو­نىندەگى جۇمىستاردى جالعاستىرۋدى تاپسىر­دى.

سونداي-اق ۇكىمەت وتىرىسىندا الەۋمەت­تىك ماڭىزدى تاۋارلارعا باعالاردىڭ تۇراق­تى­لىعىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرى قارالدى.

ساۋدا جانە ينتەگراتسيا ءمينيسترى باقىت سۇلتانوۆ, ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى رۋسلان دالەنوۆ, اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى ساپارحان وماروۆ ازىق-ت ۇلىك تاۋارلارىنىڭ قازىرگى باعالارى, تۇراقتاندىرۋ قورلارىنىڭ قىزمەتى جانە باعالاردىڭ وسۋىنە جول بەرمەۋ بويىنشا قابىلدانىپ جاتقان شارالار تۋرالى باياندادى. سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى قۇمار اقساقالوۆ, جامبىل وبلىسىنىڭ اكىمى اسقار مىرزاحمەتوۆ وڭىرلەردەگى جۇمىستار تۋرالى ايتىپ بەردى.

الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-ت ۇلىك تاۋارلارىنىڭ باعالارىن تۇراقتاندىرۋ جانە ۇستاپ تۇرۋ, ونىڭ ءوسۋ سەبەپتەرىن بىرتىندەپ جويۋ ماقساتىندا وسى جىلدىڭ 16 تامىزىندا كۇشىنە ەنگەن شارالار كەشەنى ازىرلەندى. ولاردىڭ ىشىندە – وتاندىق تاۋار وندىرۋشىلەردىڭ تاۋارلاردى بارلىق ساۋدا نىساندارىنا ورنالاستىرا الۋ مۇمكىندىگى, الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-ت ۇلىك تاۋارلارىنا ساۋدا ۇستەمەسىن 15%-دان اسپايتىن مولشەردە بەكىتۋ جانە جەتكىزۋشىلەردەن قوسىمشا اقى الۋعا تىيىم سالۋ, 4 نەگىزگى تاۋارلىق پوزيتسياعا (پياز, كارتوپ, ءسابىز, قىرىققابات) باعانىڭ ماۋسىمدىق وسۋىنە جول بەرمەۋ. سونىمەن قاتار وڭىرلەر كوتەرمە-تاراتۋ ساۋدا ورتالىقتارىنىڭ, ساۋدا وبەك­تى­لەرىنىڭ قۇرىلىسىن جانە نارىقتاردى جاڭ­عىرتۋدى قامتاماسىز ەتەدى.

پرەمەر-مينيستر ا.مامين مەملەكەت باس­شىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ جاقىن­دا اقوردادا وتكەن كەڭەستە الەۋمەتتىك ماڭى­زى بار ازىق-ت ۇلىك تاۋارلارىنا باعانى ۇستاپ تۇ­رۋ ماسەلەسىنىڭ ماڭىزىن اتاپ وتكەنىن ايتتى.

«اكىمدەر باعا وسىمىنە جول بەرمەۋ ماسەلەسىن ەرەكشە باقىلاۋدا ۇستاۋى قاجەت جانە كۇن سايىن مونيتورينگ جۇرگىزىپ, جەدەل شارالاردى قابىلداۋى ءتيىس», دەدى ا.مامين. اكىمدىكتەرگە الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-ت ۇلىك تاۋارلارىنا باعانى تۇراقتاندىرۋ تەتىكتەرىن ىسكە اسىرۋدىڭ ۇلگىلىك وڭىرلىك ەرەجەلەرىن بەكىتۋ جۇمىستارىن جەدەلدەتۋ جانە تۇراقتاندىرۋ قورلارىندا ونىمدەردى ساتىپ الۋعا الدىن الا كىرىسۋ تاپسىرىلدى. ساتىپ الۋلار ينتەرۆەنتسيالارىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن اكك شوتتارى مەن دەپوزيتتەرىندە 3,7 ملرد تەڭگە بار.

تۇراقتاندىرۋ قورلارى جۇمىسىنىڭ تيىمدىلىگىن ودان ءارى ارتتىرۋ ماقساتىندا, پرەمەر-مينيستر اتاپ وتكەندەي, تۇراقتان­دىرۋ قورلارىنىڭ قىزمەتىنە تەكسەرۋ جۇرگىزۋ, ولاردىڭ جۇمىسىن قايتا قۇرۋ جانە تاۋارلىق ينتەرۆەنتسيالار ءۇشىن ساتىپ الۋدى جەدەل جۇرگىزۋ قاجەت. سونداي-اق اسا الەۋمەتتىك ماڭىزى بار 10 ءونىمدى شىعارۋ باعدارلاماسىن ازىرلەۋ تاپسىرىلدى. بۇل باعانى ۇستاپ تۇرۋدىڭ ماڭىزدى فاكتورى بولادى.

مينيسترلەر كابينەتىنىڭ باسشىسى ساۋدا جانە ينتەگراتسيا مينيسترلىگىنە قىس­قا مەرزىم ىشىندە بىرىڭعاي ونلاين پلاتفور­مانىڭ ازىرلەنۋىن قامتاماسىز ەتۋدى تاپسىردى. اتالعان جۇيەنىڭ كومەگىمەن ازاماتتار الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-ت ۇلىك تاۋارلارىنىڭ باعالارىن وڭىرلەر مەن ناقتى دۇكەندەر تۇرعىسىنان ونلاين رەجىمىندە قاداعالاپ, سونىمەن قاتار باعا مونيتورينگىنە تىكەلەي قاتىسا الادى.