تۇركىستان وبلىسى تولەبي اۋدانىنداعى «سۇڭقار» جازعى ساۋىقتىرۋ لاگەرىنە دەمالىسقا كەلگەن بالالاردى الدەبىر بويجەتكەننىڭ بالاعاتتاپ، ۇرىپ-سوققانى بەينەلەنگەن ۆيدەو الەۋمەتتىك جەلىدە جاريالاندى. ۇيالى تەلەفونعا تۇسىرىلگەن «ۇياتسىز» وقيعانى سوزبەن ايتىپ جەتكىزە الماسپىز. بويجەتكەننىڭ اۋزىنان جاسوسپىرىمدەرگە قاراتا ايتىلعان بالاعات سوزدەر، «ولتىرەم سەندەردى، پىشاقتايمىن... ىستىق شايعا كۇيدىرەمىن» دەپ قورقىتۋى، «مال» دەپ نامىسىن تاپتاعانى، ۇرىپ، تەپكەن قاتىگەز ارەكەتتەرى كوپشىلىكتىڭ جاعاسىن ۇستاتتى.

قىز بالانىڭ مەيىرىمسىز، قاتىگەز، سەزىمسىزدىكتەن ەل نازارىنا ىلىگۋى الدىمەن اتا-اناسىنىڭ ۇياتى، ار-ابىرويىنا تۇسكەن قارا داق. دەسەك تە، بۇعان كىم كىنالى؟ وتباسى، قورشاعان ورتا، ءبىلىم وردالارى ما؟ بۇل ارينە، جەكە تاقىرىپتىڭ اڭگىمەسى. وقيعاعا ورالساق. تولەبي اۋدانى، الاتاۋ اۋىلدىق وكرۋگىنە قاراستى بىركولىك اۋىلىنداعى «نۇرلى ايماق» دەمالىس ورنى ماۋسىم ايىندا اتاۋىن وزگەرتىپ «سۇڭقار» جازعى ساۋىقتىرۋ لاگەرى رەتىندە جۇمىس ىستەي باستايدى. وقيعانىڭ سەبەبىن بىلمەك بولىپ جاۋاپتى قىزمەتتەگى ازاماتتارمەن اڭگىمەلەسكەنىمىزدە بۇكىل ەلدى شۋلاتقان كەلەڭسىز وقيعا تەندەر وتكىزۋدەگى كەمشىلىكتەردى دە اڭعارتقانداي بولدى. جەكە كاسىپكەر زارينا يبراگيموۆا تۇلكىباس اۋداندىق ءبىلىم ءبولىمى وتكىزگەن مەملەكەتتىك كونكۋرسقا قاتىسىپ جەڭىمپاز اتانادى دا، «نۇرلى ايماق» دەمالىس ورنىن ءۇش ايعا جالعا الادى. وبلىستىق ادامي الەۋەتتى دامىتۋ باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ا.سادىقوۆانىڭ مالىمدەۋىنشە، اتاۋىن «سۇڭقارعا» اۋىستىرعان مەكەمە وبلىستىق قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ دەپارتامەنتىنىڭ قورىتىندىسىن الماعان جانە وبلىستىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ لاگەرلەر تىزىمىنە ەنبەگەن جەكەمەنشىك مەكەمە. ءتيىستى ورىنداردىڭ قورىتىندىسىن الماعان، لاگەرلەر تىزىمىنە ەنبەگەن دەمالىس ورنىنا مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ قالاي جىبەرىلگەنى تۇسىنىكسىز؟! بەلگىلىسى، بيىلعى ماۋسىمنان باستاپ تۇلكىباس اۋدانىنىڭ 830، شاردارا اۋدانىنىڭ 50 وقۋشىسى كەزەڭ-كەزەڭىمەن تەگىن دەمالىپ، ساۋىعۋعا مۇمكىندىك العان. الدىن الا ايتا كەتەيىك، الەۋمەتتىك جەلىدە «جۇرتتىڭ «جاراسىنا» تۇز سەبە» نەمەسە ەلدى دۇرلىكتىرە ءتۇسۋ ءۇشىن ايتىلعان ارىس قالاسىنىڭ بالالارى بۇل لاگەرگە جىبەرىلمەگەن. تۇلكىباس اۋدانى ءبىلىم ءبولىمىنىڭ سەكتور مەڭگەرۋشىسى ماحان جاپپار ۇلىنىڭ ايتۋىنشا، سوڭعى كەزەڭدە لاگەردە تۇلكىباستىق 134 وقۋشى دەمالىپ جاتقان. تامىزدا دەمالۋ 8-9-10 سىنىپ وقۋشىلارىنا، ياعني ەرەسەك توپقا بۇيىرىپتى. كەلەڭسىز وقيعانىڭ باستى كەيىپكەرى – 17 جاستاعى بويجەتكەن. قىزعا قارسىلىق بىلدىرمەي، قول كوتەرمەي ادەپ ساقتاعان، نامىسقا تيەر سوزدەرگە توزىمدىلىك تانىتقان 7-8 ۇل دا ءبىر مۇشەلدەن اسقان. وسى ارادا جاسوسپىرىمدەر نەگە جاسىقتىق جاساپ، «دولىلىقتى دوعارىڭىزدى» ايتۋعا دا جارامادى دەگەن سۇراق تا تۋىندايدى. وزدەرىنەن 2-3 جاس ۇلكەن «اپشەنى» سىيلاعانى، قىز بالا دەپ قۇرمەتتەگەنى بولار، بالكىم كىنالى ەكەندىكتەرىن بىلگەننەن «تاياققا» ارقالارىن توسقان شىعار. ماحان جاپپار ۇلىنىڭ ايتۋىنشا، ۇلداردى ۇرعان بويجەتكەن لاگەر تاربيەشىسى ەمەس، تەندەر جەڭىمپازى اتانعان جەكە كاسىپكەردىڭ كىشكەنتاي بالاسىن باعىپ-قاراۋعا كەلگەن ءسىڭلىسى. بويجەتكەننىڭ باتىل قيمىلداپ، «قوجايىنسي» سويلەۋىنىڭ استارىندا دا وسى ءبىر تۋىستىق جاتسا كەرەك. تاعى ءبىر ماسەلە، تاربيەشى ەمەس، لاگەردە جۇمىس ىستەمەيتىن بويجەتكەن مەكەمەگە قالاي كىرگەن؟ بىراق ءبىلىم باسقارماسىنداعىلار بويجەتكەننىڭ تاربيەشى ەكەنىن ايتىپ، قازىرگى تاڭدا ۇستىنەن قىلمىستىق ءىس قوزعالىپ، تەرگەۋ امالدارى جۇرگىزىلىپ جاتقانىن حابارلادى.
ءبىز «نۇرلى ايماقتى» جالعا بەرگەن ەركىن سارتاەۆقا دا قوڭىراۋ شالعان ەدىك. سارتاەۆ مىرزا «سۇڭقارداعى سويقاننان» مۇلدە حابارسىز ەكەن. جالعا بەرگەننەن كەيىن دەمالىس ورنىنا جولاماعان. «بالالار بولعان سوڭ، كىرۋگە بولمايدى. باسقا جەردە شومىلىپ ءجۇرمىن. ماۋسىمنان 20 تامىزعا دەيىن كەلىسىمشارت جاساپ، جالعا بەرگەنمىن. مەنىڭ ونداعى جاعدايلارعا قاتىسىم جوق»، دەيدى دەمالىس ورنىنىڭ قوجايىنى ە.سارتاەۆ. قوش، سوندا دەمالىس ورنىنىڭ قوجايىنى كىرە الماي جۇرگەن لاگەرگە ز.يبراگيموۆانىڭ تۋىسقاندارى ەمىن-ەركىن كىرىپ-شىعىپ جۇرەتىن بولعانى عوي. جالپى جىل بويى دەمالىس ورنى رەتىندە قىزمەت كورسەتەتىن «نۇرلى ايماق» قالاي لاگەرگە اينالىپ شىعا كەلدى؟ تەندەردى جەڭىپ العان «سۇڭقار» قىزمەتكەرلەرىنىڭ قۇرامى، پەداگوگيكالىق ءبىلىم-تاجىريبەلەرى مەكتەپ وقۋشىلارىمەن جۇمىس ىستەۋ تالاپتارىنا ساي ما؟ وقيعا بۇل ماسەلەلەردە دە ولقىلىقتىڭ بارىن اڭعارتتى. ەستۋىمىزشە، كىشكەنتاي سابيگە قاراۋعا كەلگەن بويجەتكەن (الدە تاربيەشى) دۋشقا ءتۇسىپ جاتقاندا ءبىر توپ ۇل كىرىپ قالعان با، ايتەۋىر ونى قاتتى اشۋلاندىرىپ العان. ياعني، كىنا ۇلداردان دا بار. «بالالاردىڭ ايتۋىنشا، ول تاربيەشى ەمەس، باسقا اپاي. جالپى بالالارمەن اڭگىمەلەسكەنىمىزدە لاگەردە بارلىق جاعداي جاقسى جاسالعانىن، تاماققا، توسەك-ورىن، ويىن-ساۋىقتاردى ۇيىمداستىرۋ جاعىنا ەشقانداي شاعىمدارى جوق ەكەنىن ايتۋدا»، دەيدى ماحان جاپپار ۇلى. ال بويجەتكەننىڭ جاسوسپىرىمدەردى ۇرىپ-سوعىپ، بالاعاتتاپ جاتقانىن ۇلداردىڭ ءبىرى ۇيالى تەلەفونعا ءتۇسىرىپ، «چاتتا» ءبولىسىپتى. ودان اتا-انالاردىڭ بىرىنە جەتكەن دە ءارى قاراي الەۋمەتتىك جەلىدە جاريالانعان. بۇل وقيعادا كىنالىلەر انىقتالاتىنى كۇمانسىز. بىراق جاسوسپىرىمدەر اراسىندا قاتىگەز وقيعالاردىڭ كوبەيۋى اتا-انا اقىلىن ازىق ەتكەن، ونەگەسىن قازىق ەتكەن ۇرپاق ازايىپ بارا ما دەگەن ويعا دا جەتەلەيدى. بويجەتكەندى بىرجاقتى كىنالاۋدان اۋلاقپىز، دەگەنمەن ونىڭ بويىندا سونشا اشۋ-ىزا قايدان پايدا بولدى؟ وتباسىنىڭ نەمەسە ورتانىڭ اسەرى مە، ءيا بولماسا باتىستىق كينولاردان كورگەنىنە ەلىكتەدى مە، ول جاعى بىزگە بەيمالىم. قازاقتىڭ كورنەكتى اقىنى فاريزا وڭعارسىنوۆا «قينالعاندا قامقور بولاتىن، كەيىگەندە جۇباتاتىن» سۇيەنەردىڭ جوقتىعى قىزداردى ەسىنەن تاندىرىپ، مەيىرىمسىز قاتىگەزدىككە باستايدى. «بايلىعىڭنىڭ قادىرىن ۇلىڭ ەرجەتكەندە بىلەرسىڭ. ابىرويىڭنىڭ قادىرىن قىزىڭ بويجەتكەندە بىلەرسىڭ» دەگەندەي، ولىمنەن ۇيات كۇشتى ەكەنىن اتا-انا تۇسىنگەنمەن، بالا مارقايتاتىندىعى جانە قارتايتاتىندىعى كەي جاعدايدا تاربيەگە دە بايلانىستى ەمەس»، دەپتى «ايەلدىڭ مونولوگىندە». ەلگە جاريا بولعان كەلەڭسىز وقيعادان كەيىن اتا-انا قانداي حالدە؟ ال بويجەتكەن، ەستۋىمىزشە، اۋرۋحانادا جاتىر...
قازىرگى تاڭدا «سۇڭقار» لاگەرىندە بولعان وقيعاعا بايلانىستى تولەبي اۋدانى اكىمىنىڭ جانىنداعى كامەلەتكە تولماعانداردىڭ ىستەرى جانە ولاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ جونىندەگى كوميسسيا جۇمىس ىستەۋدە. سونداي-اق بۇل جايت تولەبي اۋداندىق پوليتسيا ءبولىمىنىڭ سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋ بىرىڭعاي تىزىلىمىنە قر قك 140-بابىنىڭ 2-تارماعى بويىنشا تىركەلگەن.
تۇركىستان وبلىسى
رۋحانيات • كەشە
دەموگرافيالىق ءدۇمپۋ: سەبەپ نە، بولجام قانداي؟
قوعام • كەشە
سينتەتيكالىق ەسىرتكى تاراتقان التى دۇكەننىڭ جولى كەسىلدى
ايماقتار • كەشە
QR-تولەمدەر حقكو-داعى كەزەك سانىن ازايتا ما؟
باعدارلامالار • كەشە
وقيعا • كەشە
جاڭا زەلانديادا قازاقستاننىڭ كونسۋلدىعى اشىلدى
وقيعا • كەشە
كوروناۆيرۋستىڭ جاڭا ءتۇرى انىقتالدى
الەم • كەشە
قازاقستاننىڭ 8 وبلىسىندا ەسكەرتۋ جاريالاندى
اۋا رايى • كەشە
قتج جۇمىسشىلارىنىڭ جەمقورلىعى ءۇشىن باسشىلىعى جاۋاپقا تارتىلدى
قازاقستان • كەشە
بىرجولعى زەينەتاقى تولەمى پايدالانىلماسا نە بولادى؟
ەكونوميكا • كەشە
تارازدا تانىمال تۇلەكتەردىڭ كەزدەسۋى ءوتتى
ايماقتار • كەشە
اتىراۋدا جولدا قالعان 63 ادام قۇتقارىلدى
ايماقتار • كەشە
قوستاناي وبلىسىندا 169 جولاۋشى قار قۇرساۋىنان قۇتقارىلدى
ايماقتار • كەشە
فرانتسۋز بيزنەسى الماتىلىقتارمەن ىنتىماقتاستىقتى جانداندىرۋعا نيەتتى
قازاقستان • كەشە
الماتىنىڭ ەرىكتىلەرى قارت ادامدارعا قار تازالۋعا كومەكتەستى
ايماقتار • كەشە
اتىراۋدا 477 مىڭ تەڭگەنىڭ مۇلكىن ۇرلاعاندار ۇستالدى
ايماقتار • كەشە
ەلباسى باۋىرجان بايبەكتى قابىلدادى
ەلباسى • كەشە
اقمولادا «ەكاتەرينبۋرگ-الماتى» تاس جولى اشىلدى
ايماقتار • كەشە
باتىس قازاقستاندا جىلۋ جۇيەسى قاتىپ قالدى
ايماقتار • كەشە
قازاقستاندا جاڭا كەن ورنى تابىلدى
ەكونوميكا • كەشە
سپورت • كەشە
پاۆلوداردا ەر ادامدى پويىز باسىپ كەتتى
ايماقتار • كەشە
ىلە-الاتاۋ ۇلتتىق تابيعي پاركىنە - 25 جىل
ەكولوگيا • كەشە
ەل قورعاعان ەردىڭ ەسىمى جاڭعىردى
رۋحانيات • كەشە
قوعام • كەشە
2020 جىلى قانشا مۇگەدەك جان جۇمىس تاپتى؟
قوعام • كەشە
«ساسىعان ساي» بويىنشا ەكولوگيالىق ماسەلە وسى جازدا شەشىلەدى
ەكولوگيا • كەشە
سەناتورلار ۇلتتىق مۇددەنى قورعاۋ تۋرالى تۇزەتۋدى قابىلدادى
پارلامەنت • كەشە
2021 جىلى كولىك ساتىلىمى بىلتىردان دا اسىپ تۇسە مە؟
ەكونوميكا • كەشە
ەكىباستۇزدا قار قۇرساۋىندا قالعان 9 ادام قۇتقارىلدى
ايماقتار • كەشە
تۇركىستاندا شىعارماشىل جاستاردى قولداۋ قورى اشىلدى
رۋحانيات • كەشە
مەملەكەت بەرگەن قارجىعا بيزنەس باستاپ كەتۋگە بولا ما؟
ەكونوميكا • كەشە
بۇگىن ەلوردادا مەكتەپ وقۋشىلارى قاشىقتان وقيدى
ايماقتار • كەشە
ۇقساس جاڭالىقتار