ۇلىقتاۋداعى ۇلىق ىستەر جوسپارى

سونىمەن قاتار قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ الەمنىڭ سۇڭ­عىلا ساياساتكەرلەرى گەنري كيس­سيندجەر، پان گي مۋن سياقتى الىپ­تاردىڭ ءوزى سىيلاستىقپەن قارايتىن، ءبىلىمى مەن بىلىگىن باعا­لايتىن قايراتكەرلىگىن دە بىلەمىز.

قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى قازاق­ستاننىڭ پرەزيدەنتى رەتىن­دەگى انت بەرۋ راسىمىندە ەلىمىزگە ينۆەستيتسيا تارتۋ ماسەلەسىن العا شىعاردى. ەلىمىزدىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىنا شەتەلدىك ينۆەستيتسيانىڭ ىقپالى زور ەكە­نى ءسوزسىز. ايتالىق، قوسىمشا قا­را­جات ءوندىرىس ورىندارىنىڭ وركەندەۋىنە، جاڭادان جۇمىس ورىندارىنىڭ اشىلۋىنا، جۇ­مىس­شىلاردىڭ جالاقىسىن كو­تەرۋگە، ونىڭ ىشىندە الەۋمەتتىك ماسەلەلەردىڭ ءتۇيىنىن تارقاتۋعا وڭ اسەرىن تيگىزەدى. سوندىقتان دا مەملەكەت باسشىسى ينۆەستيتسيا تارتۋ ماسەلەسىن مينيسترلەر مەن اكىمدەردىڭ الدىنا جاۋاپتى مىندەت رەتىندە بەلگىلەپ بەردى.

وتكەنگە ءسال كوز جۇگىرتە قارا­ساق، قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى ەل ۇكىمەتىن باسقارىپ تۇرعان ۋا­قىتتا، ياعني 1999-2002 جىلدار ارالىعىندا ەلىمىزدە ىشكى جال­پى ءونىمنىڭ ەڭ جوعارى ءوسۋى تىركەلگەن ەدى. بۇل – ەكونوميست رەت­ىندەگى مەنىڭ تالداۋىم. ونىڭ ەشقانداي قۇپياسى جوق – شەت­ەلدىك ينۆەس­تورلار بىلىكتى ديپلومات، سۇڭعىلا ساياساتكەردىڭ قازاق­ستان ەكونوميكاسىنا سالاتىن قارجىلارى جانە ونىڭ قاۋىپسىزدىگىنە كەپىل بولاتىنىنا قا­پىسىز سەندى.

ماسەلەن، وسىنىڭ ارقاسىندا، سول ۋاقىتتارى اقتوبە وبلى­سىنىڭ وزىندە داڭعاراداي زاۋىتتار، ەكپىندى ءوندىرىس ورىندارى اشىلدى. ونىڭ ىشىندە، حرومتاۋ اۋدانىندا تاقىر جەردە مىس كوم­بيناتى ىسكە قوسىلىپ، ەكى مىڭ­داي جۇمىس ورنى اشىلدى. ءتول تەڭگەمىزدى قولىنا ۇستاپ كور­مەگەن ادامداردىڭ زاۋىتقا جاي جۇمىسقا ورنالاسىپ، جالاقى العانداعى قۋانعان ساتتەرى ءالى ەسىمدە.

مەملەكەت باسشىسى انت بە­رۋ راسىمىندە سويلەگەن سوزىندە قازاقستاندىق كاسىپكەرلەردى قولدايتىن، ينۆەستيتسيالار تارتىپ، ولاردى قورعايتىن، ىسكەرلىك بەلسەندىلىكتى ىنتالاندىراتىن كەڭ كولەمدى ورتا قالىپتاستىرۋعا ۋادە ەتتى. راسىندا، ينۆەستيتسيا، ىسكەرلىك بەلسەندىلىك دەگەنىمىز حال­قىمىزدىڭ ءال-اۋقاتىن كو­تەرۋ­دىڭ باستى كىلتى.

ءوز باسىم مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆپەن سەنات قابىرعاسىندا تىعىز قا­رىم-قاتىناستا بولدىم. ويى تەرەڭ، ءبىلىم كوكجيەگى كەڭ، بىلىكتى ۇيىمداستىرۋشى تۇلعا رەتىندە پارلامەنت سەناتىنىڭ جۇمىسىن جوعارى دەڭگەيگە شىعاردى. وعان قوسا، دەپۋتاتتاردىڭ ۇسى­نىستارىن تىڭداي بىلەتىن، پىكىر الۋاندىعىن سىيلاي بىلەتىن ديپ­لومات رەتىندە زاڭ شىعارۋشى ورگاننىڭ جۇمىسىن جۇيەلەي ءبىلدى. سول ۋاقىتتا توراعامىز پار­لامەنتتە قابىلدانعان زاڭ­داردىڭ ساپاسىنا ءمان بەرىپ، حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن كوتەرۋگە، ەل ەكونوميكاسىنا وڭ ىقپال ەتۋىنە ءاردايىم ماڭىز بەرىپ وتىراتىن.

مىنە، وسى باستامالاردى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ قازاق­ستان پرەزيدەنتى رەتىندەگى انت بەرۋ راسىمىندە جاريا ەتكەن پلاتفورمالارىندا تەرەڭىرەك كورىنىس تاپقاندىعى قۋانتتى.

ايتالىق، جەمقورلىقپەن كۇرەس ماسەلەسى قوعامدى جەگىدەي جەپ قانا قويماي، مەملەكەتتىڭ دا­مۋىنا تۇساۋ بولاتىنىن پرە­زيدەنتىمىز ۇزاق عىلىمي-زەرتتەۋ، تال­داۋلارعا سۇيەنە وتىرىپ جەت­كىزدى.

ارينە، بۇل كەشەندى جۇمىس بولعانىمەن مەملەكەت باسشىسى جەمقورلىق دەڭگەيىن مەيلىنشە تومەندەتۋگە باعىتتالعان رەفور­مالار توپتاماسىنىڭ 1 قىر­كۇيەك­كە دەيىن دايىن بولاتىنىن ايتتى. قازىر ماۋسىم ايىنىڭ ورتاسى، قىركۇيەك تە قولسوزىم جەردە تۇر. دەمەك، قىسقا مەر­زىمدى اۋقىمدى ءىستى قولعا الۋ جەمقورلىق اتتى كەسەلگە قارسى كۇرەستى تەرەڭ تۇسىنگەندىك جانە كەزەك كۇتتىرمەيتىن قاتەر ەكەنىن ناق­تى باعالاۋدىڭ كورىنىسى. بۇل سىبايلاس جەمقورلىققا قار­سى جۇيەلى جۇمىستىڭ قارقىن الا­تىنىنىڭ بەلگىسى.

وعان قوسا، مەملەكەت باسشىسى بيۋدجەت قارجىسىنىڭ ءتيىمدى ءارى ناعىز جاندى جەرلەرگە جۇمسالۋىنا دا كوڭىل اۋدا­­­­­رىپ وتىر. مىسالى، ەلور­دانىڭ اينالاسىنداعى جاياۋ ءجۇر­گىنشىلەر بارا بەرمەيتىن جەرلەرگە سالىنعان تروتۋارلاردى كورىپ ءجۇرسىز. ەلسىزدە جاياۋ ءجۇر­گىنشىلەر جولىن سالىپ، قارجى جۇم­ساۋ قانداي قاجەتتىلىكتەن تۋىندادى؟ ەگەر ول قارجى الەۋ­مەتتىك سالاعا جۇمسالار بولسا، بىرقاتار كەزەك كۇتتىرمەس ماسە­لەلەر شەشىمىن تاپقان بولار ەدى. ەندى پرەزيدەنتىمىز وسىنداي ولقىلىقتارعا جول بەرمەۋ جونىندە نۇسقاۋ بەرىپ وتىر.

قاسىم-جومارت توقاەۆ ۇسىن­عان باعىتتاردىڭ قاي-قاي­سىسى دا ەلدىڭ كوكەيىندە جۇرگەن، «ءات­تەڭ، وسى ماسەلە شەشىلسە» دە­گەن سۇرانىستارىنا ساي كەلۋى پرەزيدەنتتىڭ حالىقتىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن تەرەڭ بىلەتىندىگىن ايقىنداپ بەردى. ەڭ باستىسى، ماسەلەلەردى شەشۋ جولدارىن بىلەتىنىن ءوز اۋزىنان ايتتى.

ماسەلەن، ازاماتتاردىڭ بار­لىق جەردە ادىلدىك ورناتۋعا بايلانىستى تالابى. ارينە، ادىلدىك – مەملەكەتتىك قۇرىلىمعا، بيلىككە سەنىمنىڭ باستاۋى. مەم­لەكەتتىك ورگانداردىڭ حالىققا قىزمەت كورسەتۋدە بۇرا تارتپاي، ەشكىمدى الالاماي، زاڭنىڭ ءارىپ­تەرىنە سۇيەنگەن ارەكەتتەرى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىمىزگە دە اسەر ەتەتىنىن جاقسى تۇسىنگەن ءجون.

پرەزيدەنت حالىقتىڭ تابىس كولەمىنىڭ از ەكەنىن، قار­جى نا­رىقتارىنىڭ تۇراقسىز­دانۋىن، ميلليونداعان ازامات­تارىمىزدىڭ نەسيە قامىتىن كيگەندىگىن جاقسى بىلەدى. تا­بىسى جوعارى جانە ءتو­مەن ازاماتتاردىڭ اراسىنداعى الشاقتىقتىڭ ەل ىشىندە بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە قوبالجۋ تۋدىرىپ وتىرعانىن دا سەزەدى. سونىمەن قاتار قورشاعان ورتانىڭ قازىرگى مۇشكىل ءحالى – ەكولوگيالىق قاۋىپ-قاتەر، جولداردىڭ ساپاسى دا ازا­­ماتتارىمىزدى الاڭداتىپ وتىر­­عانىن جاقسى بىلەتىنىنە كوز جەتكىزدىك.

مىنە، ەلباسىنىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق باستامالارىنا سۇيەنە وتىرىپ، تىڭ باعىتتاردى ۇسىنۋ، ولاردىڭ ناقتى شەشىلۋ جولدارىن كورسەتۋ – كورەگەن سايا­ساتكەرگە ءتان قاسيەت. بۇل پىكىرىم قازاقستاننىڭ جاڭادان سايلانعان پرەزيدەنتىنىڭ انت بەرۋ راسىمىنە قاتىسقان، ۇلىقتاۋدى تەلەديداردان كورگەن وتانداستارىمىزدىڭ ويىنا سايكەس كەلەرىنە سەنىمدىمىن.

پرەزيدەنت جارلىعىمەن كە­لەسى جىلى 175 جىلدىعى تويلاناتىن اباي اتامىزدىڭ مىنا سوزىمەن پىكىرىمدى تۇيىندەگىم كە­لەدى. ابايدىڭ 37-قارا سوزىندە: «ادامنىڭ ادامشىلىعى ءىستى باستاعاندىعىنان بىلىنەدى، قا­لايشا بىتىرگەندىگىنەن ەمەس»، دەپتى. ولاي بولسا، مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ ءوز مىندەتىن ۇلىق جوبالاردان باستادى، ال ونىڭ وڭ ناتيجەسى دە كوپ كۇتتىرمەس.

ەلەۋسىن ساعىندىقوۆ،

مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى