بۇگىنگى وزىق تەحنولوگيالار: كومپيۋتەرلىك، ماگنيتتى-رەزو­نانس­تى توموگرافيا مەن انگيوگرا­فيا، ميكروحيرۋرگيا سەكىلدى ءتاسىل­دەر، وپەراتسيالىق ميكروسكوپتار باسسۇيەك، ميدىڭ زاقىم­دانۋ دارەجەسىن انىقتاپ، بۇرىن قول جەتپەگەن مي ىسىكتەرىن الىپ تاس­تاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. دەر كەزىن­دە كومەك بەرىلسە، ناۋقاس­تار ينسۋلت­تان كەيىن بۇرىنعىداي مۇگە­دەك بولىپ قالمايدى. سول سياقتى قازىر قازاقستاندا ەپيلەپسيا، ياعني تالما اۋرۋىنا دا وتا جاسالادى. ال مۇنىڭ بارلىعىن دا وتاندىق مەديتسينانىڭ مايتال­ماندارى اتقارىپ وتىر. ولار­دىڭ اراسىندا مىڭداعان مىقتى دارىگەرلەر ىشىنەن دارا شىعىپ، «قازاقستاننىڭ 100 جاڭا ەسىمى» جوباسىندا جەڭىمپاز اتان­عان نەي­روحيرۋرگ مىڭجىلقى بەردىقوجاەۆ تا بار.

«اقىل – جاستان» دەگەن وسى، مىڭ­جىلقى سايلاۋ ۇلى 34 جاسىندا حالىق اۋزىندا «سوۆمينكا» اتانىپ كەتكەن الماتىداعى ورتالىق كلينيكالىق اۋرۋحا­نا­سىنىڭ نەيروحيرۋرگيا ءبولىمى­نىڭ مەڭگەرۋشىسى بولىپ تاعا­يىن­دالدى.

جوعارى ساناتتاعى نەيروحي­رۋرگ، رەنتگەنحيرۋرگتى «قازاق­ستاننىڭ 100 جاڭا ەسىمى» ءمار­تەبە­سىنە جەتكىزگەن جەتىستىك – ەندە­ۆاس­­كۋليار­لى ادىسپەن مي انەۆريز­مىن ەمدەۋدە ەلىمىزدىڭ ەڭ ۇزدىك ءدارى­گەر­لەرىنىڭ ءبىرى بولۋى دەۋگە بولادى.

مىڭجىلقى قىزىلوردا قالا­سىندا دۇنيەگە كەلگەن. قاراعان­دى مەملەكەتتىك مەديتسينا اكادە­مياسىنىڭ تۇلەگى كاسىبي دەڭگەيىن كوتەرۋ ماقساتىندا «بولاشاق» باعدار­لاماسىمەن سانكت-پەتەر­بۋرگ­تەگى س.كيروۆ اتىنداعى رەسەي اسكەري-مەديتسينالىق اكادە­ميا­سىنداعى كلينيكادا تاجىريبەدەن وتەدى. وسىدان كەيىن 2008 جىلدان باستاپ نۇر-سۇلتان قالاسىنداعى ۇلت­تىق نەيروحيرۋرگيا ورتا­لى­عىندا مي قان تامىرلارى ءبولى­مىندە جۇمىس ىستەيدى. سونىمەن قاتار 2014 جىلى الماتىداعى №7 قالالىق اۋرۋحانادا ينتەر­ۆەن­تسيالىق حيرۋرگيا ءبولىمىن اشۋعا مۇرىندىق بولدى. مۇندا العاشقى 2 جىلدا-اق وڭتۇستىك وبلىستارداعى ناۋقاستاردىڭ مي تامىرلارىنا 330 وتا جاسالدى.

بىرتىندەپ وتاندىق ەندوۆاسكۋليارلى نەيروحيرۋرگيانىڭ نەگىزىن قالاعان مىڭجىلقى بەردىقوجاەۆ 2016 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان «ور­تالىق كلينيكالىق اۋرۋحاناسى» اق نەيروحيرۋرگيا ورتا­لىعىنا شاقىرىلىپ، جەتەك­شىلىك قىزمەتتى باستادى.

جاس بولسا دا باس بولعان نەيروحيرۋرگ 2004 جىلدان بەرى ءوزىنىڭ تىكەلەي قاتىسۋىمەن 3200-دەن استام وتا جاسادى. ونىڭ ىشىندە مي تامىرلارىنا جاسالاتىن ەڭ كۇر­دەلى وتالار قازاقستاندا 2008 جىلى ەنگىزىلە باستاسا، الدى­مەن ەلورداداعى ۇلتتىق نەيرو­حيرۋرگيا ورتالىعىندا قولعا الىندى. ال باستى اشپاي جاسالاتىن تامىرىشىلىك وتالارعا كەلسەك، مىلجىلقىنىڭ تاجىريبەسىندە مۇنداي 2700-گە جۋىق وتا بار.

ەڭ باستىسى، قازىر باسقا ەلدەردەن قازاقستانعا ەمدەلۋگە كەلەتىن، ءبىزدىڭ نەيروحيرۋگتەرگە سەنەتىن ادامدار، تاجىريبە الماساتىن ماماندار پايدا بولۋدا.

ايتقانداي، جۋىردا عانا «ورتا­لىق كلينيكالىق اۋرۋحاناسى» اق نەيروحيرۋگتەرى حالىق­ارالىق سيمپوزيۋم كەزىندە تاما­شا دارىستەر جۇرگىزىپ، «ەندو­ۆاسكۋليارلى ادىسپەن مي تامىر­لارى انەۆريزمى مەن مويىن تامىر­­لارى­نىڭ تارىلۋىن ەمدەۋ» شەبەر­لىك ساعاتى كەزىندە مىڭ­جىل­قى بەردىقوجاەۆتىڭ قاتىسۋى­مەن وتانىڭ بىرنەشە جاڭا ءتۇرى جاسال­عان بولاتىن.

ساۋاپ جينايتىن ماماندىق يەسى مىڭجىلقى ءۇشىن مەديتسينا قالاي باستالدى؟

– قانداي ءىستى العاش باستاعان كەزدە كەز كەلگەن ادام جۇرەكسىنەدى، قوبالجيدى. ال مۇنى ناۋقاسقا بىلدىرۋگە بولمايدى. ەڭ العاشقى وتا ءساتتى اياقتالعاندا قالاي قۋان­عا­نىمدى كورسەڭىز عوي. قۇددى كىشكەنتاي بالا سياقتى ءماز بو­لىپ، جەڭىسكە جەتكەن مارافون­شى سياقتى كۇي كەشتىم. ءتىپتى سول كەز­دەگى سەزىمدى سوزبەن ايتىپ جەت­كىزۋ مۇمكىن ەمەس. بۇل – جۇمىسىمدى ءارى قاراي نىق سەنىممەن جالعاستىرۋعا قۇلشىندىردى، كۇش-قۋات بەردى، – دەيدى ول.

ۋاقىت تالابىنا ىلەسكەن التىن قولدى دارىگەردىڭ تاعى ءبىر ۇت­قانى – سانكت-پەتەربۋرگتە وقىپ، كۇردەلى وتالارعا قاتىسا ءجۇ­رىپ، اعىلشىن ءتىلىن ءوز بەتىنشە مەڭگەرۋى.

– ءتىل ۇيرەنۋ جاڭا ءبىلىمدى يگەرۋدىڭ قاينار كوزى بولاتىنىن ءتۇسىندىم. ەلورداعا ورالعان سوڭ، ءتىل ۇيرەنۋ كۋرسىن جالعاستىردىم. كوپ ۇزاماي اعىلشىن تىلىندە ەركىن سويلەۋدى عانا ەمەس، كۇردەلى كاسىبي تەرميندەردى مەڭگەرىپ الدىم. بۇل مەنىڭ ءوز سالامدا ىزدەنۋگە كوپ مۇمكىندىك بەردى. ادام دەن­ساۋ­لىعىن جاقسارتۋدا تەحنو­لوگيا­نىڭ جاڭا جەتىستىكتەرىن پايدالانۋ ءۇشىن ءتىل ءبىلۋدىڭ پايداسى وراسان زور، – دەيدى ۇزدىك نەيروحيرۋرگ.

– ءبىزدىڭ ورتالىققا يزرايلدەن پروفەسسور شيمون مايمون تاجىريبە بولىسۋگە تۇراقتى تۇردە كەلىپ تۇردى. الەمدىك دەڭگەيدەگى مامان بىزگە نەۆروۆاسكۋليارلىق بۇزىلۋدى ەمدەۋدىڭ جاڭا ءادىسى – تامىرىشىلىك حيرۋرگيانى ۇيرەتتى. پروفەسسور شيمون بىرنەشە كۇندە 16-18 وتا جاسادى. باستاپقىدا ءبىز وعان جاردەمدەسىپ، كەيىن ونىڭ باسشىلىعىمەن ءوزىمىز جاساي باستادىق. 2010 جىلعا دەيىن شامامەن ەندوۆاسكۋليارلى 150 وتا جاساسام، قازىر جىلىنا كۇردەلىلىگى ءارتۇرلى 400-گە جۋىق وتا جاسايمىن، – دەيدى ول.

وسىلايشا نەيروحيرۋرگ مىڭ­جىلقى بەردىقوجاەۆ وتاندىق مەديتس­يناعا وتا جاساۋدىڭ جاڭا ءادىس­تەرىن ەنگىزۋ ماقساتىندا 2011 جىلى گاننوۆەردەگى حالىقارالىق نەيروعىلىمدار ينستيتۋتىندا، 2012 جىلى «اداسا ەين-كارەم» يزرايلدىك ەمحاناسىندا پروفەسسور حوسە كوەننىڭ جەتەكشىلىگىمەن، سون­داي-اق گەرمانيانىڭ ەسسەن قالاسىنداعى «Alfried-Krupp Krankenhaus» ەمحاناسىندا پرو­فەسسور رەنە شاپونىڭ جەتەك­شىلىگىمەن مىقتى مەكتەپتەردەن وتەدى. سول سياقتى ەۋروپا، امەري­كادا حالىقارالىق سەمينارلارعا دا تۇراقتى تۇردە قاتىسىپ، ءتاجى­ريبەسىن بايىتىپ وتىر.

بۇل كۇندە ءوزى دە تامىرىشىلىك نەيروحيرۋرگيا سالاسى بويىنشا شەبەرلىك دارىستەرىن وتكىزىپ، ەلىمىزدىڭ باسقا وڭىرلەرىندە وسى ءادىستى جولعا قويۋعا ەرەن ۇلەس قوسىپ جۇرگەن مەديتسينا مايتالمانى: «الدىما كەلگەن ناۋقاستىڭ جاعدايىن تولىقتاي ءوز موينىما السام، ونىڭ ءومىرى ءۇشىن سوڭىنا دەيىن كۇرەسەمىن»، - دەيدى.

الماتى