وسىدان ءدال 60 جىل بۇرىن، 1959 جىلى وتاندىق نەيروحيرۋرگيانىڭ نەگىزى الماتى مەملەكەتتىك مەديتسينا ينستيتۋتىندا كۋرس تۇرىندە، 1964 جىلى الماتى دارىگەرلەر ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ ينستيتۋتىندا كافەدرا رەتىندە قالانسا، قازىر مەديتسينانىڭ بۇل سالاسى ەلىمىزدە ايتارلىقتاي دامىپ كەلەدى.

بۇگىنگى وزىق تەحنولوگيالار: كومپيۋتەرلىك، ماگنيتتى-رەزونانستى توموگرافيا مەن انگيوگرافيا، ميكروحيرۋرگيا سەكىلدى ءتاسىلدەر، وپەراتسيالىق ميكروسكوپتار باسسۇيەك، ميدىڭ زاقىمدانۋ دارەجەسىن انىقتاپ، بۇرىن قول جەتپەگەن مي ىسىكتەرىن الىپ تاستاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. دەر كەزىندە كومەك بەرىلسە، ناۋقاستار ينسۋلتتان كەيىن بۇرىنعىداي مۇگەدەك بولىپ قالمايدى. سول سياقتى قازىر قازاقستاندا ەپيلەپسيا، ياعني تالما اۋرۋىنا دا وتا جاسالادى. ال مۇنىڭ بارلىعىن دا وتاندىق مەديتسينانىڭ مايتالماندارى اتقارىپ وتىر. ولاردىڭ اراسىندا مىڭداعان مىقتى دارىگەرلەر ىشىنەن دارا شىعىپ، «قازاقستاننىڭ 100 جاڭا ەسىمى» جوباسىندا جەڭىمپاز اتانعان نەيروحيرۋرگ مىڭجىلقى بەردىقوجاەۆ تا بار.
«اقىل – جاستان» دەگەن وسى، مىڭجىلقى سايلاۋ ۇلى 34 جاسىندا حالىق اۋزىندا «سوۆمينكا» اتانىپ كەتكەن الماتىداعى ورتالىق كلينيكالىق اۋرۋحاناسىنىڭ نەيروحيرۋرگيا ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بولىپ تاعايىندالدى.
جوعارى ساناتتاعى نەيروحيرۋرگ، رەنتگەنحيرۋرگتى «قازاقستاننىڭ 100 جاڭا ەسىمى» ءمارتەبەسىنە جەتكىزگەن جەتىستىك – ەندەۆاسكۋليارلى ادىسپەن مي انەۆريزمىن ەمدەۋدە ەلىمىزدىڭ ەڭ ۇزدىك ءدارىگەرلەرىنىڭ ءبىرى بولۋى دەۋگە بولادى.
مىڭجىلقى قىزىلوردا قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. قاراعاندى مەملەكەتتىك مەديتسينا اكادەمياسىنىڭ تۇلەگى كاسىبي دەڭگەيىن كوتەرۋ ماقساتىندا «بولاشاق» باعدارلاماسىمەن سانكت-پەتەربۋرگتەگى س.كيروۆ اتىنداعى رەسەي اسكەري-مەديتسينالىق اكادەمياسىنداعى كلينيكادا تاجىريبەدەن وتەدى. وسىدان كەيىن 2008 جىلدان باستاپ نۇر-سۇلتان قالاسىنداعى ۇلتتىق نەيروحيرۋرگيا ورتالىعىندا مي قان تامىرلارى ءبولىمىندە جۇمىس ىستەيدى. سونىمەن قاتار 2014 جىلى الماتىداعى №7 قالالىق اۋرۋحانادا ينتەرۆەنتسيالىق حيرۋرگيا ءبولىمىن اشۋعا مۇرىندىق بولدى. مۇندا العاشقى 2 جىلدا-اق وڭتۇستىك وبلىستارداعى ناۋقاستاردىڭ مي تامىرلارىنا 330 وتا جاسالدى.
بىرتىندەپ وتاندىق ەندوۆاسكۋليارلى نەيروحيرۋرگيانىڭ نەگىزىن قالاعان مىڭجىلقى بەردىقوجاەۆ 2016 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان «ورتالىق كلينيكالىق اۋرۋحاناسى» اق نەيروحيرۋرگيا ورتالىعىنا شاقىرىلىپ، جەتەكشىلىك قىزمەتتى باستادى.
جاس بولسا دا باس بولعان نەيروحيرۋرگ 2004 جىلدان بەرى ءوزىنىڭ تىكەلەي قاتىسۋىمەن 3200-دەن استام وتا جاسادى. ونىڭ ىشىندە مي تامىرلارىنا جاسالاتىن ەڭ كۇردەلى وتالار قازاقستاندا 2008 جىلى ەنگىزىلە باستاسا، الدىمەن ەلورداداعى ۇلتتىق نەيروحيرۋرگيا ورتالىعىندا قولعا الىندى. ال باستى اشپاي جاسالاتىن تامىرىشىلىك وتالارعا كەلسەك، مىلجىلقىنىڭ تاجىريبەسىندە مۇنداي 2700-گە جۋىق وتا بار.
ەڭ باستىسى، قازىر باسقا ەلدەردەن قازاقستانعا ەمدەلۋگە كەلەتىن، ءبىزدىڭ نەيروحيرۋگتەرگە سەنەتىن ادامدار، تاجىريبە الماساتىن ماماندار پايدا بولۋدا.
ايتقانداي، جۋىردا عانا «ورتالىق كلينيكالىق اۋرۋحاناسى» اق نەيروحيرۋگتەرى حالىقارالىق سيمپوزيۋم كەزىندە تاماشا دارىستەر جۇرگىزىپ، «ەندوۆاسكۋليارلى ادىسپەن مي تامىرلارى انەۆريزمى مەن مويىن تامىرلارىنىڭ تارىلۋىن ەمدەۋ» شەبەرلىك ساعاتى كەزىندە مىڭجىلقى بەردىقوجاەۆتىڭ قاتىسۋىمەن وتانىڭ بىرنەشە جاڭا ءتۇرى جاسالعان بولاتىن.
ساۋاپ جينايتىن ماماندىق يەسى مىڭجىلقى ءۇشىن مەديتسينا قالاي باستالدى؟
– قانداي ءىستى العاش باستاعان كەزدە كەز كەلگەن ادام جۇرەكسىنەدى، قوبالجيدى. ال مۇنى ناۋقاسقا بىلدىرۋگە بولمايدى. ەڭ العاشقى وتا ءساتتى اياقتالعاندا قالاي قۋانعانىمدى كورسەڭىز عوي. قۇددى كىشكەنتاي بالا سياقتى ءماز بولىپ، جەڭىسكە جەتكەن مارافونشى سياقتى كۇي كەشتىم. ءتىپتى سول كەزدەگى سەزىمدى سوزبەن ايتىپ جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس. بۇل – جۇمىسىمدى ءارى قاراي نىق سەنىممەن جالعاستىرۋعا قۇلشىندىردى، كۇش-قۋات بەردى، – دەيدى ول.
ۋاقىت تالابىنا ىلەسكەن التىن قولدى دارىگەردىڭ تاعى ءبىر ۇتقانى – سانكت-پەتەربۋرگتە وقىپ، كۇردەلى وتالارعا قاتىسا ءجۇرىپ، اعىلشىن ءتىلىن ءوز بەتىنشە مەڭگەرۋى.
– ءتىل ۇيرەنۋ جاڭا ءبىلىمدى يگەرۋدىڭ قاينار كوزى بولاتىنىن ءتۇسىندىم. ەلورداعا ورالعان سوڭ، ءتىل ۇيرەنۋ كۋرسىن جالعاستىردىم. كوپ ۇزاماي اعىلشىن تىلىندە ەركىن سويلەۋدى عانا ەمەس، كۇردەلى كاسىبي تەرميندەردى مەڭگەرىپ الدىم. بۇل مەنىڭ ءوز سالامدا ىزدەنۋگە كوپ مۇمكىندىك بەردى. ادام دەنساۋلىعىن جاقسارتۋدا تەحنولوگيانىڭ جاڭا جەتىستىكتەرىن پايدالانۋ ءۇشىن ءتىل ءبىلۋدىڭ پايداسى وراسان زور، – دەيدى ۇزدىك نەيروحيرۋرگ.
– ءبىزدىڭ ورتالىققا يزرايلدەن پروفەسسور شيمون مايمون تاجىريبە بولىسۋگە تۇراقتى تۇردە كەلىپ تۇردى. الەمدىك دەڭگەيدەگى مامان بىزگە نەۆروۆاسكۋليارلىق بۇزىلۋدى ەمدەۋدىڭ جاڭا ءادىسى – تامىرىشىلىك حيرۋرگيانى ۇيرەتتى. پروفەسسور شيمون بىرنەشە كۇندە 16-18 وتا جاسادى. باستاپقىدا ءبىز وعان جاردەمدەسىپ، كەيىن ونىڭ باسشىلىعىمەن ءوزىمىز جاساي باستادىق. 2010 جىلعا دەيىن شامامەن ەندوۆاسكۋليارلى 150 وتا جاساسام، قازىر جىلىنا كۇردەلىلىگى ءارتۇرلى 400-گە جۋىق وتا جاسايمىن، – دەيدى ول.
وسىلايشا نەيروحيرۋرگ مىڭجىلقى بەردىقوجاەۆ وتاندىق مەديتسيناعا وتا جاساۋدىڭ جاڭا ءادىستەرىن ەنگىزۋ ماقساتىندا 2011 جىلى گاننوۆەردەگى حالىقارالىق نەيروعىلىمدار ينستيتۋتىندا، 2012 جىلى «اداسا ەين-كارەم» يزرايلدىك ەمحاناسىندا پروفەسسور حوسە كوەننىڭ جەتەكشىلىگىمەن، سونداي-اق گەرمانيانىڭ ەسسەن قالاسىنداعى «Alfried-Krupp Krankenhaus» ەمحاناسىندا پروفەسسور رەنە شاپونىڭ جەتەكشىلىگىمەن مىقتى مەكتەپتەردەن وتەدى. سول سياقتى ەۋروپا، امەريكادا حالىقارالىق سەمينارلارعا دا تۇراقتى تۇردە قاتىسىپ، ءتاجىريبەسىن بايىتىپ وتىر.
بۇل كۇندە ءوزى دە تامىرىشىلىك نەيروحيرۋرگيا سالاسى بويىنشا شەبەرلىك دارىستەرىن وتكىزىپ، ەلىمىزدىڭ باسقا وڭىرلەرىندە وسى ءادىستى جولعا قويۋعا ەرەن ۇلەس قوسىپ جۇرگەن مەديتسينا مايتالمانى: «الدىما كەلگەن ناۋقاستىڭ جاعدايىن تولىقتاي ءوز موينىما السام، ونىڭ ءومىرى ءۇشىن سوڭىنا دەيىن كۇرەسەمىن»، - دەيدى.
الماتى
«اقورداداعى» ەرەكشە ەسكەرتكىشتەر تۋرالى مالىمەت ۇسىنىلدى
قازاقستان • بۇگىن، 11:47
فۋتبولدان UEFA چەمپيوندار ليگاسىنىڭ فينالى وتەدى
فۋتبول • بۇگىن، 11:30
مايمىلشەشەك ەۋروپانىڭ تاعى ءبىر ەلىندە انىقتالدى
الەم • بۇگىن، 11:00
تارازدا زاماناۋي وقۋشىلار سارايى اشىلدى
ايماقتار • بۇگىن، 10:40
وتكەن تاۋلىكتە كوروناۆيرۋس 9 ادامنان انىقتالدى
كوروناۆيرۋس • بۇگىن، 10:15
كاسپي جاعالاۋىندا تاعى ءبىر يتبالىقتىڭ ولەكسەسى تابىلدى
ەكولوگيا • بۇگىن، 10:00
الماتىدا كىتاپ جارمەڭكەسى وتەدى
ايماقتار • بۇگىن، 09:40
سەنبىگە ارنالعان اۋا رايى بولجامى
اۋا رايى • بۇگىن، 09:14
بيىل ەسىرتكىگە قاتىسى بار 1 400 قۇقىق بۇزۋشى ۇستالدى
قوعام • كەشە
كولىك كوميتەتىنىڭ توراعاسى قىزمەتىنەن بوساتىلدى
قازاقستان • كەشە
وڭتۇستىك كورەيا ەلشىسى قوستانايعا جۇمىس ساپارىمەن كەلدى
ەكونوميكا • كەشە
پەتروپاۆلدا جاس جىگىتتى كاماز قاعىپ كەتتى
ايماقتار • كەشە
اقمولا وبلىسىن دامىتۋعا 118 ملرد تەڭگە قاراستىرىلعان
ۇكىمەت • كەشە
تۇلكىباس اۋدانى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ۇستالدى
ANTIKOR • كەشە
ەرلان قارين سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ جۇرتشىلىعىمەن كەزدەستى
ايماقتار • كەشە
تارازدا 84 ۇيىرمەسى بار وقۋشىلار سارايى اشىلدى
ايماقتار • كەشە
بالالاردىڭ ساۋىقتىرۋ ءىس-شارالارىنا 26،1 ملرد تەڭگەگە شارت جاسالدى
مەديتسينا • كەشە
بىرقاتار وڭىردە اۋا رايىنا بايلانىستى ەسكەرتۋ جاريالاندى
اۋا رايى • كەشە
پرەزيدەنت جوعارى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كەڭەستىڭ وتىرىسىنا قاتىستى
پرەزيدەنت • كەشە
قازاقستان-ارمەنيا ۇكىمەتارالىق كوميسسياسىنىڭ وتىرىسى وتەدى
قازاقستان • كەشە
الماتىدا «ءال-فارابي - يقبال» حالىقارالىق فورۋمى ءوتتى
رۋحانيات • كەشە
پرەزيدەنت مادەنيەت قايراتكەرى ايتجان توقتاعانعا العىس حات جولدادى
پرەزيدەنت • كەشە
ەلوردادا ۆەلوسيپەدشىلەر شەرۋى وتەدى
ەلوردا • كەشە
232 ماڭعىستاۋلىق كولىك جۇرگىزۋشى كۋالىگىنەن ايىرىلدى
ايماقتار • كەشە
قارجى • كەشە
قاسىم-جومارت توقاەۆ پولشا پرەزيدەنتىمەن سويلەستى
پرەزيدەنت • كەشە
دەمالىس كۇندەرى 33 گرادۋسقا دەيىن ىستىق بولادى
اۋا رايى • كەشە
ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى تاعايىندالدى
تاعايىنداۋ • كەشە
اقتوبە وبلىسىندا جول اپاتىنان ەكى ادام قازا تاپتى
وقيعا • كەشە
رەفەرەندۋمعا لاتۆيالىق باقىلاۋشىلار كەلەدى
رەفەرەندۋم-2022 • كەشە
اۋىر اتلەتيكادان قازاقستان چەمپيوناتى باستالدى
سپورت • كەشە
ەلدەگى قىلمىس جاساعانداردىڭ 80 پايىزى جۇمىسسىزدار
قازاقستان • كەشە
ۇقساس جاڭالىقتار